اسطوخودوس انگلیسی

دانستنیهای علمی

اسطوخودوس گیاهی گلدار از جنس Lavandula و خانواده نعنائیان میباشد. این گیاه چند ساله و هميشه سبز است و بومی مدیترانه غربی و کوه های شمال اسپانیا میباشد.

این درختچه معطر به طور معمول ارتفاع 30 الی 60 سانتيمتری دارد ولی به ارتفاع 1 تا 2 متر نیز میتواند برسد.

اسطوخودوس 15 تا20 سال در یک مکان باقی می ماند

خصوصیات - معرفی

دارای سیستم ریشه ی طویل است که می تواند از عمق 3 تا 4 متری آب را جذب کند. برگ های همیشه سبز و نیزه ای شکل آن 2 تا 6 سانتی متر طول و 4 تا 6 میلی متر عرض دارند و به رنگ سبز تیره است که دارای کرک های فراوانی هستند و به همین دلیل به رنگ خاکستری تا نقره ای دیده می شوند

اسطوخودوس داراي ساقه‎هاي متعدد چوبي شده در قاعده میباشد و گلهاي صورتی ارغوانی و آبي رنگ آن در رأس ساقه‎ها ظاهر مي ‌شوند. اين گياه در سالهاي اخير به ايران وارد شده است. گلهاي اين گياه جاذب زنبور عسل بوده و عسل مرغوبي از آن توليد مي‎شود.

میوه اسطوخودوس از نوع فندقه می باشد که به رنگ قهوه ای تیره دیده می شود. وزن هزار دانه اش 85/0 تا 1/1 گرم است.

اسطوخودوس در خاکهای سبک شنی ودر ارتفاعات 1700 متری از سطح دریا به صورت خودرو می روید

شرایط نگهداری اسطوخودوس انگلیسی

نور مورد نياز خیلی زیاد آبياري و رطوبت کمی مرطوب دماي مورد نياز 20 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز خاک سبک شنی

اين گياه بسيار كم توقع مي‎باشد و در خاكهاي فقير و آهكي و كم آب بخوبي رشد مي‎كند. در خاكهايي با pH بيشتر از 7، آهكي و سنگين (رسي) خوب رشد مي‎كند. همچنين اين گياه به نماتد مقاوم مي‎باشد. بايد توجه داشت كه اين گياه به شوري آب نيز تا حدي مقاوم است و مي‎توان آن را در نقاطي كه داراي تشعشع شديد آفتاب است مانند حاشيه آسفالتها كشت نمود.

اسطوخودوس از گیاهان مناطق خشک ونیمه خشک است ودر طول رویش به نور زیاد و هوای گرم ورطوبت کم نیاز دارد

اگر چه درجه حرارتهای زیر15 تا20 در جه را تحمل می کند ولی در فصل بهار هنگام رویش شاخ وبرگ به سرما حساس است(عدم کشت در مناطق گود وسرد)

رطوبت زیاد برای اسطوخودوس مناسب نیست وآبیاری زیاد سبب کاهش چشمگیر اسانس به مقدار 20تا50 درصد می شود

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

اين گياه در درمان بيماريهاي عصبي، استرسها، خستگي هاي روحي و سردردها مفيد است. در درمان تيك عصبي بكار مي‎رود. از جمله خواص ديگر آن ضد عفوني كننده خوبي مي‎باشد. بعنوان بخور و درمان زكام و سرماخوردگي و بيماريهاي ريوي استفاده مي‎شود. در درمان سينوزيت بهمراه گياه مرزنجوش يا بومادران بعنوان بخور استفاده مي‎شود. يك مشت از هر كدام با 2 ليوان آب جوش بخور داده شود. بوعلي سينا به اين گياه لقب جاروي دُماغ (فکر) داده است. براي رفع كم خوابي در قديم يك مشت از برگ اين گياه را زير بالش مي‎گذاشتند.

فرآوری : اسانس اسطوخودوس فرانسوی از تقطیر سرشاخه های گل دار با بخار آب حاصل می گردد. اگر این عمل در محل برداشت محصول صورت بگیرد، بازده ی بیشتری خواهد داشت. برگ ها و گل های این گیاه دارای 5/0 تا 5/1 اسانس، کومارین، فلاونوئید، استرول و تانن هستند.

اسانس این گیاه دارای خواصی چون آنتی باکتریال قوی، آرام بخش و موثر در درمان رماتیسم است. اسانس این گیاه بطور بسیار گسترده در فرآورده های آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد.

