کلم قمری

کلم ها از زمان های بسیار قدیم در سواحل دریای مدیترانه، آسیای صغیر و سواحل غربی اروپا به صورت خودرو می روییدند و هنور هم به صورت خودرو در انگلیس، دانمارک و شمال غربی فرانسه یافت می شود. کلم های خودرو در این مناطق چندساله اند، دارای تعداد زیادی برگ و انشعابات شاخه ای هستند و در سال دوم پس از جوانه زدن به گل می نشینند. به هر حال انواع مختلف کلم های امروزی نمی توانند از یک گونه خودوری خاصی به وجود آمده باشند. به نظر می رسد که کلم گل در مناطق شرقی دریایی مدیترانه و کلم قمری در مناطق مرکزی دریای مدیترانه به وجود آمده اند. در حالی که منشأ سایر کلم ها در سواحل اقیانوس اطلس است.

برگ ها و دانه های روغنی کلم ها از چندین هزار سال پیش مورد استفاده قرار می گرفت. اولین گزارشات در مورد کلم ها مربوط به رومیان و یونانیان قدیم است. در آن زمان پراکندگی انواع کلم ها عنوان شده بود. انواع کلم ها در قرن 8 میلادی در اروپا شناخته شدند و ابتدا در قرن 11 میلادی وجه تمایز کلم پیچ قرمز و کلم پیچ سفید مشخص گردید. در قرن 16 میلادی کلم پیچ میلان، کلم قمری و کلم گل و در قرن 18 کلم تکمه گزارش گردیدند.

کلم قمری ( کلم سر) گیاهی یک ساله است. قسمت مصرفی این گیاه قسمتی از ساقه آن می باشد که به صورت کُرَوی شکل و گوشتی در روی خاک قرار می گیرد.

کلم قمری را به صورت پخته در غذاها مصرف می کنند. این گیاه به نام های کلم سر و کلم چهل روزه نیز شناخته می شود و در ایران نیز زیاد کشت می گردد .

در کلم قمری، ساقه هوایی آن كه ضخیم می شود مورد تغذیه قرار می گیرد. در بعضی از كشورها نیز از برگ آن استفاده می كنند.

كلم قمری به رنگ های سفید، آبی و بنفش دیده می شود. طول دوره رویش این گیاه بسیار كوتاه است و به عبارت دیگر مدت كمی زمین را اشغال می كند و از این نظر می توان این گیاه را به راحتی در تناوب زراعی قرار داد.

این نوع كلم معمولاً در سطوح كوچك كشت می شود زیرا كارهای زراعی آن مشكل تر از سایر كلم ها است، زمین مورد كاشت شبیه زمین كلم های دیگر است. این گیاه را می توان در همه نوع آب و هوا كشت نمود. به علت كوتاه بودن عمر این گیاه به مواد غذایی كمتری احتیاج است. با توجه به كشت های قبل، حدود ١٠٠ كیلو ازت،٨٠ كیلو فسفر و ١٨٠ كیلو پتاس به ازای یك هكتار در نظر می گیرند. كودهای ازته را معمولاً به صورت كود سرك در دو مرحله به زمین می دهند.

آبیاری پس از یك دوره خشك و طولانی باعث تركیدگی ساقه خوراكی می شود.

کلم قمری، منبعی غنی از ویتامین ث، ویتامین دی و فلزاتی مانند کلسیم، فسفر، پتاسیم و نیز ترکیبات سولفیدی و آلدئیدی است. اندکی هم ویتامین های گروه آ و ب دارد.

آش کلم قمری و کلم پلویی مشهورترین غذاهایی هستند که با این نوع کلم تهیه می شوند.

استفاده از کلم قمری در کمک به پیشگیری از سرطان،بیماری های التهابی و کمک به درمان سوء هاضمه مؤثر است.

همچنین بر اثر تحقیقات انجام شده کلم قمری به دلیل دارا بودن ترکیبات مفید لوتون و زیکسانتین در محافظت از چشم و پیشگیری از ضعف بینایی تأثیر دارد.

ارزش غذایی:

هر صد گرم از بخش خوراکی کلم قمری شامل، 113 کیلوژول (27 کیلوکالری) انرژی، 6.2 گرم کربوهیدرات ها، 2.6 گرم قند، 3.6 گرم فیبر خام، 0.1 گرم چربی، 1.7 گرم پروتئین، 0.05 میلیگرم ویتامین ب1 (تیامین)، 0.02 میلیگرم ویتامین ب2 (ریبوفلاوین)، 0.4 میلیگرم ویتامین ب3 (نیاسین)، 0.165 میلیگرم ویتامین ب5 (پانتوتنیک اسید)، 0.15 ویتامین ب6، 16 میکروگرم ویتامین ب9 (فولات)، 62 میلیگرم ویتامین ث، 0.48 میلیگرم ویتامین ای، 24 میلیگرم کلسیم، 0.4 میلیگرم آهن، 19 میلیگرم منیزیم، 0.139 میلیگرم منگنز، 46 میلیگرم فسفر، 350 میلیگرم پتاسیم و 20 میلیگرم سدیم می باشد.

تکثیر و برداشت:

معمولاً بذر کلم قمری را از اوایل فروردین ماه تا پایان تیرماه بنا به شرایط آب و هوای محل می کارند .انواع زودرس آن را می توان از اوایل بهمن ماه در خزانه كشت نمود. دوره پرورش در خزانه ٦ ـ ٨ هفته است. كاشت و نشاء در زمین اصلی بسته به نوع واریته متفاوت است و معمولاً برای انواع زودرس فواصل ٢٥ ×٣٠ سانتیمتر و برای انواع تابستانه٣٠ ×٣٠سانتیمتر در نظر می گیرند. انواع پاییزه را به فواصل ٣٠ × ٤٠ سانتیمتر كشت می كنند.

عمل برداشت به راحتی با چاقوی تیز انجام می گیرد. انواع زودرس و متوسط رس را می توان در ٢ ـ٣ بار برداشت نمود. مقدار محصول در بهار بین٢٠ ـ٣٠ تن و در پائیزه بین ٦٠ ـ ٧٠ تن در هكتار است. كلم قمری در دمای ١ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ٩٠ درصد تا ٤٥ هفته قابل نگهداری است.