میخک قرنفلی

دانستنیهای علمی

میخک قرنفلی گیاهی چند ساله از جنس Dianthus و خانواده Caryophyllaceae بومی منطقه مدیترانه است ولی محدوده دقیق آن با توجه به کشت گسترده آن در 2000 سال گذشته ناشناخته است.

گل میخک قرنفلی در دنیا از دوران باستان محبوب بوده و در مراسم های مختلفی در بسیاری از کشور ها به عنوان نماد شناخته میشود و کاربرد دارد. مثلاً میخک قرمز در روز اول ماه می به عنوان نماد جنبش کارگری در برخی از کشورها ، از جمله اتریش ، ایتالیا و یوگسلاوی سابق میباشد. میخک قرمز همچنین نمادی از انقلاب پرتغال است.

همچنین میخک گل ملی اسپانیا و اسلوونی ، و گل ایالتی از جامعه خودمختار جزایر بالئارس است. گل ایالت اوهایو ، میخک قرمز مایل به زرد است.

همچنین میخک گل ملی اسپانیا و اسلوونی ، و گل ایالتی از جامعه خودمختار جزایر بالئارس است. گل ایالت اوهایو ، میخک قرمز مایل به زرد است.

خانواده Caryophyllaceae (میخک) گیاهانی علفی و بوته‌ای هستند و گاه با انشعابات و شاخه‌های فشرده بوته‌های بالشتکی یا کوسنی شکل را تشکیل می‌دهند. برگها ساده ، بدون دندانه ، باریک ، کشیده یا درفش مانند ، دارای گوشوارک و یا فاقد آن است. در گیاهان این تیره برگها معمولا فاقد دمبرگ هستند و در قاعده بهم متصل و ساقه در محل اتصال آنها متورم و برجسته می‌شود. گل اذین عموما گرزن دوسویه با گلهای نرماده ، گاهی نیز تک جنس و یا پلی‌گام هستند.گلپوش ساده یا مضاعف ، کاسه دارای 5 قطعه آزاد یا کم و بیش بهم پیوسته ، جام گل همیشه آزاد ، گلبرگها ناخنک‌دار یا بدون آن و جام در سطح درونی و در ناحیه گلو دارای زایده‌ای ناخنکی است که از کاسه قابل تشخیص است. تعداد پرچمها متغیر و برابر با قطعات سایر حلقه‌ها یا کمتر از آنها است. مادگی دارای تخمدان زبرین یا نیمه زیرین مرکب از 1 تا 5 برچه بهم پیوسته است.

گل میخك گسترش وسیعی در سطح جهان دارد، و استفاده از آن به عهد باستان بر می گردد. یونانیان و رومیان قدیم آشنایی كافی با این گل داشتند و حلقه های بافته شده از گل میخك تاج سر قهرمانان ورزشی را تشكیل می داد. نام Dianthus توسط تئوفراستوس فیلسوف نام آشنای یونانی در 300 سال قبل از میلاد با تركیب دو كلمه Dios (به معنی خدا) و anthus ( به معنی گل) معرفی شده است. سپس لینه نام علمی Dianthus caryophyllus را برای این گل انتخاب كرد.

خصوصیات - معرفی

این گیاه که در طول رشد به 80 سانتی متر بلندی میرسد دارای برگهای به رنگ سبز مایل به زرد و سبز مایل به خاکستری و آبی مایل به سبز است. این برگها بلند و باریک میباشند و تا 15 سانتی متر می رسند.

گل ها بصورت مجزا و یا تا پنج تا با هم در یک شاخه اصلی تولید می شوند و به قطر 3 تا 5 سانتی متر میرسند. آنها بسیار معطر و رنگ اصلی گل ها، صورتی وارغوانی روشن است ، اما ارقام مختلفی از آن در رنگ های دیگر ، از جمله قرمز ، سفید ، زرد و سبز ، توسعه یافته اند.

برخی از متخصصین میخك ویلیام سیم را بعنوان بهترین رقم معرفی شده تا به امروز می دانند. واریانتاها و اسپورتهای جدیدی از این رقم هر ساله در دنیا عرضه می شود. ارقام زیاد دیگری هر ساله در دنیا اصلاح می شوند.