کلمه lavand به معنای تمیز کننده و شوینده است چون مردم اروپا از آن برای شستن بدن خود استفاده می کردند

مقابله به آفات اسطوخودوس انگلیسی

اسطوخودوس را باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که سبب گسترش علف های هرز نشوند . ذرت، گیاه مناسبی برای تناوب با اسطوخودوس است

اسطوخودوس در زمینهای تهی از مواد غذایی رشد می کند اما در سطوح وسیع باید زمینهای غنی وحاصلخیز وجود داشته باشد . در فصل پاییز هنگام آماده سازی زمین ،35تا50 تن در هکتار کود دامی کاملا پوسیده 70تا80 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و100 تا120 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به خاک داده می شود. ر فصل بهار واوایل فصل رویش 70تا 80کیلوگرم کود ازت به صورت سرک به زمین داده می شود. هر سال در فصل پاییز60تا100 کیلوگرم در هکتار ازت،50تا60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفرو80تا120 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به زمین داده می شود. استفاده از ازت پس از برداشت اولین محصول مناسب نیست وباعث کاهش مقاومت به سرما می شود.

علف کش مرکازین به مقدار 5 کیلودر هکتار وسینبار به مقدار8تا10 کیلوگرم در هکتار استفده می شود. البته مخلوط دوعلف کش مرکازین(5 کیلوگرم) وسینبار(2 کیلو گرم) اثر بهتری دارد

نحوه تکثیر اسطوخودوس انگلیسی

اين گياه بوسيله بذر، قلمه و خوابانيدن تكثير مي‎شود. بايستي توجه داشت كه بهترين روش تكثير اين گياه قلمه است. بدين طريق كه در فصل پائيز از سرشاخه‎هاي اسطوخودوس قلمه تهيه كرده و در طول پائيز و زمستان آنرا در ماسه كاشته و در گلخانه نگهداري مي كنند. معمولاً 3 تا 4 ماه قلمه‎ها ريشه‎دار مي‎شوند و در اوايل بهار قلمه‎ها را در زمين اصلي به فاصله 60 تا 80 سانتيمتر مي‎كارند. زمين مورد نظر براي كاشت اسطوخودوس را در پائيز شخم عميق زده و حدود 10 تن در هكتار كود حيواني همراه كودهاي فسفر و پتاسيم به خاك اضافه مي‎كنند.

چنانچه قلمه‎هاي اسطوخودوس در بهار از گياه مادري تهيه شود و سپس در ماسه كاشته شود ، مي‎توان قلمه‎هاي ريشه‎دار را در فصل پائيز اقدام به كشت در زمين اصلي نمود. براي ريشه‎دار كردن قلمه‎هاي اسطوخودوس و يا هر گياه ديگري مي‎توان از هورمون اكسين استفاده كرد.

با توجه به اينكه اسطوخودوس گياهي چند ساله است در سال اول رشد اين گياه كند است. براي توليد گياهي با فرم مناسب لازم است كه عمليات هرس در پائيز سال اول و سال دوم انجام شود تا از رشد طولي گياه جلوگيري شود. بعد از هرس بايد قد گياه 15 تا 20 سانتيمتر شود (سال اول) در سال دوم به فرم نيمكره بايد هرس شود و ارتفاع 20 تا 25 سانتيمتر و پهنا از هر طرف 15 تا 20 سانتيمتر شود.

در سال اول رشد كند است در سالهاي بعد سريع خواهد شد، بطوري كه در سال پنجم از هر بوته اسطوخودوس 500 گرم برگ خشك توليد خواهد شد. قسمت مورد استفاده اين گياه سرشاخه‎هاي گلدار آنست و بهترين زمان برداشت هنگامي است كه گلها روي گياه ظاهر مي‎شوند. (اوايل تير تا اواسط مرداد).

براي برداشت محصول از اره استفاده كرده و گياه را هرس مي‎كنند و سرشاخه ها را در سايه خشك مي‎كنند. اين گياه تا 20 سال در زمين اصلي باقي مي‎ماند. بنابراين توجه به شرايط خاك قبل از ايجاد مزرعه اسطوخودوس الزامي است. از آفات مهم اسطوخودوس حشره‌اي به نام سوفورونيا هيومرلا است كه لارو اين حشره سبب نابودي پايه‌هاي اسطوخودوس مي‌شود كه براي مبارزه با آن از صابونهاي نيكوتين‎دار استفاده مي‌شود. فواصل كشت در اسطوخودوس حدود يك متر در يك متر است و تعداد آن 10000 تا 12000 بوته در هكتار است.

اسطوخدوس فرانسوی اسطوخودوس دارویی

مرزنگوش - مرزنجوش آويشن شيرازی حسن یوسف مرزه