گل حشره کش ایرانی

تاکنون 300 گونه متعلق به جنس کریزانتموم شناخته شده است که تعداد کمی از آنها ارزش اقتصادی دارند. مهمترین گونه های متعلق به این جنس عبارتند از: cinerariaefolium، coccineum (که با roseum هم نام است) و marschalki که واژه پیرِتر به آنها اطلاق می شود. 

"گل حشره کش ایرانی" با نام علمی Chrysanthemum coccineum یکی از گونه های جنس کریزانتموم می باشد. ریشه این گیاه نیز مانند سایر پیرترها، دارای ریزومی کوتاه است. از این ریزوم، ریشه های متعددی به طول 15 تا 20 سانتیمتر، استوانه ای شکل و به رنگ قهوه ای تیره منشعب می شوند. ریشه این گیاهان سطحی و افشان است. از قسمت فوقانی ریزوم، ساقه های متعددی به طول 30 تا 60 سانتیمتر خارج می شوند. ساقه شیاردار، پنج تا شش ضلعی و پوشیده از کرک های ظریف و خاکستری رنگ است. برگ ها بریدگی دار (هر برگ دو تا سه بریدگی دارد) و به صورت متناوب نسبت به یکدیگر روی ساقه قرار می گیرند. گل ها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند. هر بوته معمولاً 100 تا 200 گل تولید می کند که در شرایط اقلیمی مناسب از نظر خاک، آبیاری، درجه حرارت و نور تعداد آنها به بیش از 400 گل نیز می رسد. گل ها بزرگ و به رنگ های سفید، صورتی یا قرمز دیده می شوند. 

تمام اندام های هوایی گیاه دارای ماده مؤثره "پیرترین" است که مقدار آن در قسمت های مختلف، متفاوت می باشد. بیشترین مقدار پیرترین در بذرها ساخته و ذخیره می شود.  

گل حشره کش ایرانی مانند سایر گونه های پیرتر در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد. آب فراوان برای این گیاه مناسب نیست و سبب خشک شدن آن می شود. سرمای زمستان را به خوبی تحمل می کند ولی سرماهای شدید و طولانی برای گیاهان جوان مضر است. عده ای از محققان معتقدند که سرمای زمستان برای این گیاه مفید است و باعث افزایش عملکرد گل و همینطور بهبود در کیفیت مواد مؤثره آن می شود. رشد و نمو این گیاه در سایه، نه تنها سبب کاهش تعداد گل ها می شود بلکه سبب کاهش ماده مؤثره پیرترین به میزان 50 درصد می شود. این گیاه خشکی دوست است و رویش آن در مناطق گرم و خشک با موفقیت انجام می گیرد. 

تحقیقات نشان می دهد اگرچه کاشت این گیاه در خاک های شور با موفقیت امکان پذیر است ولی برای تولید انبوه آن باید از زمین های غیرشور، آهکی، مسطح یا کمی شیب دار و از خاک های شنی با زهکش مناسب استفاده کرد. 

تکثیر:

کاشت و تکثیر این گیاهان توسط بذر یا به روش رویشی انجام می گیرد. کشت توسط بذر معمولاً به دو روش مستقیم یا غیرمستقیم صورت می گیرد. تکثیر رویشی نیز با تقسیم بوته انجام می گیرد. در زمان مناسب پس از خارج کردن پایه های مادری سه تا چهار ساله از خاک، هر بوته را به 5 تا 10 قطعه تقسیم کرده و به زمین اصلی منتقل می کنند. بوته های انتخاب شده باید کاملاً سالم و عاری از هر گونه عوامل بیماری زای قارچی یا باکتریایی باشد.