۶ بهمن
در خصوص چمن کاری بیشتر بدانیم
مقدمه
چمن کاری، تبدیل زمینی پوشیده از خاک با علف ها و سایر گیاهان بادوام مانند شبدر است که با ماشین چمن زنی در ارتفاع کوتاه نگهداری می شوند و برای اهداف زیبایی شناختی و تفریحی استفاده می شوند. چمنها معمولاً فقط از گونههای چمن تشکیل میشوند که تحت کنترل علفهای هرز و آفات قرار میگیرند، به رنگ سبز نگهداری میشوند.
اگر در آپارتمان و شهرهای شلوغ زندگی میکنید احتمالا زیاد به چمن کاری در اطراف محل زندگیتان فکر نکردهاید. اما به محض اینکه چشمتان به یک فضای سبز در حومه شهر بیفتد به آن فکر خواهید کرد. شاید هم قبلا اینکار را کرده باشید ولی تنها چیزی که عایدتان شده چمنهایی زرد و پژمرده بوده است در حالیکه همسایه شما چمنهایی سبز و تیره همانند چمنهای یک زمین گلف دارد.
یا ممکن است از دیدن علفهای هرز متعدد در میان آنها خسته شده باشید و نمیتوانید از دست آنها راحت شوید. با خواندن این مقاله متوجه خواهید شد که چگونه با کمترین هزینه چمن کاری خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهید و آنها را در بهترین حالت خود نگه دارید. اگر به زیبایی فضای اطراف خانهتان اهمیت میدهید و میخواهید چمنهایی بینقص داشته باشید این مقاله را بخوانید و با ما همراه باشید.
چمن و هر نبات دیگر در طبیعت به طور وحشی بوده که بشر با پی بردن به اهمیت آن به تدریح روی آنها مطالعه و آزمایش کرده و ارقامی مناسب برای هر منطقه انتخاب نموده که از نظر کیفی و کمی مورد توجه قرار گرفته است.
در هر کشور و کشور ما نیز چمن های خودرو به انواع مختلف یافت می شوند در ایران با مطالعات انجام شده روی این نبات چند رقم خاص انتخاب گردیده که نسبت به تکثیر بذر آن همه ساله اقداماتی صورت می گیرد.یکی از انواع این چمن های ایرانی که مرسوم و متداول است چمنی استا به نام ری گراس (rey grass) که برای نقاط گرم و معتدل مناسب است و در مناطق مرطوب مانند شمال ایران نتیجه مطلوب عاید نمی گردد.پس بهتر است نسبت به واریته انتخابی توجه خاص مبذول گردد تا زحماتی که برای کشت آن انجام می شود به هدر نرود.علاقمندان محترم باید بتوانند که بستر نبات (خاکی که درآن بذر یا نهال کاشته می شوند)باید به دقت زیاد تهیه شود ،زیرا یکی از ارکان اصلی و مهم باغداری ،زراعت ،گل کاری و چمن کاری همانا خاک مناسب است که در هر نبات بوجه خاصی نوع خاک باید متغیر باشد.
اگر چنانچه خاک موجود مطابق با سلیقه نبات نباشد باید آنرا مطابق نیاز گیاه مربوطه آماده ساخت ،در غیر اینصورت زحمات کاشت ، داشت و برداشت برای کشت گیاهان بدون در نظر گرفتن بستر مناسب بیهوده است. لذا باید ترکیبات فیزیکی و شیمیایی هر خاک برای هر نبات مد نظر قرار گیرد.
همانطور که در ابتدا ذکر رشد نوع چمن باید با دقت انتخاب گردد، مثلا در نقاطی که سایه آفتاب، گرم، معتدل و یا مرطوب ایت باید واریته ای مخصوص هر یک از آن مناطق در نظر گرفته شود تا چمن دلخواه بدست آید، بنابراین آنچه را که برای یک چمن ایده آل ضرورت دارد به ترتیب با روشی ساده شرح داده می شود.
به طور کلی چمن ها در هر خاکی اعم از شنی یا رسی به خوبی سبز می کنند ولی رشد و نمو آن در اراضی شنی مطلوب نبوده و به علت قابل نفوذ بودن آن در اراضی مواد غذایی به سرعت از دسترس گیاه خارج شده و در نتیجه رنگ چمنها به زودی گرایش پیدا می کنند.لذا باید به این قبیل اراضی مقداری خاک رس بیفزائیم و اگر بر عکس زمینی رسی باشد باید مقداری ماسه نرم به آن اضافه نمائیم.
