Citrus aurantifolia Key lime که به فارسی لیمو عمانی نامیده میشود، گیاهی از خانواده مرکبات، بومی جنوب شرقی آسیا می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: زیاد رطوبت: کمی مرطوب دمای محیط: نواحی گرمسیری خاک: خاک های لومی شنی
دانستنیهای علمی
نام علمي
Citrus aurantifolia
"لیمو عمانی" با نام علمی Citrus aurantifolia گیاهی از جنس سیتروس یا مرکبات بوده که هیبرید بین گونه های C. micrantha و C. medica است که میوه هایی تقریباً کروی به قطر 2.5 تا 5 سانتیمتر تولید می کند. میوه های این گیاهان در زمان رسیدن از رنگ سبز به رنگ زرد تغییر رنگ می دهند. ولی معمولاً زمانی که سبز و نارس هستند چیده می شوند. این میوه ها کوچکتر، پر بذرتر، اسیدی تر و نیز دارای عطری قویتر از لیموترش ایرانی (C. latifolia) هستند. طعم و مزه ی لیمو عمانی نسبت به سایر گونه های لیموترش معمولاً بهتر و مورد پسندتر است.
![لیمو عمانی]()
![لیمو عمانی]()
خصوصیات - معرفی
لیمو عمانی درختی بوته مانند و پر شاخ و برگ است که به ارتفاع 5 متر نیز می رسد. و دارای تعداد زیادی خار می باشد. واریته های کوتوله ی آن می توانند در طول زمستان و در سرما در گلخانه یا محیط های خانگی کشت شوند. تنه ی اصلی گیاه به ندرت به صورت مستقیم و راست رشد می کند. و دارای تعدادی شاخه های جانبی است. برگ ها تخم مرغی شکل، به طول 2.5 تا 9 سانتیمتر بوده که شباهت بسیار زیادی با برگ های درخت پرتغال دارد. گل ها به قطر 2.5 سانتیمتر، به رنگ سفید مایل به زرد بوده که حاشیه ی گلبرگ ها به رنگ ارغوانی روشن دیده می شوند. گل ها و میوه های این گیاهان در سراسر طول سال می توانند تشکیل شوند اما عمدتاً در طی ماه های می تا سپتامبر در نیمکره ی شمالی، بیشترین تولید و عملکرد را خواهند داشت.
![Key lime]()
![Key lime]()
شرایط نگهداری لیمو عمانی
نور مورد نياز
زیاد
آبياري و رطوبت
کمی مرطوب
دماي مورد نياز
نواحی گرمسیری
خاک مورد نياز
خاک های لومی شنی
|
رشد اكثر گونه های مركبات در درجه حرارت پائينتر از 8/12 درجه سانتیگراد متوقف و يا خيلي كند می شود. مناسب ترين درجه حرارت برای رشد مركبات بين 3/ 28 تا 7/32 درجه سانتيگراد می باشد. دمای بالای 45 درجه سانتيگراد به ميوه و برگ های ارقام حساس به گرما نسبت به ديگر ارقام آسيب شديدی وارد می کند. در مورد اثرات سرما گونه های مختلف، عكس العمل متفاوت نشان مي دهند. مثلاً ليمو ترش و لمون نسبت به سرما حساس بوده و مناطق گرمسيری را ترجيح می دهند. اين گونه ها در تمام طول سال رشد نموده و بار می دهند و در تمام طول سال مراحل مختلف رشد گل و ميوه را می توان روی یك درخت مشاهده كرد .
بهترين خاك برای پرورش مركبات خاك های شنی لومی (Sandy loam) می باشد. نسبت به شوری حساس بوده و هرچه EC خاك از 2 ميلی موس بر سانتیمتر مربع بالاتر رود ميزان عملكرد پائين می آيد. بعضی از پايه ها مانند نارنگی كلئوپاترا و ليمو آب شيراز نسبت به شوری مقاوند و در چنين شرايطی، می توان از اين پايه ها استفاده نمود. بهترين PH برای رشد مركبات بين 7-5/5 می باشد.
مركبات جهت رشد و نمو در مناطق مرطوب به 750 و در مناطق خشك به 1500 ميليمتر ( 15 هزار متر مكعب در هكتار) آب در سال نياز دارند. بذر مركبات دارای پديده چند جنينی می باشد كه برای تكثير پايه بذری، جنين جنسی را حذف و جنين های رويشی پرورش می يابند.
در مناطق بادخیز باید از حفاظ برای درختان لیمو عمانی استفاده کرد زیرا این گیاهان دارای ریشه های سطحی بوده و در اثر بادهای شدید کنده شده و از بین می روند.
![Citrus aurantifolia]()
![Citrus aurantifolia]()
خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی
میوه لیمو عمانی بسیار ترش، خنک کننده، اشتهاآور، ضدعفونی کننده، مقوی معده و مؤثر برای رفع عوارض کمبود ویتامین C است.
در شبه جزیره مالایا، برگ های لیمو عمانی را له می کنند و برای رفع سردرد روی پیشانی می گذارند.
جوشاند‌ه ریشه های لیمو عمانی را برای قطع اسهال خونی می خورند.
عصاره برگ های درخت لیمو عمانی مخلوط با عصاره برگ های فوفل را برای معالجه د‌ل د‌رد می خورند.
در اند‌ونزی آب لیمو عمانی در مصرف د‌اخلی و خارجی برای معالجه سرفه و سرماخوردگی به کار می رود.