تنها گلهای آبی، سبز و سیاه در میخک بطور طبیعی دیده نشده است. محبوبترین رنگ گلها عبارتند از : قرمز، صورتی و سفید. ارقامی با گلهای دارای سایه های از رنگ قرمز و صورتی نیز وجود دارند. رنگهای دلخواه را می توان با رنگ کردن گلهای سفید رنگ ایجاد کرد. عطر خاص گل میخک و عمر گلدانی (Vase life) طولانی، از دیگر ویژگیهای متمایز این گل در مقایسه با سایر گلها می باشد.

تا دهه 1980 تولید گل بیشتر به کشورهای مصرف کننده اصلی مثل ایالات متحده، ژاپن و آلمان محدود می شد، ولی بتدرج کشت و کار این گل در کشورهایی که هزینه تولید در آن پایین تر بود شروع شد. بطوریکه در حال حاضر عمده ترین کشورهای تولیدکننده میخک عبارتند از: کلمبیا، فلسطین اشغالی، کنیا و اسپانیا. میخکهای تولیدی در این کشورها به سمت کشورها و مناطق شمالی تر حمل می شوند. بطوریکه قسمت اعظم میخکهای مورد نیاز بخش های شمالی آمریکا وارداتی هستند.

انتخاب رقم و ازدیاد در حال حاضر هزاران رقم میخک در سطح جهان اصلاح و عرضه شده اند، برخی از آنها به شرایط خاص محیطی سازگار هستند. تمام ارقام مورد استفاده جهت تولید گلهای بریدنی گلخانه ای به دو صورت استاندارد و یا اسپری پرورش داده می شوند. در ارقام استاندارد هدف تولید تک گلهای درشت می باشد در صورتیکه در ارقام اسپری گلهای خوشه ای مجتمع در کنار هم تولید می شوند. ارقام استاندارد بطور ژنتیکی قدرت تولید گلهای درشتر و بزرگتری دارند ولی ارقام اسپری بیشتر برای تولید گلهای خوشه ای و مجتمع مناسب هستند. از ارقام معروف گلخانه ای میخک سری سیم (Sim) را می توان نام برد مثل سویت ویلیام و ویلیام سیم.

شرایط نگهداری میخک قرنفلی

نور مورد نياز خیلی زیاد آبياري و رطوبت مرطوب دماي مورد نياز 18 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز خاک کمی قلیایی به خوبی زهکشی شده

میخک قرنفلی، نیاز به خاک کمی قلیایی با زهکشی خوب و مکانی با آفتاب کامل و کمی مرطوب دارد.

حذف جوانه ها در میخك با توجه به رقم و نوع هرس و تربیت می تواند به دو صورت اسپری و یا استاندارد انجام گیرد. در انواع استاندارد جوانه های جانبی تا گره ششم در زیر گل حذف می شوند تا گل انتهایی به اندازه كافی بزرگ و مرغوب گردد. عمل حذف جوانه ها زمانی آغاز می شد كه جوانه ها براحتی قابل حذف كردن باشند، هر چند این كار سنگینی در پرورش میخكهای استاندارد است، ولی انجام آن لازم و ضروری است. در انواع اسپری، جوانه انتهایی حذف می شود تا گلهای جانبی یكنواختر شوند. حذف جوانه انتهایی برای به گل نشستن جوانه های جانبی، در انواع استاندارد میخك نیز انجام پذیر است. حذف جوانه انتهایی با گل دار شدن همزمان جوانه های جانبی، باعث عملكرد بالا و تولید یكنواختتر خواهد شد ولی در عوض از كیفیت و اندازه گلها كاسته خواهد شد.

آبیاری سطحی بیشتر از سایر روشهای آبیاری در گلخانه های میخك توسعه پیدا كرده است. هر چند كه از روشهای دیگر آبیاری مثل آبیاری قطره ای، بارانی و فارویی نیز به میزان زیادی استفاده می شود. مناسبترین رطوبت تانسیومتری در اطراف ریشه ها برای میخك بین 300 تا 500 سانتیمتر است. تحت شرایط نوری پایین رطوبت تانسیومتری كمتر از 300 سانتیمتر باعث تولید رشدی نرم و طویل خواهد شد. در این شرایط كاهش میزان آبیاری تا حدی كه گیاهان تقریباً به حد پژمردگی برسند، بر میزان استحكام و قدرت ساقه ها خواهد افزود. زمانیكه گلها در حال تشكیل و نمو هستند آبیاری منظم جهت افزایش اندازه و رنگ گلها و همچنین افزایش طول عمر آنها بعد برداشت لازم و ضروری است.