خاک چمن کاری باید تا عمق 20 سانتی متری اصلاح گردد و چون ریشه چمن افشان است، اصلاح عمق بیشتر ضرورتی ندارد.
هر قدر در تهیه زمین چمن کاری دقت شود آتیه چمن بهتر است ، در این صورت چمنی که برای مدت 5 الی 6 سال در زمین پا برجاست جا دارد که خاک آن اصلاح گردد.پس باید قبل از اقدام به کشت چمن با نوک بیل نمونه های خاک یک زمین را برداشته و به دقت بررسی نموده و از وضع ظاهری خاک اطلاعات کافی بدست آورد.
پس از بررسی فوق باید زمین بیل خورده و خاک آن برگردان شده و با خاک رس یا ماسه همانطور که اشاره شد اصلاح شود.ممکن است زمین خودبخود از حیث این ترکیبات کامل بوده و لزومی به اصلاح آن نباشد. در هر حال اراضی که رس آن نسبت به شن موجود در خاک بیشتر باشد مناسب ترین خاک برای چمن کاری است.
این خاک تهیه شده را با کود سرندشده حیوانی به نحوی که بعدا میزان و نوع آن شرح داده می شود مخلوط می نمایند. باید در نظر داشت قبلا کود را غربال نموده و پس از پخش نمودن آن به طور یکنواخت در سطح زمین به عمق 15 سانتی متر با خاک مخلوط نموده و سپس با شن کش یا وسائل دیگر زمین را مسطح سازیم تا محوطه چمن کاری زیباتر جلوه کند.
زمینهایی که دارای شیب زیادی می باشند باید حتی المقدور سعی نمائیم از شیب نمد آن بکاهیم، زیرا شیب تند باعث می شود آب کاملا در زمین نفوذ نکند و بخصوص در تابستان باعث به هدر رفتن آب شده و بدین ترتیب گیاه با عدم دسترسی به رطوبت کافی رنگ آن زرد یا پژمرده می گردد. درصورتی که بخواهیم شیب مصنوعی به زمین بدهیم باید این شیب را با ترمیم پهن اسبی پوسیده یا خاک اره و انجام آبیاری به صورت پودر و خیلی آرام قابل نفوذ سازیم.
زمین چمن کاری بعد از تسطیح شدن باید به دقت کوبیده شود ،زیرا در اثر این عمل اولا درآن آثار فرو رفتگی ایجاد نشده و در ثانی ریشه های چمن در زمین سفت بهتر جایگزین شده و از رشد بهتری برخوردار است، ثالثا پس از سبز شدن می توانیم در زمین چمن کاری شده قدم بزنیم و عملیات بعدی را انجام داده بدون اینکه آسیبی به زمین وارد شود.
کوبیدن و سفت نمودن زمین چمن قبل از بذر کاری به وسیله غلطکهای مختلفی از قبیل غلطکهای آهنی ،سنگی و یا سیمانی صورت می گیرد.
غلطک های سنگی یا آهنی را می توان از فروشندگان خریداری نمود و این در صورتی است که چمن ما در سطح وسیعی انجام پذیرد ولی اگر در سطح کم در باغچه های کوچک بخواهیم اقدام به چمن کاری کنیم برای اینکه هزینه بیشتری را متحمل نشویم می توانیم شخصا آن را تهیه کنیم ، بدین معنی که یک لوله سیمانی به قطر حداقل 20 سانتی متر را که طول آن در حدود 60 تا 70 سانتی متر باشد در نظر گرفته و یک میله آهنی به عنوان محور در داخل آن تعبیه نموده به طوریکه از هر طرف 10 سانتی متر بیرون از لوله قرار گرفته باشد برای اینکه محور این غلطک ثابت بوده و از طرفی علطک سنگین باشد قبلا گچ را با آب مخلوط نموده به محض اینکه در حال سفت شدن باشد به تدریج داخل لوله را پر می کنیم و انقدر این عمل را تکرار می کنیم تا داخل لوله مملو از گچ شود. ناگفته نماند که شخص دیگری باید قبل از پر کردن گچ ، میله آهنی را کاملا در مرکز لوله نگهداری از لوله قرار گرفته باشد و آن وقت است که نسبت به پر کردن گچ اقدام می نمائیم .شکل زیر تا اندازه ی غلطک فوق الذکر را نشان میدهد.
