گزنه پابلند

مردم اکثر کشورها از مدت ها پیش گزنه را به عنوان یک گیاه دارویی مهم می شناخته و از آن استفاده می کردند. آنها از پیکر رویشی گزنه برای معالجه سرماخوردگی سود می بردند. دیوسکورید و جالینوس به خواص درمانی این گیاه توجه خاصی داشته اند. آنها در نوشته های خود از گزنه به عنوان ماده ای مدر و ملین یاد کرده اند و آن را برای مداوای زخم های عفونی، غده های بدخیم و بیماری های مربوط به دستگاه تنفسی مؤثر می دانسته اند. 

در اکثر منابع علمی معتبر از برگ ها، پیکر رویشی و ریشه و به ندرت از میوه گزنه به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آنها مورد تأیید قرار گرفته است. از این گیاه در صنایع دارویی و آرایشی و بهداشتی به طور گسترده ای استفاده می شود. 

مواد موجود در پیکر رویشی گزنه مدر است و برای معالجه رماتیسم نیز استفاده می شود. برگ ها حاوی مقادیر فراوانی ویتامین های K، پیش ویتامین A و عناصر معدنی است. 

برگ ها همچنین حاوی مقادیر فراوانی کلروفیل است. در اکثر کشورهای غربی کلروفیل استخراج شده از برگ ها به عنوان رنگدانه های طبیعی در صنایع غذایی؛ نوشابه ای و آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوانی دارد. 

مواد مؤثره موجود در ریشه گزنه سبب کاهش کلسترول خون و همچنین سبب کاهش ورم پروستات (ورم های خوش خیم) می شود. 

گزنه پابلند، گیاهی علفی، چندساله و متعلق به تیره گزنه است. منشأ این گیاه اروپا و آسیا گزارش شده است. 

ارتفاع این گیاه متفاوت و به شدت به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی داشته و بین 20 تا 150 سانتیمتر می باشد. ساقه چهارگوش و منشعب است. برگ های دندانه دار بوده و بصورت متقابل روی ساقه قرار گرفته اند. برگ ها و ساقه پوشیده از کرک های زبر و گزنده هستند. برگ های پایینی گیاه کم و بیش به شکل قلب می باشد در حالیکه برگ های بالایی کمی کشیده هستند. 

گل ها به رنگ سبز روشن بوده و از محل زاویه برگ به ساقه و به صورت خوشه هایی آویزان تشکیل می شوند. زمان ظهور گل ها به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی داشته و معمولاً از اردیبهشت تا شهریور ماه روی گیاه پدیدار می شوند. 

ریزوم ها طویل، استوانه ای شکل، خزنده، منشعب و به رنگ زرد متمایل به قهوه ای است. 

میوه این گیاه فندقه است که پس از رسیدن، دانه ای به رنگ زرد یا زرد تیره تولید می کند. وزن هزاردانه 0.1 تا 0.2 گرم است.

کرک های موجود در سطوح مختلف پیکر رویشی این گیاه محتوی اسید فرمیک است که پس از لمس کردن وارد پوست شده و ایجاد خارش، حساسیت و سورش می کند. 

گزنه در طول رویش به آب و رطوبت فراوان نیاز دارد. این گیاه در مکان های سایه و همچنین خاک های حاصلخیز و غنی از ترکیب های آهکی به خوبی رشد می کند. این گیاه در طول رویش به مقادیر فراوانی ازت نیاز دارد. 

گزنه در اکثر کشورها از مراتع برداشت می شود از اینرو تاکنون در رابطه با تولید آن (کاشت، داشت و برداشت) تحقیقات کمی صورت گرفته است. 

گزنه را باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که نه تنها سبب کاهش مواد و عناصر غذایی خاک نشوند، بلکه از گسترش علف های هرز نیز جلوگیری نمایند. گیاهان وجینی برای تناوب کشت با گزنه، گیاهان مناسبی می باشند. 

گزنه در طول رویش به مواد و عناصر غذایی زیادی نیاز دارد. مواد آلی فراوان نه تنها نقش مهمی در افزایش پیکر رویشی و ریشه گزنه دارد بلکه در بهبود کیفیت مواد مؤثره آن نیز مؤثر است. افزودن ازت به صورت سرک همراه با آبیاری در بهبود عملکرد گیاه ضروری است.