تغذیه :  در تغذیه میخك مواردی كه باید مدنظر گرفته شوند عبارتند از: نوع كود مصرفی، مقدار آن، شرایط گلخانه از لحاظ مقدار نور، دما و مرحله رشد گیاه، مقدار كود مصرفی براساس میزان بهینه عنصر مورد نظر در خاك با رعایت مقدار هدر رفت آن محاسبه خواهد شد. مناسبترین مقدار ازت در خاك برای تولید میخك 40 ـ 25 پی پی ام است و در این میان كودهای نیتراته نسبت به انواع آمونیومی ترجیح داده می شود. مخصوصاً در شرایط كم نور و سرد زمستان استفاده از كودهای آمونیومی به خاطر ایجاد رشد نرم پیشنهاد نمی گردد. از تجمع ازت زیاد در خاك باید جلوگیری كرد چون باعث رشد ضعیف شاخه ها خواهد شد. مناسبترین میزان پتاسیم خاك نیز بین 25 تا 40 پی پی ام انتخاب می شود. پتاسیم پایین موجب كاهش رشد، عملكرد، طول ساقه و عمر بعدازبرداشت محصول خواهد شد. بافت مردگی انتهایی كاسبرگ نیز مربوط به كمبود پتاسیم در گیاه است. مقدار بهینه فسفر در خاك بین 5 تا 10 پی پی ام است و كمبود آن باعث كاهش رشد خواهد شد. فسفر معمولاً بصورت كودهای سوپر فسفات یا سوپر فسفات ترپل به خاك اضافه می شود. كمبود بر نیز می تواند موجب عارضه هایی در گل میخك گردد. از جمله اینها می توان به شكافتگی كاسبرگ و سقط جوانه گل اشاره كرد.

كاهش میزان بر برگ از حد مناسب (كمتر از 20 تا 25 پی پی ام) موجب تولید میانگره های كوتاه، جوانه های گل چروكیده و كوچك خواهد شد. كمبود در گلخانه هایی كه در آنها از دی اكسیدكربن تزریقی استفاده می شود و یا گلخانه هایی كه نوسانات نوری در آنها زیاد است، بیشتر دیده می شود. علائم كمبود بر در برگها بصورت حاشیه های نكروز شده آشكار می شود. پاستوریزه كردن با بخار گرم به مدت طولانی، شرایط اسیدی (PH كمتر از 5/5) و همچنین زهكشی ضعیف از عوامل ایجاد كننده سمیت منگنز به شمار می روند. در این شرایط رشد و عملكرد محصول كم شده، برگها چروك خورده و سوختگی ارغوانی در نوك برگهای پایین پدیدار می شود. استفاده از بخار آب نیمه گرم، افزایش PH خاك و افزودن كلات آهن از میزان سمیت منگنز خواهد كاست. باید توجه كرد میزان نمكهای محلول در خاك از حد مناسب تجاوز نكند چون شوری و نمك بالا از عملكرد، وزن تازه گلها و كیفیت آنها خواهد كاست. مناسبترین EC خاك برای میخك به روش عصاره اشباع 5/2 میلی موس در سانتیمتر برآورد شده است. مقدار عناصر غذایی موجود در بافت برای تولید میخكهای با كیفیت برتر (Dianthus caryophyllus) عنصر غذایی مقدار ازت (درصد) 2/5 ـ 2/3 فسفر (درصد) 3/0 ـ 2/0 پتاسیم (درصد) 6 ـ 5/2 كلسیم (درصد) 2 ـ 1 منیزیم (درصد) 5/0 ـ 2/0 آهن (PPM) 300 ـ 100 روی (PPM) 75 ـ 25 مس (PPM) 30 ـ 10 بر (PPM) 100 ـ 30