غلطکی که بدین ترتیب درست شد یا با استفاده از غلطکهای دیگر آنقدر در روی زمینی که قبلا تهیه شده در جهت عکس هم حرکت می دهیم تا زمین چمن کاملا سفت گردد.
چه بسا دیده شده است افرادی بدون اینکه زمینی را بوسیله غلطک سفت نمایند، اقدام به چمن کاری می کنند که نتیجه کار آنها رضایت بخش نخواهد بود.
زمینی که بدین سان تهیه می گردد آماده برای بذر پاشی است که این امر به نوبه خود در خور اهمیت است. مبحث بذر رل مهمی را در امر کشاورزی ایفا می کند که بایستی نسبت به تهبه و کاشت آن اطلاعات کافی کسب شود. ابتئا باید ببینیم چمن کاری در پارکهای عمومی ، زمینهای ورزشی ، تزئینات داخل شهر ها و منازل صورت می گیرد.
در مؤسسات تولید بذر بعضی از بذور واریته های مختلف چمن را بنا به ضرورت امر با یکدیگر مخلوط نموده و توصیه می نمایند.معمولا بذر چمن برای نقاط ورزشی مخلوطی از بذور واریته های مقاوم بوده که در دسترس فروشندگان قرار دارد.
امروزه در کشورهای ما بذری که برای نقاط ورزشی توصیه می شود بذری است مخلوط بنام اسپورت (sport) که قابلیت پا خوری آن بسیار خوب است.باید توجه داشت اینگونه اراضی را پس از سبز شدن برای مدتی حدود 5 تا 6 ماه نباید مورد استفاده قرار داد.لذا پس از چندین چین که ریشه آن کاملا جایگزین و قوی شد این زمین چمن کاری شده قابل استفاده خواهد بود.
برای مصارف نقاط غیر ورزشی که فوقا اشاره شد از بذور دیگری می توان استفاده کرد در نقاطی که سایه آفتاب است مانند زیر درختان باید از بذور هلندی که به اشعه آفتاب کمتر نیاز دارند استفاده شود.
اصول اولیه چمن کاری و مراقبت از آن
اگر شما یک چمن عالی و فوق العاده همانند زمین گلف میخواهید و دوست دارید یک فرش سبز زیبا اطراف خانه شما را بپوشاند باید بدانید که اصلا کار سختی پیش رو ندارید. اما باید توجه کنید که توصیههایی که در ادامه به شما میکنیم برای مناطق آب و هوایی معتدل مناسب است و طبیعتا شما نمیتوانید یک چمنزار سر سبز در قطب شمال و یا صحرا داشته باشید. مانند بیشتر گیاهان، چمن نیز برای رشد خود به سه چیز نیاز دارد:
• نور کافی خورشید
• آب کافی و به اندازه
• مواد مغذی
علاوه بر سه مورد بالا چمنها باید تا حد ممکن عاری از علفهای هرز، بیماریها و اشکالاتی که باعث خرابی آنها میشوند باشد. اگر تمامی شرایط را برای چمن کاری در منطقه خود دارید با رعایت نکاتی که در ادامه به شما ارائه خواهیم داد میتوانید چمنهایی زیبا داشته باشید.
خاک مناسب برای چمن کاری
اگر شما خاک مناسبی نداشته باشید و خاک شما ضعیف باشد هر چقدر هم که نور و آب کافی به چمنها برسانید نتیجهای که میخواهید را نمیبینید. بنابراین خاک مناسب یکی از اولین و مهمترین عناصر برای داشتن چمنهایی شاداب است. مهمترین قسمت یک گیاه چمن، سیستم ریشه آن است. ریشهها آب و مواد مغذی مورد نیاز گیاه را از خاک جذب میکنند و یک گیاه زمانی به خوبی رشد میکند که خاک آن مواد مغذی کافی داشته باشد.
