زعفران زینتی

دانستنیهای علمی

زعفران (جمع انگلیسی: crocuses یا croci) یک جنس از گیاهان گلدار در خانواده زنبق شامل 90 گونه چند ساله در حال رشد از بنه است. بسیاری از آنها برای ظهور گل (زینتی) در پاییز، زمستان و یا بهار کشت می شود. زعفران های مادری به زمین های جنگلی، بوته زارها و دشت های بی درخت پوشیده از گلسنگ تعلق دارد. کشت و برداشت زعفران برای اولین بار در مدیترانه مستند شده است.

خصوصیات - معرفی

زعفران زینتی گیاهی کوتاه و چندساله ی برگریز می باشد که از بنه معمولا برگهایی خطی با نوار مرکزی نقره ای رشد می کند. گلها جام شکل و کروی به قطر 15-5 سانتیمتر بوده و گاهی در پاییز یا اوایل بهار معطر هستند. گلها به رنگ آبی، بنفش، سفید، زرد با رگه های تیره در انتهای ساقه ظاهر می شود. گونه های زعفران از نظر باغبانی به عنوان پداژه های (بنه) گلدهنده پاییزی، زمستانی و بهاری مهم می باشند. البته مهمترین آنها گونه های بهارگل می باشند که از این گونه ها بعنوان گیاهی باغی و گلدانی استفاده می گردد. پهنک برگها باریک و خطی و نیزه مانند است و بیشتر برگها دارای شیار مرکزی و کاملا مشخص هستند که در پشت بصورت برجسته و با شیار سطح فوقانی برگ مطابقت دارد. ساقه گلدهنده (اسکیپ) بوسیله برگهای حقیقی و غلافدار حفاظت می گردد.

شرایط نگهداری زعفران زینتی

نور مورد نياز زیاد آبياري و رطوبت کمی مرطوب دماي مورد نياز متوسط تا خنک خاک مورد نياز سبک با زهکشی کامل

اکثر گونه ها و ارقام زعفران باید در یک موقعیت آفتابی کشت شوند. خاک مناسب جهت کشت آنها خاکی با شن زیاد به دلیل زهکشی خوب توصیه می شود. خاکهای شنی و لومی شنی با بیش از دو درصد ماده آلی مناسب هستند و این شرایط بهترین رنگ این گیاه را تضمین می کند. در خاک های سنگین باید مقداری شن اضافه گردد و جهت بهبود زهکشی این گیاه احتیاج به خاک معمولی با کمی کود پوسیده دامی دارد. مقدار آب آن مانند گلهای دیگر باغچه میباشد. گل زعفران زینتی به آفتاب کامل و سایه جزئی نیاز دارد. مناطق سایه دار باید حداقل 4 ساعت در روز آفتاب کامل داشته باشند. از نظر دما زعفران برای رشد به دمای متوسط تا خنک احتیاج دارد وگرما به باز شدن شکوفه هایش کمک می کند.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

گونه ساتیووس (خوراکی) نماینده اصلی گروه پاییز گل می باشد که از کلاله های خشک شده نارنجی رنگ متمایل به قرمز این گونه زعفران تولید می گردد که کاربردهای گسترده دارد. بعنوان مثال در غذا، دارو، رنگسازی، نساجی و بعنوان ادویه و عطرها استفاده می شود. زعفران در کارخانجات صنایع غذایی در تهیه انواع سوسیس و مارگارین، کره، پودرهای کیک و انواع دسرها، برخی نوشابه ها، ژله، بستنی، شکلات، پودرهای سوخاری و طعم دهنده مرغ استفاده می گردد. این گیاه ارزشمند سبب بهبود عملکرد سیستم گوارش و افزایش اشتها شده و از آن جا که طبیعت گرم دارد، سرفه و سرماخوردگی را درمان می کند. نفخ و اسید معده را از بین می برد. به گردش خون کمک کرده و اختلالات کلیه، مثانه و کبد را درمان می کند. از درد قاعدگی کاسته و علاوه بر تصفیه خون، خاصیت ضدالتهابی نیز دارد. خاصیت ضدسرطانی داشته و با اضطراب و افسردگی مقابله می کند. استفاده موضعی از زعفران، زخم و سوختگی ها را سریع تر بهبود می بخشد. برای کاهش دادن کلسترول خون نیز بسیار موثر است.

نحوه تکثیر زعفران زینتی

زعفران زینتی بوسیله بذر و پداژه قابل افزایش است. اکثر گونه های زعفران و ارقام آنها از طریق غیرجنسی افزایش می یابند. پداژه، سالانه جایگزین می شود و روی پداژه کاشته شده پداژه جدیدی توسعه می یابد. دوره کاشت برای زعفرانهای بهارگل، مهرماه و برای گونه های پاییز گل، شهریور است. سیستم کاشت هم بصورت کرتی است و هم بصورت ردیفی در عمق کاشت 7 تا 10 سانتیمتر می باشد. پیاز را داخل حفره ی آماده شده بطریقی که سر پیاز به طرف بالا قرار گیرد قرار دهید و سپس خاک و کودی را که آماده کرده اید روی آن و اطراف آن بریزید و آبیاری کنید . توجه شود که به آب زیاد احتیاج ندارد و در فاصله دو آبیاری خاک را خشک نگهدارید. بعد از پایان عمر برگهایش، آبیاری را قطع کنید .موقعی که عمر گلهایش به پایان رسید هر هفته با کودهای تقویتی آن را تقویت کنید، زمانی که برگهایش خشک شد دیگر به آن کود ندهید .برای تمام گونه های زعفران کاشت در عمق کم بعلت افزایش حساسیت به یخ زدگی توصیه نمی شود. زعفران زینتی بصورت کشت در آب و یا ظرفهای سفالی سوراخدار نیز زیبایی خاصی دارد. بهتر است 3 تا 4 پیاز را در یک ظرف آب قرار دهید. جهت کشت مستقیم در آب کاشته باید اطراف و زیر پیاز مقداری پنبه قرار داده شود تا ریشه دهی تسریع گردد .توجه داشته باشید که مقدار آبی که در ظرف می ریزید همیشه پائین تر از سر پیاز باشد و طوری پیازها را قرار دهید که سر آنها از آب بیرون باشد.

زعفران بهاره زعفران پاییزه زعفران زعفران زرد

زنبق سفید زنبق زاگرس فریزیا رفرکتا زنبق ایرانی