دما با اینكه بین ارقام مختلف میخك از لحاظ میزان حساسیت به دما و نور اختلاف وجود دارد، ولی اكثر ارقام در شرایط دمای خنك و طول روزهای بلند گل های مرغوبتری تولید می كنند. بهترین دمای پیشنهادی برای میخك ها جهت تولید گلهای مرغوب 0C 10 در شب و 0C 13 تا 0C 16 درجه سانتیگراد در روز است. با وجودیكه گل انگیزی در دماهای پایین (0C 5 ) تسریع می شود ولی نمو گل از سرعت كمتری برخوردار است، بعنوان مثال زمان لازم از موقع گل انگیزی تا ظهور جوانه گل 40 روز در 0C 10 و 17 روز در 0C 20 است. در 0C 10 رشد و نمو جوانه گل و رسیدن آن به مرحله شكوفایی در عرض 100 روز و در دمای 0C 20 در مدت 33 روز انجام می گیرد. باید توجه داشت افزایش دما به بیشتر از 0C 16 تاثیر معكوسی در كیفیت گلها دارد.و باعث كم شدن قطر گلها می شود. كاهش دما به زیر دمای مطلوب كیفیت گل ها را افزایش داده اما عملكرد كاهش یافته، رشد كند شده و عارضه شكافتگی كاسبرگ افزایش می یابد.دماهای بالای حد مطلوب بر عملكرد محصول افزوده ، دوره رشد و تولید را كم كرده و باعث تولید شاخه های ضعیف ، گل های كوچك شده و كیفیت ضعیف رنگ گل ها را موجب می گردد.

نور: شدت و دوره نوری (فتوپریود) در گل انگیزی میخك موثر است. زمانیكه شدت نور بالاست گل انگیزی سریعتر انجام می گیرد و تعداد كمتری برگ بر روی ساقه ها تشكیل می شود. در شرایط شدت نور پایین وضعیت بر عكس میشود، گل انگیزی به تعویق افتاده و برتعداد برگ ها بر روی ساقه ها افزوده می شود. حداقل شدت نور برای حفظ و تدوام رشد در میخك 5 / 21 كیلو لوكس است. بین شدت نور و طول روز جهت گل آغازی اثر متقابل وجود دارد. در شدت نور كم 20 تا 30 روز بلند و در شدت نور بالا 7 تا 14 روز بلند برای تشكیل گل در میخك نیاز است. برای اینكه طول روز اثر لازم را در گل انگیزی داشته باشد باید یك حداقل برگ بین 6 تا 8 برگ بر روی ساقه ها وجود داشته باشد. در روزهای بلند از میزان شاخه زایی گیاهان كاسته میشود، به این خاطر لازم است گیاهان مادری برای تهیه قلمه در روزهای كوتاه پرورش یابند. تراكم كاشت در میزان شدت نور دریافتی موثر است. در مناطق با شدت نور كم می توان از نور مكمل استفاده كرد و یا تراكم گیاهان را پایین آورد. در غیر اینصورت از تعداد شاخه های گل دار كاسته شده، كیفیت وزن تر و خشك گل ها نیز پایین می آید. در حال حاضردر گلخانه های تجاری میخك بطور متناوب 21 روز، روزهای بلند و 21 روز ، روزهای عادی اعمال می شود. در صورتیكه بعد از دوره 21 روزه روزهای بلند ، روزهای عادی با كمتر از 12 ساعت اعمال شود، در این صورت رشدهای جدید برای تولید گل در دوره بعدی آغاز خواهد شد. دوره طولانی روزهای بلند سبب می شود اكثر جوانه های جانبی تولید گل بكنند و دیگر جوانه كافی برای دوره بعدی محصول باقی نماند. زمانیكه عمر مفید گیاهان به اتمام رسیده و قراراست گیاهان حذف شده و با گیاهان جدید جایگزین شوند، در اینصورت می توان با اعمال مدوام روزهای بلند به حداكثر گل در آخرین برداشت دست یافت.

