چای کوهی

گیاه "چای کوهی" با نام علمی Stachys lavandulifolia گیاهی است پایا، در بن چوبی، کوتاه، کرک دار و دارای ساقه های متعدد به رنگ سبز یا کم و بیش متمایل به خاکستری، گل ها در گل آذین خوشه مانند و به رنگ صورتی، ارغوانی و به ندرت سفید یا متمایل به زرد، کاسه گل لوله ای و پوشیده از کرک پرهای بلند، به رنگ سبز تا بنفش تیره و برگ ها به صورت ساقه ای، پهن و دراز و خطی و یا سرنیزه ای می باشند. کاسه گل به طول ۱۸ تا ۱۴ میلیمتر با تقسیمات پردار (پوشیده از کرک‌های بلند)، تیره، در پایین سر نیزه‌ای و باریک و در بالا باریک درفشی است. زمان گلدهی این گیاه در فصل بهار است.

سنبله زیبا، چای کوهی، گل کوو (کردستان)، توهلجه (آذربایجان) و کرک گربه (الیگودرز در لرستان)، نام هایی هستند که در مناطق مختلف کشور به این گیاه اطلاق می شوند.

این گیاه در ارتفاعات 1900 تا 2300 متری از سطح دریا، به صورت پراکنده و در مواردی به صورت لکه های متراکم در سطوح کم، رویش دارد. فراوانی این گونه در مناطق کم شیب و بویژه در یال های مناطق کوهستانی بیشتر است.

تحقیقات نشان داده که ترکیب های فعال این گیاه که دارای فعالیت بیولوژیکی هستند شامل: فنیل اتانوئید، ترپنوئید و فلاونوئید می باشد. از جمله ترکیب های موجود در اسانس این گیاه می توان به میرسن (20 درصد)، آلفا پینن (18 درصد)، گاما مورولن (13.2 درصد) و اوژنول (7 درصد) اشاره کرد.

چای کوهی به عنوان مسکّن برای ناراحتی های گوارشی استفاده می شود. این گیاه از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. چای کوهی بازکننده قولنج های سرد مزاج مدر بول و بازکننده عادت ماهانه در زنان و متلاشی کننده سنگ مجاری ادراری و صفراوی است. افراد دارای مزاج گرم از این گیاه کمتر بنوشند و با داروهای دیگر مصرف نمایند زیرا خوردن زیاد چای کوهی ادرار را خون آلود می کند. خوردن این گیاه می تواند اخلاط بلغمی غلیظ بدن را که در شش ها یا امعاء یا رحم متمرکز شده اند دفع سازد. همچنین خوردن معجون چای کوهی و عسل قوای جنسی را بهبود می دهد.

این گیاه با خاصیت آرامش بخشی، آنتی باکتریال است و در دفع سنگ کلیه، دردهای مفصلی، رماتیسمی، سردرد، سرگیجه و دردهای عصبی و ناراحتی های معده و روده با منشأ روانی مفید است. این گیاه ضدتشنج و ضدمیگرن بوده و در درمان سرماخوردگی مؤثر است. همچنین این گیاه در درمان بی خوابی، نقرس، حساسیت، گرفتگی روده و تقویت دستگاه دفاعی بدن بسیار مؤثر است. این گیاه که به صورت گل های پنبه ای صورتی رنگ در مناطق کوهستانی رشد می کند دارای خواص فوق العاده ای است. بهترین شیوه مصرف این گیاه دمکرده آن است. بهترین زمان استفاده از این گیاه  شش ماه پس از چیدن آن است و بعد از این مدت بهتر است از اسانس آن استفاده شود.

یک قاشق مرباخوری پر از چای کوهی را در یک لیوان آب جوش ریخته و با قاشق خوب به هم بزنید. آن گاه روی آن را با یک نعلبکی بپوشانید و بگذارید مدت ۲۰ دقیقه بماند تا دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و میل کنید. این چای، یک نوشیدنی خوش رنگ، خوش مزه و دل چسب است که در شب های سرد پاییزی و زمستان، پس از یک روز کار و تلاش با ایجاد آرامش و رفع خستگی، انرژی از دست رفته را به شما باز می گرداند.

مصرف چای کوهی برای زنان باردار مضر بوده و ممکن است موجب سقط جنین شود.