۱۳۹۴ پنجم اسفند

کدو تنبل

Cucurbita maxima Winter Squash که به فارسی کدو تنبل نامیده میشود، گیاهی از خانواده کدوئیان، بومی آمریکای مرکزی می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: زیاد رطوبت: مرطوب دمای محیط: 18 تا 30 درجه سانتیگراد خاک: زمین های نیمه سنگین با هوموس کافی

دانستنیهای علمی

نام علمي

Cucurbita maxima

نام لاتين

Winter Squash

خانواده (تيره)

Cucurbitaceae

منشأ کدوها از آمریکای مرکزی (از مکزیک و پرو) است. سرخپوستان پرویی از 8000 سال پیش اقدام به کشت کدو خورشتی می کردند. از این نظر می توان کدوهای معروف اروپا در قرون وسطی را مربوط به کدوی زینتی زینتی دانست.

بافت بخش خوراکی که بافت پریکارپ است می تواند در انواع کدوییان متفاوت زرد رنگ تا نارنجی تیره متغیر است. اگرچه شکل برگ و نشانه های سطح برگ می تواند متفاوت باشد ولی از شکل ساقه، نافه گل، دمگل، بافت گوشتی و سطوح بذر به طور مؤثری در تشخیص گونه ها استفاده می شود.

خصوصیات - معرفی

ریشه کدو تنبل همانند سایر گیاهان این خانواده سطحی و ضخیم است.

ساقه این کدو به طول 10 متر می رسد که دور آن مدور و صاف است. برگ ها کم و بیش قلوه ای شکل و 5 لوپی هستند. کرک های روی دمبرگ ها تیز ولی برنده نمی باشند.

میوه های این کدو به رنگ های زرد، سفید، سبز، آجری، خاکستری و رنگ های بینابین دیگری دیده می شود. وزن میوه به 75 تا 100 کیلوگرم و یا بیشتر هم می رسد. به طور معمول وزن متوسط میوه ها بین 35 تا 50 کیلوگرم متغیر است. به طور کلی وزن میوه بستگی به تعداد میوه در بوته دارد. غالباً در هر بوته 2 تا 3 میوه را نگهداری کرده و بقه را حذف می کنند. گوشت میوه در انواع زرد، کمی خشک ولی در انواع سبز آن آبدار است. قابلیت انباری این کدو بسیار خوب ذکر شده است. فاصله کاشت 1.5 در 1 تا 3 در 3 متر توصیه می شود.

شرایط نگهداری کدو تنبل

نور مورد نياز

زیاد

آبياري و رطوبت

مرطوب

دماي مورد نياز

18 تا 30 درجه سانتیگراد

خاک مورد نياز

زمین های نیمه سنگین با هوموس کافی

بیشتر کدوییان زراعی برای رشد در دماهای از 18 تا 30 درجه سانتیگراد سازگار شده اند و کمتر در دماهای پایینتر رشد می کنند و با یخبندان خسارت می بینند و از بین می روند. بذر کدو در دمای 12 درجه سانتیگراد شروع به جوانه زدن کرده ولی دمای اپتیمم برای جوانه زنی 33 تا 34 درجه است. رشد گرده در کدوها از دمای 8 تا 10 درجه سانتیگراد آغاز می شود، به عبارت دیگر تلقیح این گیاهان برخلاف خیار (14 تا 15 درجه سانتیگراد) و طالبی (18 درجه سانتیگراد) در دمای پایین نیز انجام می شود.

طول دوره رویش نسبت به انواع مختلف آن متفاوت بوده و بین 100 تا 150 روز است. مناطق آفتابی و زمین های مرطوب برای کاشت این گیاه بسیار مناسب است (سطح آب زیرزمینی بیش از 75 سانتیمتر). باید توجه داشت که این گیاه در مقایسه با سایر سبزی ها بیش از اندازه نسبت به وزش باد حساس است. از این نظر کشت توأم با ذرت شیرین توصیه می شود. سطح بزرگ برگ بسیاری از گونه های کدوییان می تواند نتیجه تبخیر و تعرق بالای آن باشد. هرچند بسیاری از ارقام به علت سیستم های ریشه ای عمیق یا به طور متوسط عمیق تحمل خشکسالی نسبتاً خوبی دارند.

