گیلاس سیاه کوهی

گیاه "گیلاس سیاه کوهی" یکی از گیاهان چوبی از خانواده گل سرخیان و جنس Prunus می باشد. این گیاهان معمولاً در آمریکای شمالی و جنوبی پراکنش دارند.

این گیاهان به راحتی می توانند به وسیله پوست خاکستری تیره تا سیاه و بسیار شکننده در جنگل ها شناسایی شوند. ولی در دهه ی اول زندگی گیاه، مانند گیاه غان یا توس، پوست آن نازک، صاف و راه راه می باشد. همچنین به وسیله برگ های طویل و براقش که مشابه برگ های ترشک درختی هستند و بویی همانند بوی بادام نیز می تواند شناسایی گردد.

این گیاه ارتباط خویشاوندی نزدیکی با گیاه Prunus virginiana با نام انگلیسی Chokecherry دارد.

زیر گونه ها و واریته های گیلاس سیاه کوهی شامل:

- prunus serotina var. alabamensis: جنوب غرب ایالات متحده آمریکا

- prunus serotina subsp. capuli: مرکز و جنوب مکزیک، مرکز آمریکا، جنوب آمریکا

- prunus serotina subsp. eximia: تگزاس

- prunus serotina subsp. hirsuta: گرجستان

- prunus serotina var. rufula: جنوب غرب ایالات متحده، شمال و مرکز مکزیک

- prunus serotina subsp. serotina: کانادا، ایالات متحده، مکزیک، گوآتمالا

- prunus serotina var. serotina: کانادا، ایالات متحده، مکزیک، گوآتمالا

- prunus serotina subsp. virens می باشد.

گیلاس سیاه کوهی درختی در اندازه های متوسط است که رشد مستقیم دارد و ارتفاع آن در برخی موارد به حدود 100 فوت نیز می رسد.

این درختان در زمان جوانی دارای پوستی صاف با تعداد متعددی عدسک و شیارهای افقی یا عمودی و کوتاه می باشند. پوست درختان مسن بسیار تیره، دارای شکاف های زبر و خشن و نامنظم و بسیار شکننده است.

برگ ها دارای آرایش متناوب، ساده، به طول 2 تا 5 اینچ، کشیده تا نیزه ای شکل، دندانه دار، دارای غدد ترشحی بسیار نامشخص روی دمبرگ، به رنگ سبز تیره و درخشان در سطح رویی و به رنگ سبز روشن در بخش زیرین می باشد. این برگ ها گاهی دارای کرک های سفید در طول رگبرگ های میانی هستند.

گل ها کوچک، به رنگ سفید، آویزان و به صورت خوشه ای در خوشه هایی به طول 4 تا 6 اینچ بوده که در اواخر فصل بهار تشکیل می گردند.

میوه ها گرد، به رنگ ارغوانی تیره که در صورت رسیدن به رنگ سیاه دیده می شوند. این میوه ها 1.3 اینچ قطر داشته و دارای مزه ای تلخ و شیرین می باشند. زمان رسیدن میوه ها، اواخر تابستان است. 

پرونوس سروتینا یکی از گونه های پیشگام در زمین ها و مزارع قدیمی است که همراه با گیاهانی مانند گردوی سیاه، خرنوب سیاه و داغداغان رشد می کند.

این درختان معمولاً طویل العمر بوده و در برخی موارد درختانی از گونه با طول عمر بیش از 258 سال نیز گزارش شده اند.

در اواسط قرن بیستم در غرب و مرکز اروپا از این گیاه به عنوان گیاهی زینتی استفاده می شده است.

میوه های آنها به دلیل مزه ی شیرینش برای تهیه مربا و کیک گیلاس استفاده می گردد. همچنین برای تهیه ی سوداها و نوشابه ها و نیز بستنی ها، مورد استفاده قرار می گیرند.

چوب و الوار این درختان بسیار ارزشمند بوده و در کابینت سازی در ایالات متحده کاربرد دارند.

ترکیبات شیمیایی:

مانند زردآلوها، بذرهای گیلاس های سیاه نیز حاوی موادی مانند آمیگدالین است که می توانند به سیانید تبدیل شوند. این مواد زمانی که بذرها روی زمین افتادند یا خرد شدند، تولید هیدروژن سیانید می کنند که آنزیم هایی را برای شکستن این مواد تولید می کند. از جمله این آنزیم ها شامل: آمیگدالین بتا گلوکوزیداز، پروناسین بتا گلوکوزیداز و ماندلونیتریل لیاز می باشد.

اگرچه گوشت این گیلاس ها نیز حاوی این ترکیبات است اما به دلیل عدم وجود این آنزیم ها و درنتیجه عدم تولید سیانید، استفاده و خوردن آن خطری ندارد.

برگ های آنها به خصوص زمانی که پلاسیده می شوند، حاوی گلیکوزیدهای سینوژنی می باشند که در صورت خورده شدن توسط حیوانات، می توانند به هیدروژن سیانید تبدیل گردند. به همین دلیل کشاورزان توصیه می کنند در مزارعی که چهارپایان حضور دارند، این درختان منتقل و قطع گردند زیرا برگ های پلاسیده ی آنها برای این حیوانات ایجاد سمیت می کند.

آفات:

پرونوس سروتینا یکی از گیاهان میزبان کرم های صدپا (Caterpillars) از گون های لپیدوپترا (Lepidoptera) می باشد.