دالک

"والک" یا سیر وحشی یا سیر خرس گیاهی است از راسته مارچوبه سانان، تیره نرگسیان، زیرتیره تیره پیازیان، سرده سیر  (Allium)و هم خانواده با پیاز کوهی.

این گیاه کاربرد خوراکی دارد (مانند والک پلو در ایران و سوپ و پستو در اروپا) ولی به سادگی با گیاهان سمی مانند زعفران مرغزار و موگه اشتباه گرفته  می شود که هر ساله جان چند نفر را به خطر می اندازد.

والک از گیاهان آوندی (Tracheobionta) است.

Allium ursinum  یا والک یک گیاه پیازی و چندساله است که به وسیله بذر تکثیر می شود. پیاز های باریک از یک پایه ی یک برگ تشکیل شده اند و به رنگ سبز روشن، برگ های بیضوی تا 25 سانتیمتر طول و عرض 7 سانتیمتر و دمبرگ تا 20 سانتیمتر طول، تولید می کنند. گل آذین یک چتر شش تا 20 تایی از گل های سفید رنگ می باشد که فاقد گلچه های هوایی است که توسط برخی گونه های دیگر Allium مانند Allium vineale (سیر کوهی) و Allium oleraceum (سیر زراعی) تولید شده است. گل ها ستاره ای شکل با شش گلبرگ سفیدرنگ، به قطر 16 تا 20 میلیمتر و پرچم های کوتاه تر از پوشش گل می باشند.

در جزایر بریتانیا، این گیاه از آوریل تا ژوئن گل می دهد که قبل از برگ ریزان برگ های درختان خزاندار در فصل بهار شروع می شود. ساقه گل در قسمت مقطع مثلثی است و برگ ها به طور گسترده ای شبیه به ساقه های گیاه Convallaria majalis هستند.

این گیاه خاک های به خوبی آبیاری شده و مرطوب را برای رشد ترجیح می دهد. گیاهان اغلب در شرایط بسیار مرطوب به سرعت رشد می کنند. هنگامی که در شرایط مناسب رشد می کند، رشدی بصورت یک فرش متراکم را در بهار نشان می دهد و می تواند گیاه بسیار مهاجمی باشد. با این حال، در اوایل تابستان می میرد، اما اجازه می دهد گیاهان دیگر در همان فضا رشد کنند. پیازها باید نسبتاً عمیق کاشته شوند. بذرهای آن نیز توسط مورچه ها پراکنده می شوند. با بیشتر گیاهان، به خصوص گل رز، هویج، چغندر و بابونه، رشد می کند اما رشد حبوبات را مهار می کند. این گیاه ترکیبی بد برای یونجه است زیرا هر گونه تأثیر بر روی گونه دیگر می گذارد. گونه های مختلف این جنس به ندرت در صورت مشاهده فقر خاک دچار مشکل می شوند.

ترکیب شیمیایی:

والک حاوی ترکیباتی مانند اسانس فرار که حاوی ترکیبات گوگردی است، می باشد. والک را در فصل بهار می‌ چینند و برای فصول دیگر به دو روش فریز کردن و یا خشک کردن نگهداری می‌ کنند. در صورتی که بخواهید سبزی والک را خشک کنید، حتماً باید به روش خشک کردن در سایه عمل کنید.

والک کوهی نوعی سبزی وحشی و خودرو است که در رشته کوه البرز و فقط در فصل بهار می ‌روید. سرشار از کلسیم و انواع ویتامین های نافع بدن است.

این گیاه سرشار از ویتامین C بوده و داراى لعاب و صمغ زیاد مى باشد.

والک بسیار ملایم ‌تر و شیرین ‌تر از سیر معمولی است و بیشتر مصرف دارویی دارد. بوی آن شبیه پیاز است.

قسمت مورد استفاده ی والک، گیاه جوان و به ندرت از گیاه خشک شده یا عصاره آن است.

والک در موارد تصلب شرایین، اسهال، اتساع روده ای، آنفلوانزا، برونشیت، بیماری اسهال خونی از نوع آمیبی و سیاه سرفه به کار می رود.

خوردن آن تنفس را آسان و تنگی نفس را درمان مى کند.

مداومت در خوردن والک سبب ریزش موى سفید و در آمدن موى سیاه به جاى

آن می شود. این خاصیت به علت داشتن فلز منگنز است که در آن زیاد بوده

و عامل سیاهى موى بدن انسان مى باشد.