زمین های نیمه سنگین دارای هوموس کافی برای کشت این گیاه مناسب است. خاک های حاصلخیز با زهکشی خوب با دامنه ای از پی اچ 6.5 تا 7.5 بهترین وضعیت برای رشد و باردهی خوب هستند. به علت نیازهای رطوبتی بالای این محصولات خاک های با ظرفیت نگهداری آب بالا و رطوبت ذخیره شده مناسب بازده محصولات بالایی دارند. کدوییان عموماً طی دوره رشد بین 500 تا 900 میلیمتر آب بهره می برند.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

کدوها از نظر ارزش غذایی حدواسط بین خیار و هندوانه هستند. در 100 گرم ماده تازه آن حدود 90 تا 93 درصد آب و 7 تا 10 درصد ماده خشک وجود دارد. حدود 6 درصد ماده خشک را قندهای مختلف تشکیل می دهد و بقیه پروتئین، چربی و سایر مواد است. میزان کالری در این گیاهان بین 80 تا 150 کیلوژول است. بذر کدو دارای مقادیر زیادی چربی است. در بعضی موارد به بیش از 50 درصد نیز می رسد. اسیدهای چرب بیشتر از انواع لینول، پالمتین و استارین هستند. املاح معدنی کدوها بسیار کم است.

کدو تنبل شیرین مزه است و پوست آن ضخیم و گوشتی است و از آن می توان برای تهیه سوپ یا کیک استفاده کرد. دانه های درون کدو تنبل هم خوراکی هستند. تخمه کدو که از همین دانه ها تهیه می شود، به صورت تنقلات به مصرف می رسد. همچنین، برگ های گیاه کدو تنبل و حتی گل آن هم مصرف خوراکی دارد.

کدو تنبل غنی از ویتامین A، C و E می باشد. منبع خوبی از ترکیبات فلاوونوئید پلی فنولیک مثل بتاکاروتن و آلفا کاروتن، کرپتوگزانتین، لوتئین، زئاگزانتین است. (کاروتن در بدن تبدیل به ویتامین A می شود). ســرشار از ویــتامین های B کمپلکس، مثل فولیت ها، نیاسین، ویتامــین های B6، تــیامین و اسیدپانتوتنیک است. حاوی املاح معدنی مثل مس، کلسیم، پتاسیم و فسفر می باشد. دانه های کدو تنبل، بهترین منبع تأمین فیبر و اسیدهای چرب اشباع نشده و مفید برای قلب هستند.

تخم های کدو تنبل، تأثیر زیادی در کاهش التهاب مفاصل دارند. در واقع اثر آن را با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و ایندومتاسین مقایسه می کنند؛ البته با یک تفاوت مهم که این تخم ها در مقایسه با ایندومتاسین هیچ نوع عوارض و مضراتی ندارند؛ یعنی باعث افزایش چربی های بد خون نمی شوند.

تخم های کدو تنبل برای درمان پُریاختگی پروستات خوش خیم در مرحله 1 و 2 مورد استفاده قرار می گیرند. در مرحله 1 تکرر ادرار ایجاد می شود تا جایی که فرد در طول شب، چندین بار از خواب بیدار شده و به دستشویی می رود. در مرحله 2، عملکرد مثانه بسیار ضعیف می شود و ادرار به طور کامل دفع نمی شود. تخم های کدو تنبل برای بهبودی بیماری مثانه تحریک پذیر بسیار مناسب است.

همچنین از ایجاد سنگ مثانه در کودکان جلوگیری می کند. در بلغارستان، ترکیه و اکراین، مردها از گذشته ها عادت به مصرف تخم کدو تنبل دارند تا از بزرگ شدن پروستات جلوگیری کنند. تخم های کدو تنبل حاوی نوعی ماده شیمیایی به نام «کیوکربیتاسین» می باشند که از تبدیل شدن تستوسترون به دی هیدروتستوسترون جلوگیری می کند. بدون دی هیدروتستوسترون، تولید سلول های پروستات دشوارتر و در نتیجه از بزرگتر شدن پروستات جلوگیری می شود. گروهی از دانشمندان از این تخم ها برای کاهش اندازه پروستات استفاده می کنند.

نحوه تکثیر کدو تنبل

آماده کردن زمین کاملاً شبیه تهیه زمین خیار است. بذرها عموماً در عمق دو سانتیمتری در خاک های سنگین و عمق 5 سانتیمتری در خاک های شنی کاشته می شوند. دمای خاک بایستی حداقل بالای 15 درجه سانتیگراد برای جوانه زنی باشد. رویش در 30 تا 35 درجه در یک هفته اتفاق می افتد. در برخی از نواحی گرمسیری گیاهان گاهی از راه قلمه تکثیر می یابند. فاصله 50 تا 150 سانتیمتر داخل ردیف ها و از 2 تا 3 متر در بین ردیف ها معمول است. کدوییان دگرگشن نیستند و زمانی که حشرات بومی برای گرده افشانی کافی نباشند، گروه های زنبور عسل می توانند جایگزین شوند. بذرپاشی مستقیم را می توان در زمین اصلی بعد از رفع خطر سرمای بهاره در اواسط و یا اواخر اردیبهشت ماه آغاز کرد و یا این که بذر را ابتدا در خزانه پرورش داد و سپس نشای آن را در زمین اصلی منتقل کرد. برای این کار تعداد 2 تا 3 بذر را در گلدان های توربی و یا کاغذی در عمق 2 تا 3 سانتیمتری قرار می دهند.