همچنین میزان خاک باید به قدری باشد که ریشهها بتوانند در آن رشد کنند و به قدری متراکم باشد که بتواند آب را در خود نگه دارد تا گیاه بتواند آن را جذب کند. از طرفی دیگر خاک نباید زیاد فشرده باشد زیرا ریشهها به مقداری هوا که در گردش باشد نیاز دارند. در بهترین حالت شما نیاز به خاک لومی دارید. خاکی که دارای مقادیر تقریبا مساوی و مشخصی از سیلت، ماسه و رس باشد. به طور تقریبی یک خاک لوم ایده آل 40 درصد سیلت، 40 درصد ماسه و 20 درصد رس دارد.
PH
دیگر فاکتور مهمی که خاک باید از آن برخوردار باشد پی اچ مناسب است. پی اچ میزان اسیدی یا قلیایی بودن خاک را مشخص میکند. سطح پی اچ ایده آل برای چمن کاری در حدود 6.5 یا 7 است اما بسته به شرایط آب و هوایی مختلف نیز میتواند متفاوت باشد. اگر خاک شما بیش از اندازه قلیایی بود و نیاز داشتید سطح اسیدیته آن را افزایش دهید میتوانید به آن گوگرد اضافه کنید. برعکس اگر بخواهید سطح اسیدیته خاک را کاهش دهید و آن را قلیاییتر کنید به آن آهک اضافه کنید. همچنین برای بهبود خاک خود میتوانید به آن کمپوست یا کود اضافه کنید.
انتخاب گونه چمن مناسب برای چمن کاری
در کنار خاک یکی دیگر از مهمترین عوامل موثر در داشتن چمنهای سالم انتخاب گونه درست چمن برای کاشتن است. دو فاکتور مهم در این انتخاب دخالت دارند:
• آب و هوای محل زندگی شما (میانگین بارندگی، میزان گرمای هوا و... .)
• میزان نور خورشیدی که چمن دریافت میکند.
چمنهای مناسب فصل سرد در زمستانهای سرد مقاومت خوبی را از خود نشان میدهند ولی در هوای بسیار گرم مقاومت بسیار خوبی ندارند. برعکس این موضوع چمنهای مناسب فصل گرم سازگاری بالایی با گرما و نور شدید خورشید دارند. نوع دیگری از چمنها که چمنهای تجاری نام دارند معمولا مخلوط و ترکیبی از انواع مختلفی از چمنها هستند.
این گونهها، تمامی نقاط ضعف و قوت متفاوت را دارند و به طور کلی شرایط مختلف را تحمل میکنند. دیگر گونههای چمنی که دوستدار آب هستند در مناطقی که دوران خشکسالی دارند عملکرد بسیار بدی دارند و از طرفی دیگر برخی چمنها در مناطق معتدل و مرطوب دچار بیماری قارچی میشوند.
علاوه بر آب و هوا باید این را در نظر بگیرید که چمن را میخواهید در منطقهای بکارید که در مکان بازی بچهها یا حیوانات خانگی و فضای باز قرار دارد یا خیر. برای انتخاب بهترین چمن برای این مناطق میتوانید با مهدکودکها با باغهای اطراف خود مشورت کنید.
کاشتن چمنها
اگر چمن کاری را برای اولین بار است که انجام میدهید یا میخواهید چمنهای خود را بهبود ببخشید نیاز دارید چمنهای جدیدی اضافه کنید. برای این کار سه انتخاب دارید:
• استفاده از بذر و کاشتن بذر چمن در خاک
• استفاده از تکههای ریشه دار چمنهای سالم
• اضافه کردن شاخه یا شاخههای چمن همراه با خاک
رایجترین و ارزانترین روش کاشتن بذر چمن است. هنگام کاشتن بذر جدید گونه مناسب را انتخاب کنید و به دنبال بذرهای کیفیت باشید نه بذرهای ارزانتر. با یکی از باغهای اطراف خود نیز مشورت کنید تا بهترین زمان کاشت بذر را به شما پیشنهاد دهند. برای کاشتن بذر ابتدا زمین مورد نظر خود را شخم بزنید تا کمپوست یا کودی که اضافه کردهاید با خاک زیرین به خوبی مخلوط شود.
سپس با استفاده از یک چنگک زمین را صاف کنید تا برجستگیها و سوراخهای موجود را به حداقل برسانید. بعد از آن بذر را با استفاده از دست یا پخش کننده مکانیکی در زمین بپاشید. روی کیسه بذری که استفاده میکنید مشخص شده است که چه تعداد بذر را باید در یک منطقه خاص استفاده کنید.