انبارداری در مقایسه با سایر گل های بریده میخك هابمدت طولانی تری بدون كاهش در كیفیت قابل انبار كردن هستند. انبارداری خشك در دمای پایین یك روش معمول در نگهداری گل های میخك می باشد، هر چند كه از انبار های كم فشار نیز برای نگهداری استفاده می كنند. در طول انبارداری سرد و یا حمل ونقل دما باید بین صفر تا 5/1 درجه سانتیگراد حفظ شودو رطوبت نسبی انبار در حد 95-90 درصد تنظیم شود. در چنین شرایطی تولید اتیلن به حداقل رسیده و سرعت پیر شدن كاهش می یابد. جریان مناسبی از هوا نیز جهت تهویه و خروج گاز اتیلن تولید شده لازم است. برای بسته بندی از جعبه های كارتونی استفاده می گردد. بخش داخلی جعبه ها با لایه های پلی اتیلن و روزنامه پوشانده می شود. روزنامه ها در ته جعبه ها ، بین طبقات گل و روی جعبه ها قرار داده می شوند تا قطرات آب تشكیل شده را جذب نماید. گل ها نباید با لایه های پلی اتیلن تماس داشته باشند و به طور كامل پوشانده شوند. ته جعبه ها بهتر است برای جلوگیری از حركت گل ها در حین حمل ونقل ، دارای بر جستگیهای عرضی باشد. كارتونها قبل از بسته شدن تا دمای صفر درجه سانتیگراد پیش سرما دهی می شوند. جعبه ها باید به گونه ای چیده شوند كه بین آنها فضای كافی جهت جریان هوای سرد وجود داشته باشد. علاوه بر این وجود منافذ و سوراخ كافی در دیواره جعبه ها جهت اطمینان از حركت كافی و راحت هوا از درون بسته ها لازم و ضروری است. تعادل رطوبتی در داخل بسته ها از اهم موارد مورد توجه است ، كمبود رطوبت و تنش آبی باعث كاهش عمر انباری گل ها شده و بر عكس ، رطوبت بالا و تجمع آب بر روی شاخ و برگ و گل ها موجب شیوع بیماری قارچی كپك خاكستری (Botrytis) و سایر بیماری های بلایت گلبرگی می شود. یكی از روش های موثر در جلوگیری از گسترش این نوع بیماری ها ، جلوگیری از نوسانات دمایی و تشكیل قطرات آب در داخل بسته ها است. چون گلبرگ های آلوده نه تنها كیفیت پایینی خواهند داشت ، بلكه عاملی جهت تولید اتیلن خواهند بود.

درجه بندی بعد از دوره انبار سرد ، حمل طولانی و یا هر دو ، گل های درجه بندی شده دسته بندی می شوند و پس از بریدن ته ساقه ها در محلول دوام بخش گرم قرار داده می شوند تا آب از دست رفته ، جایگزین شود. انواع استاندارد در دسته های 25 تایی و انواع اسپری در دسته های هفت تا ده تایی با حدود 35 گل باز شده یا نیمه باز درجه بندی می شوند . میخك ها بر اساس صفات قابل اندازه گیری مثل طول ساقه ، استحكام ساقه و قطر گل درجه بندی می شوند. سایر صفات مثل وجود یا عدم وجود آفات ، بیماریها ، گل های بد شكل ، آسیب دیده، شكافتگی كاسبرگ ، ساقه های شكافته، گل های بد رنگ براساس قضاوت تعیین می گردند.

در صورت اقدام به نگهداری گیاهان مادری و ازدیاد، روش كار به ترتیب ذیل است: كاشت و استقرار گیاهان مادری محلی كه برای كاشت گیاهان مادری در نظر گرفته می شود باید تمیز، مراقبت شده و عاری از آفات و بیماریها بوده و بهتر است از گلخانه تولید میخك های بریدنی دور و یا جدا باشد. قلمه های سالم از تولید كنندگان شناخته شده خریداری شده و در محل مورد نظر كاشته می شوند. برای كاهش میزان تولید گل و همچنین افزایش شاخه دهی در گیاهان مادری شرایط روز كوتاهی اعمال می شود. در این شرایط تعداد شاخه ها برای گرفتن قلمه زیاد شده و ریشه دهی قلمه ها نیز در مقایسه با شرایط روز بلندی افزایش می یابد، هر چند كه در طول ریشه دهی قلمه ها در بستر روز بلندی ریشه زایی خوب را موجب می شود. برای اكثر ارقام میخك طول روز بحرانی 13 ساعت است یعنی روشنایی بالای 13 ساعت روز بلندی و كمتر از آن روز كوتاهی محسوب می شود. تهیه قلمه ها قلمه ها با 4 تا 5 گره از گیاهان مادری تهیه می شوند. برای جلوگیری از انتشار بیماریها، قلمه ها از گیاهان مادری بوسیله شكستن و جدا كردن گرفته می شوند و از چاقو یا قیچی استفاده نمی شود. در صورتیكه قرار است قلمه ها به مناطق دور حمل شوند، در این صورت بصورت ریشه دار یا بدون ریشه در داخل جعبه های با پوشش پلی اتیلن منفذدار قرار داده می شوند. قلمه ها را می توان بمدت چندین هفته در دمای صفر درجه سانتیگراد انبار كرد. محیط قلمه ها باید خشك باشد چون در صورت مرطوب بودن امكان شیوع آلودگی در آنها وجود دارد.

