Haloxylon ammodendron black saxaul که به فارسی سیاه تاغ نامیده میشود، گیاهی از خانواده تاج خروس ، بومی آسیای میانه می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: زیاد رطوبت: کمی خشک دمای محیط: نواحی خشک و بیابانی خاک: خاک های بیابانی
نام علمي
Haloxylon ammodendron
خصوصیات - معرفی
تاغ ها (Haloxylon) سرده ای (جنسی) گیاهی است به صورت درختچه از تیرهٔ تاج خروسان (Amaranthaceae)، زیرتیرهٔ اسفناجیان (chenopodiaceae)، با مقاومت زیاد در برابر خشکی و گرما با سیستم ریشه ای گسترده که جهت جلوگیری از گسترش کویر از آن استفاده می شود. گونه های متعددی از جنس تاغ وجود دارد.
در ایران سه گونهٔ تاغ وجود دارد:
1- سیاه تاغ (Haloxylon aphyllum) یا (Haloxylon ammodenderon)
2- زردتاغ یا سفیدتاغ (Haloxylon persicum)
3- تاغ بوته ای (Haloxylon recurvum)
تاغ سیاه درختی کوچک یا درختچه ای بزرگ به طول 2 تا 8 متر (به ندرت 12 متر) با تنه ای قهوه ای رنگ و به قطر 4 تا 10 سانتیمتر (در برخی موارد تا بیش از 25 سانتیمتر) می باشد. بافت چوب آن اسفنجی و آبدار می باشد. شاخه های سال جای به رنگ سبز و شاخه های قدیمی به رنگ قهوه ای ، خاکستری تا سفید دیده می شوند. برگ ها نوک تیز و فلس مانند و بسیار کوچک می باشند. به طوری که به نظر می رسد گیاه دارای تعداد زیادی برگچه است. گل آذین ها بر روی شاخه های جانبی کوتاه یا بر روی شاخه های سال قبل تشکیل می شوند. گل ها بسیار کوچک بوده و زمان گلدهی این گیاه از مارس تا آوریل می باشد.
شکل بذر آن کم بیش کروی است که سطح شکمی حالت مقعر و سطح پشتی حالت محدب، سطح پشتی حالت گنبدی شکل – حالت جنین اسپیره (مارپیچی) دارد. رنگ بذر آن سیاه، قهوه ای تیره و در برخی موارد قهوه ای باز است. تاغ دارای پرپانت هایی در کنار بذر است که برای پراکنش بذر بسیار مفید هستند ولی در جوانه زنی بذر تأثیری ندارد. لذا بذر تجاری می تواند بذر واقعی باشد و می تواند بذر همراه با پریانت یا میوه باشد بهتر است قبل از استفاده بذر از پریانت جدا شود. برای نگهداری بهتر است بذر در داخل گونی کنفی یا کیسه ای نخی قرار داده شوند.
شرایط نگهداری سیاه تاغ
نور مورد نياز
زیاد
آبياري و رطوبت
کمی خشک
دماي مورد نياز
نواحی خشک و بیابانی
خاک مورد نياز
خاک های بیابانی
|
این گیاه مخصوص مناطق بیابانی و خشک می باشد و با بارندگی کمتر از 100میلیمتر به خوبی دیده می شود.
این گیاه به دماهای زیر صفر درجه سانتیگراد مقاوم است اما شرایط آب و هوایی مرطوب را نمی پسندد.
برای رشد بهتر به مکان های بسیار آفتابی نیاز دارد. همچنین نسبت به خاک های شور و قلیا نیز متحمل است.
خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی
کاربردها:
از این گیاه به عنوان تثبیت شن های روان استفاده می شود.
بذر گیاه جهت تکثیر آن استفاده شده و دام های وحشی و خصوصاً شتر هم از آن استفاده می شود.
به علت کج و معوج بودن برای کارهای ساختمانی مناسب نیست ولی بیشتر از آن برای سایبان و چتر استفاده می شود. در کارهای نجاری مصرفی ندارد. هیزم آن خوش سوز و مورد علاقه مردمان اطراف کویر می باشد.
تاغ را نمی توان یک گیاه علوفه ای بشمار آورد. ولی در پناه خود محیط خاصی را ایجاد می کند که گیاهان علوفه ای بهتر بتوانند رشد کنند. در بین انواع تاغ ها تاغ سفید خوش خوراک تر است و زمان چرای آنها در اواخر پاییز و فصل زمستان شروع می شود.
این گیاه در مناطق کویری سبب می شود که خاک های ماسه ای سبک کمتر در معرض فرسایش و باد رفتگی قرار بگیرد و به عنوان بادشکن استفاده می شود.
نحوه تکثیر سیاه تاغ
معمولاً درختان 10 تا 20 ساله و درختان پیرتر مقدار بیشتری بذر تولید می کنند. بذور در اواسط آذرماه رسیده و آماده جمع آوری است. برای جمع آوری می توان کیسه را در زیر شاخه قرار داد و با تکان دادن شاخه، بذر در داخل آن می ریزد چون بذرها دارای رطوبت هستند آنها را باید در مکانی قرار داد تا خشک شود.
هر کیلو بذر تاغ بعد از جمع آوری و پاک کردن بالغ بر 360 تا 370 هزار عدد است. قوه نامیه آن 4 تا 5 ماه پس از جمع آوری به خوبی حفظ می شود. حداکثر موفقیت بذرپاشی موقعی است که در دی ماه بذور زیر برف کاشته یا روی برف کاشته شود. برای تولید نهال لازم است از اواخر بهمن تا اواسط اسفند بذور در خزانه کشت شده و آبیاری صورت گیرد. بذور پس از سه یا چهار روز سبز خواهند شد. بذور سبز شده در سه ماهه آخر سال جهت عرضه به شنزار خوب است (بردن نهال ها در فروردین مناسب نمی باشد).
نهال ها را بر روی نوارهایی به عرض 6 متر و به فواصل 3 متر از یکدیگر و در سه ردیف می کارند و فواصل بین هر نوار در حدود 10 تا 14 متر از یکدیگر است. برای کاشت گودالی به عمق 30 سانتیمتر کنده و نهال را درگودال قرار می دهند.