پس از پراکنده کردن بذرها آنها را با غلتک فشرده کنید و نیمی از دانهها را با خاک بپوشانید. بعد از پایان این مرحله روی منطقه چمن کاری شده خود را با کمی مواد مالچ کننده مانند کاه بپوشانید. از این پس فقط نیاز دارید که محل بذرها را خیس کنید و مرتبا به آن آب دهید تا چمنها شروع به رشد کنند.
مراقبت از منطقه چمن کاری خود
و در آخر به جایی میرسیم که خاک مناسبی دارید و چمن کاری خود را نیز انجام دادهاید. حالا چگونه باید از چمنهای خود به بهترین نحو مراقبت کنید؟ هشت مرحله اصلی برای نگهداری چمن وجود دارد:
• آبیاری کردن
• چمن زنی
• کود دهی
• مبارزه با علفهای هرز
• مبارزه با آفات
• مبارزه با بیماری
• هوا دهی
• حذف لایه پوشاننده
آبیاری چمن
آبیاری چمنها بسیار ساده است. در اصل هر وقت که چمنها به آب نیاز داشتند آنها را آبیاری کنید. توجه داشته باشید به جای آبیاری کم در دفعات زیاد برعکس این کار را انجام دهید. یعنی آبیاری را در مقادیر زیاد انجام دهید تا آب بتواند به خاک نفوذ کند و ریشهها بتوانند آن را جذب کنند. آبیاری را تا جایی ادامه دهید که تا عمق 15 تا 20 سانتیمتری منطقه چمن کاری شده خیس شود.
در این حالت است که ریشهها میتوانند در عمق زمین به خوبی رشد کنند. اما میزان آبیاری بسته به انواع مختلف خاک متفاوت است. در هر صورت حداقل عمقی که باید آب به آن نفوذ کند عمق حدودا 2.5 سانتیمتری است.
کوتاه کردن چمنها
چمن زنی باعث کاهش فشار وارد شده به ریشه چمن میشود. در صورتی که گیاه کوچکتر باشد برای ریشه تامین مواد مورد نیاز آن نیز آسانتر است. از دیگر فواید چمن زنی این است که باعث میشود چمن گسترش پیدا کند و چمن متراکمتری داشته باشید.
همچنین برگهای جدید بعد از بریدن چمنها ضخیمتر هستند که در برابر علفهای هرز و بیماریها مقاومت بیشتری از خود نشان میدهند. توصیه میشود که چمن زنی را مکررا در طول فصول رشد انجام دهید و هرگز بیش از یک سوم گیاه را کوتاه نکنید زیرا در اینصورت به طور ناگهانی گیاه بخش زیادی از توانایی فتوسنتز خود را از دست میدهد. بهتر است در فصول خنک ارتفاع چمنها را در حد 7.5 سانتیمتر و در فصول گرم سال در حد 5 تا 6.5 سانتیمتر نگه دارید. به طور کلی در بهار، تابستان و پاییز میتوانید چمنها را بیشتر کوتاه کنید زیرا دما خنکتر و آب بیشتر است ولی در تابستان سایههایی که چمنهای بلند ایجاد میکنند به خنک شدن خاک کمک میکنند و بهتر است بلند بمانند.
از دیگر نکاتی که بهتر است رعایت کنید تغییر دادن الگوی چمن زنی خود است. به اینصورت که یک هفته ماشین چمن زنی را رو به شمال ببرید و هفتههای بعد به جنوب، شرق و یا غرب هدایت کنید. همچنین تیغههای ماشین چمن زنی خود را چند بار در سال تیز کنید تا برش مرتب و یکدستی داشته باشید.
تقویت منطقه چمن کاری شده با کود دهی
کود دهی باعث اضافه شدن مواد مغذی به خاک میشود. اگر به طور منظم چمنهای خود را کوتاه میکنید به دلیل رشد سریع نیاز به مواد مغذی بیشتری نسبت به حالت معمولی دارند. خاک مناسب به تنهایی میتواند مواد مغذی زمین چمن کاری شده شما را تامین کند اما ممکن است نیاز به کمک پیدا کند. موثرترین روش کود دهی پخش کود دانهای یک یا دو بار در سال است.