توجه به تمیز و بهداشتی بودن محیط ریشه زایی قلمه ها خیلی مهم است چون تاثیر مستقیمی در تولید قلمه های قوی و سالم دارد. براساس میزان دمای بستر و رقم، ریشه زایی در عرض 2 تا 4 هفته انجام می گیرد. در دمای 15 درجه سانتیگراد بستر، ریشه زایی در 3 هفته و در دمای 20 درجه سانتیگراد در 2 هفته اتفاق می افتد. استفاده از هورمونهای ریشه زایی مثل NAA بصورت پودر كمك موثری در افزایش تعداد قلمه های ریشه دار شده می باشد. نور كامل و رطوبت محیطی بالا نقش مهمی در موفقیت و ریشه زایی سریع قلمه ها دارد. تهیه بستر و كاشت گیاهان بسترهای كشت در گلخانه بصورت بسترهای زمینی و یا بسترهای مرتفع انتخاب می شوند. بسترهای مرتفع نسبت به بسترهای زمینی ارجح تر هستند بدلیل اینكه كنترل آفات و بیماریها و زهكشی در آن راحتتر است. از طرف دیگر تركیب بستر كاشت باید طوری باشد تا تخلخل و زهكشی مناسب را فراهم بكند، برای اینكار میتوان اقدام به افزودن پیت اسفاگنوم كرد، هر چند در طول زمان پیت پوسیده و از میزان تخلخل بستر كاسته می شود. برای ایجاد خلل و خرج مطمئن تر استفاده از سنگریزه، شن درشت، پرلیت، خرده سفال و یا غیره ضروری است. در این شرایط تعداد دفعات آبیاری زیاد خواهد شد.

قبل از كاشت، گندزدایی بستر كاشت از وظایف مهم پرورش دهنده می باشد، گندزدایی بستر با استفاده از متیل بروماید یا كلروپكرین و یا با استفاده از بخار آب انجام پذیر است. ولی با توجه به اینكه میخك به سمیت ناشی از بروماید حساس است بهتر است در درجه اول از روشهای موثر دیگر استفاده كرد، در غیر این صورت بستر باید دارای تخلخل كافی جهت تخلیه و خروج سریع گاز بعد از زمان گندزدایی، داشته باشد. در صورت استفاده از بخار آب، بخار سرد (بخار هوادار) نسبت به بخار داغ ترجیح داده می شود تا میكروارگانیسم های مفید در بستر حفظ شده و از تجزیه تركیبات مفید و تولید نمكهای مضر جلوگیری بعمل آید. تاریخ كاشت قلمه ها در بستر كاشت بستگی به تقاضای بازار دارد و برنامه ریزی باید بصورتی باشد تا بیشترین تولید در زمان اوج تقاضای بازار باشد. برای تولید محصول در اواخر اسفند قلمه ها باید در تابستان كاشته شوند. ارقام استاندارد میخك تا دو سال پرورش می یابند ولی انواع اسپری یكساله كاشته شوند و بعد با گیاهان جدید جایگزین می شوند. در زمان كاشت قلمه ها باید دقت كرد عمق كاشت قلمه ها به اندازه عمق آنها در بستر ریشه زایی باشد حتی قلمه هایی كه كمی سطحی تر نیز كاشته می شوند سریعتر مستقر شده و به پوسیدگی ناشی از Rhizoctonia مقاومتر هستند. در این حال اگر 25 درصد قلمه ها بعد از اولین آبیاری بیافتند، معلوم می شود كه در عمق مناسب كاشته شده اند. فاصله و تراكم گیاهان بسته به رقم، میزان نور و زمان كاشت انتخاب می شود.

