گزنه

دانستنیهای علمی

گزنه گیاهی است یکساله و علفی از جنس Urtica در خانواده Urticaceae که معمولا به عنوان گزنه یکساله یا گزنه کوچک شناخته می شود.

خصوصیات - معرفی

ارتفاع بوته آن به 0.6 متر می رسد. ساقه چهارگوش، بالا رونده و اغلب شاخه شاخه دارد. گلها بسیار کوچک، کرکدار و دارای اندازه های متفاوتی هستند. گلها monoecious ( گلهای نر و ماده به صورت جدا گانه و روی یک بوته) بوده و با باد گرده افشانی می شوند. فصل گلدهی آن از ژوئن تا سپتامبر است و بذرها از جولای تا اکتبر می رسند. برگها متقابل، بیضوی، سبز روشن، برگها به شدت دندانه دار و در هر دو سمت دارای کرک است. میوه ها بیضوی، مسطح، زرد-قهوه ای و از نوع فندقه هستند.

برگهای این گونه نسبت به گزنه معمولی روشنتر و براقتر بوده و برگها با ساقه ای به طول 2.3 پهنای برگ به ساقه متصل می شود. این گونه از گونه معمولی کوتاه تر است. بهترین زمان برداشت اندامها برای اهداف درمانی ماه می یا ژوئن است که گیاه وارد گلدهی می شود.

شرایط نگهداری گزنه

نور مورد نياز زیاد آبياري و رطوبت کمی مرطوب دماي مورد نياز 20 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز ترجیحا خاکهایی سبک- غنی از مواد غذایی- زهکش مناسب

دانهالهای جوان این گیاه به آتش گرفتن و نور UV حساس هستند. این گونه نسبت به گرنه معمولی(U. dioica) کمتر استفاده می شود.

این گیاه خاکهایی سبک و غنی از نیتروژن را می پسندد. بهترین محصول در زمانی بدست می آید که در خاکهایی عمیق و حاصلخیز کشت شده باشد. این گیاه نمی تواند در سایه رشد کند و به نور کافی نیاز دارد. زمان آبیاری گزنه زمانیست که خاک آن کاملا خشک شده باشد. 1 یا 2 هفته یکبار مناسب است و به طور کلی به آب زیادی نیاز ندارد. نبود زهکش مناسب باعث رشد بیماری های قارچی می شود. از آفات این گیاه می توان به شته اشاره کرد. این گیاه به سرما حساس بوده و در دماهای زیر 15 درجه کاملا از بین می رود.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

تركيبات شيميايي:
گزنه یکساله داراي تانن ، لسيتين ،‌اسيد فورميك ، نيترات پتاسيم و كلسيم ، تركيبات آهن دار ، ويتامين C و نوعي گلوكوزيد است كه پوست را قرمز مي كند. از سرشاخه هاي اين گياه ماده قرمز رنگي بنام اورتي سين استخراج مي شود. این گیاه سرشار از ویتامین است.

خواص این گیاه عبارتند از ضد آسم، ضد شوره سر، قابض، مدر، شیرافزا، ضد خونریزی، کاهش قند خون، تصفیه خون و تقویت کننده. چای تهیه شده از این گیاه به صوت سنتی برای تصفیه خون و افزایش انرژی استفاده می شد. دم کرده این گیاه برای قطع خونریزی بسیار مفید است. این گیاه همچنین برای کم خونی، قاعدگی شدید، بواسیر یا هموروئید، ورم مفاصل، رماتیسم و مشکلات پوستی به خصوص اگزما نیز استفاده می شود. از این گیاه برای درمان سوزش، گزیدن و نیش حشرات و زخمها استفاده می شود. نوشیدنی بدست آمده از این گیاه به عنوان پادزهر استفاده می شود و دم کرده برگهای تازه آن برای کاهش سوزش و درمان سوختگی به صورت یک لوسیون کاربرد دارد. از عصاره این گیاه برای تهیه شامپوهایی استفاده می شود که هم تقویت کننده و هم ضد شوره است. عصاره این گیاه باعث کنترل مقدار اوریک اسید و حساسیتها می شود. این گیاه به کاهش درد و التهاب ناشی از نقرس، سنگ کلیه و سنگ صفرا کمک می کند و میزان حساسیتهای مختلف را کاهش می دهد. علاوه بر خواص دارویی از این گیاه برای ساخت نخ، پارچه و همچنین کاغذهایی با کیفیت بالا نیز استفاده می شود. از کاربردهای دیگر این گیاه اضافه کردن آن به کمپوستها برای تهیه خاکی مطلوب است. می توان این گیاه را به مدت 21-7 روز در آب خیساند و برای تغذیه گیاهان از آن استفاده نمود. این روش دافع حشرات و خوراک برگی مناسبی است. نشان داده شده است که این گیاهان در حالت رشد باعث افزایش اسانس گیاهان اطراف شده و آنها را در برابر آفات و بیماری ها مقاومتر می کند. از این گیاه به عنوان یک رنگ طبیعی که رنگ سبز تولید می کند نیز استفاده می شود. از ریشه این گیاه نیز می توان رنگ زرد بدست آورد.

نحوه تکثیر گزنه

تکثیر این گیاه از طریق بذر است که در بهار در شاسی های سرد کشت می شود. فاصله جوانه زنی بذر تا تولید میوه حدودا 100 روز طول می کشد. بذرها نوری هستند به این معنی که برای جوانه زنی به نور جزئی نیاز دارند. ولی نور شدید از جوانه زنی جلوگیری کرده و باعث مرگ بذرها می شود. بذرهای این گیاه خارهایی دارند که به لباس و یا پشم حیوانات متصل شده و به تکثیر آن کمک می کند.

هشدار - عوارض جانبی

عوارض جانبی:
 از عوارض جانبی آن می توان به دل درد، احتباس مایعات، عرق کردن، اسهال و کهیر یا خارش( معمولا در هنگام استفاده موضعی) اشاره کرد. بر روی این گیاه کرکهایی وجود دارد که در صورت تماس با دست ایجاد خارش می کند. خشک کردن و یا پختن باعث از بین رفتن این کرکها می شود. زنان باردار نباید از این گیاه استفاده کنند. برخی مطالعات نشان می دهند که این گیاه می تواند باعث افزایش قند خون شده و احتمالا با داروهای کنترل کننده دیابت تداخل دارد. از سویی دیگر مدارکی دال بر کاهش قند خون توسط این گیاه وجود دارد بنابراین، افراد مبتلا به دیابت نباید بدون مشورت با پزشک این گیاه را استفاده کنند. این گیاه مدر است از اینرو، افراد مبتلا به مشکلات کلیوی نباید بدون مشورت با پزشک از این گیاه مصرف کنند. این گیاه در لخته شدن خون تاثیر می گذارد و می تواند با داروهای تنگ کننده عروق تداخل داشته باشد.

گزنه پابلند

گوش موش افشان گیاه دوستی گزنه پابلند خودکشی