والک با انبساط ملایم عروق خونی سبب کاهش فشار خون می شود.

برای تصفیه خون بسیار مفید است و در ناراحتی‌ های هاضمه کمک می ‌کند و خواص پیاز آن تا حدود زیادی شبیه سیر است.

مصرف گیاه والک باعث کاهش قند و پیشگیری از افزایش فشار خون در مبتلایان به دیابت می ‌شود.

والک یا سیر کوهی برای کسانی که تنگی عروق دارند و همچنین برای سرگیجه بسیار مفید است.

این گیاه ضد عفونى کننده ی قوى است؛ به هضم غذا کمک مى کند و ضد کرم معده و کرم کدو است.

اثر خوبى بر روى اعصاب دارد و از آن براى درمان نسیان، تقویت اعصاب و اشخاص ‍فلج استفاده می کنند.

تسکین دهنده ی درد روماتیسم، سیاتیک و نقرس مى باشد.

ادرار را باز مى کند و رنگ چهره را نیکو مى سازد.

پادزهر سموم حیوانى و غذایى هست.

مداومت در خوردن والک سبب ریزش موى سفید و در آمدن موى سیاه به جاى آن می شود. این خاصیت به علت داشتن فلز منگنز است که در آن زیاد بوده و عامل سیاهى موى بدن انسان مى باشد. از این نظر شباهت زیادى به سیر دارد.

به علت داشتن املاح زیاد، خون را قلیایى کرده و اسیدی بودن آن را از بین مى برد.

میوه ی والک بسیار خنک و ضد رطوبت بدن است و راه ورود میکروب ها را به عروق مى بندد و از خونریزى و فساد خون جلوگیرى کرده و رقت خون را درمان مى کند.

ملین و اشتهاآور بوده و ادرار را زیاد مى کند.

سیر کوهی برای کسانی که تنگی عروق دارند و همچنین برای سرگیجه

بسیار مفید است.

مسکن صفرا و پاک کننده صفرا از امعاء است.

بهترین درمان روماتیسم و تصلب شرائین است، براى کسانى که از درد معده رنج مى برند، میوه ى خوبى است و از تحریکات جلدى جلوگیرى مى نماید.

شربت والک براى مبتلایان به تب و آبله مرغان و سرخک بسیار مفید است. غرغره ی جوشانده ی آن براى درمان دردگلو و آنژین سود فراوان دارد.

سکنجبین میوه آن خنک کننده بوده و براى رفع یرقان و التهاب صفرا و کبد سودبخش است.

اگر بر روی پوست مالیده شود باعث قرمزی پوست می شود.

به صورت موضعی برگ های له شده ی آن را می توان برای از بین بردن آبسه و کورک به کار برد.

مالیدن عصاره میوه ى والک جهت زخم هاى آبدار و چرکى نافع بوده، آن ها را خشک مى کند و گل آن نیز همین خاصیت را دارد.

ضماد برگ والک جهت زخم هاى سرد و برآمدگى چشم از حدقه مفید است. عصاره ی برگ و ساقه ی آن که تازه چیده و کوبیده شده را با کمى صمغ مخلوط نمایید، جهت امراض ‍چشم مخصوصا جوش پلک و ریزش اشک، ناخنه و ورم پلک چشم مفید مى باشد.

جویدن برگ والک جهت ورم لثه و رفع بى حسى آن مفید مى باشد. جوش هاى دهان را از بین مى برد و بوى بد دهان را برطرف مى نماید.

نوشیدن آب برگ و ساقه ی آن که تازه باشد با کمى صمغ عربى جهت تقویت معده و خونریزى معده و بند آمدن اسهال و معالجه بواسیر نافع است.

گل والک نیز اسهال را بند مى آورد و ضماد برگ آن بر روى دکمه بواسیر خونى نافع است.

نوشیدن جوشانده ى ریشه ی والک علاوه بر بند آمدن اسهال، سنگ کلیه و مثانه را خرد مى کند.

از برگ این گیاه تا می توانید استفاده کنید و چنان چه در اختیار ندارید از سیر معمولی چه از برگ و چه از پیاز آن میل نمایید. اثر گیاه تازه بهتر از پخته ی آن است. برگ آن را همراه با جعفری و پیازچه به صورت سبزی خوردن یا سالاد، سوپ، آش کوکوی بدون تخم مرغ می توانید تناول نمایید.

توجه: لازم به یادآوری است این گونه گیاهان وحشی را بدون شناسایی کامل نباید مصرف کرد.