اوکاليپتوس

خصوصیات - معرفی

اکالیپتوس گیاهی همیشه‌سبز است. پوسته تنه اغلب به صورت نوارهای بلندی از درخت جدا می شود. برگهای جوان پهن بوده و به صورت متقابل بر روی ساقه ای با مقطع مربعی شکل قرار می گیرند. برگهای نابالغ دایره شکل و براق است درحالیکه برگهای بالغ باریک، کشیده و سبز تیره هستند. برگهای بالغ به صورت متناوب بر روی ساقه های بالغ که مقطع دایره ای شکل دارند، قرار می گیرند. جوانه گل در اکالیپتوس هرمی شکل، با برجستگی هایی در کنار که نشاندهنده کاسبرگها و به صورت تکی است. گلها در کنار برگها ظاهر می شوند. گلها کرمی رنگ بوده و شهد زیادی تولید می کنند. زنبورهایی که از اکالیپتوس تغذیه می کنند عسلهایی تولید می کنند که عطر غلیظ و مشخصی دارد. میوه ها چوبی و سخت و دارای دانه های متعددی است. اکالیپتوس ریشه اصلی ندارد و ریشه آن از نوع افشان است و می تواند تا عمق زیادی در خاک رشد کند. مهمترین ترکیب موجود در اسانس اکالیپتوس سینئول یا یوکالیپتول است. مهمترین ترکیبات موجود در پوست تنه اکالیپتوس quinic، dihydroxyphenylacetic، caffeic acids است.

این گیاه آللوپاتی داشته و از رشد سایر گیاهان در اطراف خود جلوگیری می کند.

شرایط نگهداری اوکاليپتوس

نور مورد نياز زیاد آبياري و رطوبت کمی مرطوب دماي مورد نياز 16-25 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز حاصلخیز و مرطوب

این گیاه مکانهای آفتابی را ترجیح می دهد. بهترین رشد را در خاکهای حاصلخیز و مرطوب دارد ولی به خاکهای فقیر و خشک نیز مقاوم است. به طور کلی اکالیپتوس به عنوان گیاهی مقاوم به خشکی شناخته می شود. این گیاه تحمل سرمازدگی و بادهای خشک را ندارد. در مکانهایی که باید شدید است باید از پوششهایی استفاده شود. در دماهای کمتر از 5- درجه آسیب می بیند.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

الوارهای بدست آمده از چوب اکالیپتوس زرد- قهوه ای و تقریبا سنگین است. در اثر استرسهای محیطی این چوب قابلیت چوب‌بری خود را از دست می دهد. از این چوبها می تواند در ساختمان‌سازی، ساخت نرده و ... استفاده کرد. چین بزرگترین تولید کننده اسانس اکالیپتوس در جهان است. از این اسانس برای درمان، عطرسازی، طعم‌دهی و ساخت ترکیبات ضد میکروبی و حشره‌کش استفاده می شود. از این گیاه برای تهیه چای و همچنین به عنوان منبعی برای زنبورهای گرده‌افشان استفاده می شود.

از برگ اکالیپتوس برای درمان عفونتها، تب، و سرفه استفاده می شود. این برگها در درمان عفونتهای مجاری تنفسی، آسم، سل ریوی، رماتیسم، جوشها، سوختگی ها، زخمها و اسهال خونی با منشا باکتریایی نیز کاربرد دارد. از عصاره اکالیپتوس در ساخت مواد بی حس کننده که در دندانپزشکی کاربرد دارند، استفاده می شود. در برخی کشورها از برگ اکالیپتوس به عنوان طعم دهنده غذا استفاده می شود. در صنایع عطرسازی، ساخت دهان‌شویه ها و خمیردندانها، داروهای سرفه، مواد ضدعفونی کننده و ساخت کرمها نیز از اکالیپتوس استفاده می شود. برخی مطالعات نشان داده اند که برگ اکالیپتوس می تواند مقدار قند خون را کاهش داده و در حقیقت، میزان این کاهش می تواند در برخی مواقع بسیار زیاد باشد. از اینرو با نظارت پزشک می تواند برای درمان بیماران دیابتی استفاده شود.

مقابله به آفات اوکاليپتوس

از مهمترین آفات اکالیپتوس می توان به این موارد اشاره کرد: مورچه ها که باعث آسیب به برگها و حتی مرگ گیاه می شوند، شپشک(Gonipterus scutellatus)، Ericoccus coriaceus( به برگها آسیب می زند) و پروانه Phoracantha semipunctata. از بیماری های مهم اکالیپتوس بیماری مرگ گیاهچه با منشا قارچی است.

نحوه تکثیر اوکاليپتوس

بذر این گیاه را در اسفند و فروردین در مکانی آفتابی در گلخانه می کارند. گاهی بذرها برای جوانه زنی بهتر به 6 تا 8 هفته سرمادهی در دمای 2 درجه سانتیگراد نیاز دارند. وقتی دومین برگ در اوایل تابستان ظاهر شد می توان گیاهان را جابجا کرد. جابجایی این گیاه دیرتر از این زمان می تواند باعث آسیب به آن شود.

هشدار - عوارض جانبی

مصرف عصاره رقیق نشده اکالیپتوس به صورت خوراکی و یا به صورت موضعی مجاز نیست. علائم مسمومیت اکالیپتوس عبارتند از سوختگی، گیجی، ضعف عضلانی، کوچک شدن مردمک چشم و احساس خفگی. گاهی علائم دیگری نیز دیده می شود مثلا حالت تهوع، استفراغ و اسهال. از مصرف خوراکی عصاره این گیاه در دوران بارداری و شیردهی باید پرهیز شود. مصرف این گیاه توسط کودکان نیز مجاز نیست. از آنجاییکه اکالیپتوس بر میزان قند خون تاثیر دارد حداقل 2 هفته قبل از عمل جراحی مصرف این گیاه باید قطع شود. داروهایی که بوسیله کبد تجزیه می شوند مانند amitriptyline، haloperidol، ondansetron، propranolol، theophylline، verapamil و ... با اکالیپتوس تداخل دارویی دارند زیرا اکالیپتوس سرعت تجزیه این مواد توسط کبد را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است این داروها به مدت طولانی به صورت تجزیه نشده در خون باقی بمانند.

اکالیپتوس صمغ دار اکالیپتوس

شیشه شور کاجی بوت / درخت چای پِرینها کامبوکا