در طب سنتی برای لیمو عمانی آثار دارویی مقوی معده، ضد نفخ، اشتهاآور، ضدعفونی کننده، مسکّن سردرد و رفع کنندهٔ علایم سرفه و سرماخوردگی قایل بوده‌اند. این ماده غذایی ویتامین ث بالایی داشته و برخی منابع آن را به عنوان یک کاهنده فشار خون (به صورت دم کرده) و حتی چربی خون توصیه می کنند.
لیمو عمانی تازه رنگ خردلی داشته و بسیار ترش است، به طوری که تازه اش را معمولاً نمی توان به تنهایی مصرف کرد، بنابراین آن را در آفتاب خشک می کنند تا داخل آن به رنگ سیاه درآید. رنگ پوستهٔ خارجی آن از زرد قهوه ای تا سیاه بوده و آن را به صورت چاشنی در غذا مورد استفاده قرار می دهند. لیمو عمانی به صورت گرد کوبیده شده یا درسته عرضه می شود.
لیمو عمانی معمولاً در طبخ خورش های ایرانی چون قرمه سبزی و قیمه استفاده می شود. آنها را پیش از ریختن در غدا سوراخ کرده، شکسته یا خرد می کنند. در کشورهای دیگر گاهی نیز آنها را به صورت گرد کوبیده به خوراک های برنجی می افزایند. مثلاً در خوراک خلیجی پر ادویه ای با نام بهارات یا کبسا استفاده می شود. از این محصول در کشورهای عرب همسایه همچون عراق، کویت و بحرین نیز استفاده می شود.
توصیه ها:
1- لیمو عمانی هنگام خشک شدن به دلیل عمل تخمیر، کمی تلخ شده که این تلخی در مزه ی آن نیز احساس می شود. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از تلخ شدن غذا پیش از افزودن، تخم های آن را درآورید.
2- لیمو عمانی درسته در خورش ها و خوراک ها محل تجمع روغن غذا خواهد بود. بنابراین خوردن آن توصیه نمی شود.
3- بهترین نوع لیمو عمانی در مناطق مختلف جنوب و جنوب شرقی ایران نظیر بندرعباس، میناب، جهرم و شیراز و صادراتی آن در اردن پرورش می یابد.
4- لیمو عمانی به دلیل دارا بودن مواد فراری که عامل ایجاد عطر و بوی آن است، حتما باید در محل خشک، خنک و در ظروف سربسته و به دور از نور نگهداری شود.
5- بهتر است هنگام تهیه ی انواع خورش ها و خوراک ها به مقدار لازم از لیمو عمانی استفاده کنید تا استفاده از نمک در غذا به حداقل برسد.
6- در برخی مناطق گرمسیر به دلیل این که نگهداری لیموترش مشکل و حمل و نقل آن مقرون به صرفه نیست، آن را با تغییرات ویژه ای تبدیل به لیمو عمانی می کنند تا قابلیت نگهداری اش برای چندین سال افزایش یابد.
7- معمولا رنگ لیمو عمانی آفتاب خشک، زرد قهوه ای و داخل آن سیاه رنگ است.
ترکیبات شیمیایی:
از نظر ترکیبات شیمیایی در آب لیمو عمانی، سیتریک اسید وجود دارد. اسانس روغنی آن شامل سیترال، لیمونن، لینالول، لینالیل استات، ترپینه‌ئول و سیمن است. در هر یک صد گرم لیمو عمانی تازه بد‌ون پوست، آب 89 گرم، پروتئین7/0 گرم، هید‌رات های کربن 9 گرم، خاکستر 3/0 گرم، کلسیم 33 میلیگرم، فسفر 18 میلیگرم، آهن 6/0 میلیگرم، سد‌یم 2 میلیگرم، پتاسیم 102 میلیگرم، ویتامین A 10 واحد بین المللی، تیامین 30/0 میلیگرم، ریبوفلاوین 02/0 میلیگرم، نیاسین 2/0 میلیگرم و ویتامین ث 37 میلیگرم وجود دارد.
![لیمو عمانی - معرفی درختان میوه]()
![لیمو عمانی - معرفی درختان میوه]()
نحوه تکثیر لیمو عمانی
برای کاشت درخت لیمو عمانی در منزل لازم است ابتدا دانه های لیمو را از داخل آن خارج کرده و به مدت 48 ساعت داخل آب گرم قرار دهید. سعی کنید دانه های درشت لیمو را انتخاب کنید. پس از قرار دادن در آب، آنها را با دستمال کاغذی خشک کرده و پوست روی دانه ها را جدا کنید. یک گلدان آماده کرده، دانه های لیمو را داخل آن بکارید و سپس روی آنها را آب پاشی کنید تا خاک گلدان مرطوب شود. حال برای پوشاندن دانه های لیمو روی آنها دو سانتیمتر خاک بریزید. و بار دیگر آب پاشی کنید. سپس بر روی گلدان را یک کیسه پلاستیکی شفاف کشیده و آن را در محلی گرم و آفتاب گیر قرار دهید. معمولاً یک تا دو هفته زمان نیاز است تا دانه های لیمو عمانی جوانه زده و از خاک بیرون بیایند. پس از اینکه جوانه های سبز را مشاهده کردید باید کیسه پلاستیکی را از روی گلدان برداشته تا جوانه ها بتوانند به رشد خود ادامه دهند. سپس گلدان خود را در یک مکان گرم و آفتاب گیر قرار دهید.