شیکوره

"شیکوره" گیاهی از خانواده ی گل ستاره ای ها است که به آندیو فرانسوی (ویتلوف) و حتی آندیو بلژیکی معروف است. این گیاه اولین بار در سال 1616 در آلمان کشت شده است. مرکز تولید آن در اروپا، کشورهای فرانسه، هلند و بلژیک است. یکی از مطبوع ترین، بهترین و لطیف ترین سبزیجات زمستانی است که بیشتر برای تهیه سالاد به کار می رود. معمولاً سالاد شیکوره را با پنیر پیتزا تهیه می کنند. قسمت خوراکی آن در واقع برگ های سفید شده و تردی هستند که از ریشه های خواب یکساله که تحت شرایط خاصی روی آنها پوشانیده شده و نگهداری شده اند، به دست می آید.

شیکوره از خانواده گل ستاره ای هاست. برگ ها به دو رنگ سبز و قرمز دارای طعم و بوی شدیدی هستند. گل آذین کاسبرگ های زیادی دارد و معمولاً گل های زرد و آبی رنگ تولید می کنند. گاهاً گل های سفید رنگ نیز دیده می شود. برگ های این گیاه به صورت نیمه رزت از ساقه بسیار کوتاه تولید می شوند. 

آنچه که به عنوان سبزی مورد استفاده قرار می گیرد در واقع مجموعه ساقه کوتاه و برگ های به هم فشرده (chicon) است که پس از سیلو کردن ریشه ها در تاریکی به وجود می آید و به طول 10 تا 20 سانتیمتر و وزن 100 گرم یا بیشتر می رسد و شکل آن همانند بلال کشیده یا کوتاه و کلفت می باشد.

چنانچه بوته شیکوره در زمین باقی بماند در سال بعد گل های زیبای آبی آسمانی تولید می کند که یکی از جذاب ترین گل های زینتی است. دو نوع مشخص از شیکوره وجود دارد:

1- شیکوره قمری (C. i. var. sativum): علاوه بر استفاده از برگ آن در تهیه سالاد، از ریشه خشک شده آن به صورت جانشینی برای قهوه یا به صورت افزودنی به قهوه خصوصا در فرانسه استفاده می شود. 

2- شیکوره سالادی (C. i. var. foliosum): از نظر گیاهشناسی گیاهی دوساله است که در سال اول تولید ریشه گوشتی نسبتاً کلفت و طویل به طول متوسط 20 تا 30 سانتیمتر و قطر 6 سانتیمتر یا بیشتر می نماید. 

اگر این گیاه در سال اول و به هنگام جوانی با سرما مواجه شود، ممکن است در همان سال اول تولید ساقه گلدهنده کند. البته انتقال از فاز رویشی به زایشی با قرار گرفتن در طول بلند تسریع می شود. دما جهت رشد مطلوب این گیاه بین 15 تا 18 درجه سانتیگراد است. 

رشد و نمو برگ های شیکوره پس از سیلو کردن ریشه ها با استفاده از مواد ذخیره ای ریشه و جذب صورت می گیرد و برای این منظور نیازی به نور نخواهد بود. 

این گیاه به شدت دگرگشن است. از نظر نیازهای کودی، نوع خاک، پی اچ خاک و میزان آبیاری شباهت زیادی به کاهو دارد. البته باید توجه داشت که در زمین های رسی سنگین کیفیت ریشه ها پایین بوده و برداشت ریشه ها با مشکل مواجه خواهد شد. کود ازته در دو مرحله مصرف می شود: نصف مقدار توصیه شده کمی قبل از کاشت بذر و بقیه به صورت سرک در مرحله ای که ریشه ها شروع به رشد قطری می کنند، مصرف می شوند. مصرف ازت زیاد، رشد قطری ریشه ها را به تعویق انداخته و برداشت به موقع محصول را غیرممکن می کند. مصرف کود حیوانی برای تولید این محصول مناسب بوده و توصیه می شود شیکوره را بعد از محصولی بکاریم که به اندازه کافی کود حیوانی مصرف کرده باشد. نباید بلافاصله قبل از کاشت کود حیوانی مصرف نمود زیرا این عمل چنگالی شدن و چند شاخه شدن ریشه ها را تحریک می کند. محل های غیرآفتابی و زمین هایی که کود تازه به آنها داده شده برای پرورش شیکوره مناسب نمی باشد.  

شیکوره نیز همانند کاهو حالت آرام بخش، خنک کنندگی و طراوت به انسان می دهد. همچنین دارای ماده ی تلخی به نام Intybin است که به آن مزه خاصی داده و اثر تنظیم کنندگی بر دستگاه گوارش و سیستم گردش خون دارد. همچنین دارای ماده ای به نام اینولین است که در متابولیسم بدن نقش دارد. 

این سبزی منبع ارزشمند عناصر معدنی (آهن و کلسیم)، ویتامین ها (A، C، K و ریبوفلاوین) و سلولز است. برگ های جوان، ترد و سبز این سبزی ها نسبت به برگ های بالغ، از ویتامین C بیشتری برخوردارند. برگ های بیرونی نسبت به برگ های سفید داخلی غنی از ویتامین A، کلسیم و آهن هستند. برگ های نازکتر و سبزتر از ارزش غذایی بالایی برخوردارند.