برخلاف کودهای محلول در آب که اسپری میشوند، کودهای دانه مواد مغذی خود را به تدریج و طی چند ماه آزاد میکنند. اگر کوددهی را در پاییز انجام دهید ریشه گیاه تقویت شده و در مقابل خشکی و علفهای هرز مقاومت بیشتری از خود نشان میدهد.
مبارزه با علفهای زمین چمن کاری شده
وجین کردن علفهای هرز کاری است که به طور مداوم باید انجام شود. اگر علفهای هرز چمن کاری شما زیاد هستند آن را به عنوان نشانهای از ضعیف بودن چمنها در نظر بگیرید. همچنین میتواند به این معنی باشد که خاک شما دچار کمبود آب یا غرق در آب است. از طرفی دیگر ممکن است به دلیل این باشد که چمنها را زیادی کوتاه کردهاید. توجه داشته باشید که علفهای هرز در تمامی مناطق چمن کاری شده رشد میکنند و تعداد کم آنها ضرر زیادی به چمنها نمیزند.
اما اگر تعداد علفهای هرز از حالت طبیعی بیشتر شد میتوانید از علفکشها استفاده کنید. حواستان باید که کل منطقه چمن کاری را سم پاشی نکنید مگر اینکه علفهای هرز در تمامی مناطق وجود داشته باشد.
مبارزه با آفات چمن
کنترل آفات نیز همانند مبارزه با علفهای هرز است. اگر حشرات باعث شدند که مقداری از چمنهای شما از بین بروند میتوانید با استفاده از اسپری حشرهکش این مشکل را برطرف کنید. اما توجه داشته باشید که از حشرهکشهایی استفاده کنید که فقط آفات را از بین ببرند. مورچهها و عنکبوتها برای چمن کاری شما مفید هستند و بهتر است آنها از بین نبرید.
مبارزه با بیماری در منطقه چمن کاری
بیماریهای موجود در منطقه چمن کاری شده معمولا در اثر قارچها ایجاد میشوند. با قارچکشهای موجود در بازار میتوانید مشکل قارچها را رفع کنید.
هوادهی به چمنها
هنگامی که خاک منطقه چمن کاری شده به دلایلی مانند تردد روی آن، چمن زنی و غیره فشره میشود اکسیژن به میکروبهای مفیدی که در خاک وجود دارند نمیرسد. در نتیجه مواد آلی تولید شده توسط این میکروبها کاهش پیدا میکند و خاک ضعیف میشود. پس هوادهی به صورت دورهای بسیار مهم است. برای این کار میتوانید ار هوادههای دستی یا برقی استفاده کنید.
این هوادهها بخشهای باریکی در خاک چمن کاری شده ایجاد میکنند و هوا، آب و مواد آلی را در داخل خاک پخش میکنند و باعث احیای آن میشوند. بهترین زمان برای هوا دهی بهار یا پاییز است.
حذف لایه پوشاننده چمنها
در هر منطقه چمن کاری شده، موادی در اطراف پایه گیاهان چمن جمع میشوند. این مواد برخلاف تصور عموم حاصل بریدههای چمن نیستند زیرا آنها طی یک هفته یا بیشتر از بین میروند. در واقع این مواد از ساقههایی تشکیل شدهاند که به طور طبیعی مردهاند. این ساقههای مرده با جلوگیری از تبخیر آب باعث حفظ رطوبت و کمک به آن میشوند. اما تجمع بیش از حد آنها (در حدود 6 میلیمتر) باعث میشود هوا و آب به خاک نرسد. پس برای کمک به خاک باید آنها را جمع کنید.
جمع بندی چمن کاری
مراقبت از چمنی که کاشتهاید احساس بسیار خوبی را به شما میدهد. شما برای آن کار کرده و زحمت کشیدهاید و حالا نتیجه کارتان را میبینید که زیر پای شما است. با یادگیری نحوه مراقبت از چمنهای خود میتوانید چمنهای متراکمتر، سبزتر و شادابتری داشته باشید و در هرجا که میخواهید چمن کاری کنید.
*** اگر نیاز به خدمات چمن کاری برای محوطه ویلا، شرکت یا سازمان خود دارید با تیم متخصص نارگیل تماس بگیرید.
تماس با نارگیل