در تولید یك ساله تراكم كاشت بالاست و فاصله كاشت 15*10 سانتیمتر انتخاب می شود. در صورتیكه در محصول دوساله فاصله كاشت 20*15 و یا 15*15 انتخاب می گردد. میخك دارای ساقه های نرم و شكننده ای است و اگر قیم استفاده نشود ساقه های براحتی خم شده و ممكن است زیر سنگینی گل بشكنند به این خاطر استفاده از قیمهای سیمی در گلخانه های میخك رایج است. اولین لایه شبكه سیمی در زمان كاشت قلمه ها در روی بستر قرار داده می شوند و بعنوان نشانگر برای كاشت قلمه ها استفاده می شود، سپس باندازه 10 سانتیمتر بالا آورده می شود. لایه های بعدی قیم شبكه ای با فاصله 10 سانتیمتر از لایه های پایینی قرار داده می شوند. د رمحصول یكساله بسته به اندازه بوته و سرعت رشد آن از حدود 4 لایه و در محصول دو ساله از 6 لایه شبكه استفاده می شود. حفظ و نگهداری ساقه ها در لابلای قیم شبكه ای نیازمند صرف كار است.

سربرداری و هرس میخك به منظور تنظیم و كنترل زمان گلدهی و افزایش كیفیت گلهای تولیدی انجام می شود. ارقام اسپری بدون سربرداری تولید شاخه های جانبی می كنند و كمتر سربرداری می شوند، در صورتیكه ارقام استاندارد براحتی تولید شاخه های جانبی نمی كنند و نیازمند سربرداری هستند. برای جلوگیری از انتقال بیماریها، عمل سربرداری با دست انجام می گیرد. چهار روش سربرداری در میخك های استاندارد وجود دارد: 1ـ سربرداری منفرد بعد از 3 تا 4 هفته از زمان كاشت قلمه ها، عمل سربرداری با قطع بخش انتهایی شاخه اصلی انجام می شود، كه در این حالت 4 تا 5 شاخه جانبی تولید خواهد شد. د رگیاهان حاشیه ردیفها كه از نور بیشتری برخوردار هستند تعداد چهار شاخه جانبی و در گیاهان داخل ردیفها سه شاخه جانبی نگهداری شده و بقیه هرس می شوند. نگهداری تعداد زیاد شاخه جانبی با اینكه بر عملكرد محصول می افزاید ولی از كیفیت گلهای تولیدی می كاهد.

روش سربرداری منفرد گلدهی سریع را موجب می شود ولی در این حالت گیاهان همه در یك زمان به گل می نشینند. 2ـ سربرداری با قطع شاخه در این روش عمل سربرداری مثل روش قبلی انجام میشود تا شاخه های جانبی تولید شوند، بعد از حدود 7 ـ 5 هفته كه شاخه های جانبی به طول مناسب می رسند، اندازه شاخه های جانبی با هرس به نصف تقلیل می یابد. در این روش با اینكه عملكرد در برداشت اول كم می شود، ولی یكنواختی تولید در طول سال افزایش می یابد. 3ـ سربرداری دوگانه از این روش كمتر استفاده می شود چون عملكرد در یك زمان خیلی بالا می رود و همچنین مشكل تولید شاخه های ضعیف بعد از برداشت وجود خواهد داشت. برای انجام این نوع سربرداری حدود 5 هفته بعد از سربرداری اول كه اندازه شاخه های جانبی به 13ـ10 سانتیمتر می رسد، سربرداری دوم بر روی این شاخه ها بعمل می آید. 4ـ سربرداری منفرد همراه با سرزنی شبیه روش قبلی است و تنها فرق آن این است كه در سربرداری دوم تنها قسمت خیلی كمی از انتهای شاخه برداشت می شود. در مورد شاخه های بزرگتر این عمل بمدت دو ماه انجام می گیرد. این روش تولید محصول را در یك مزرعه بزرگ یكنواخت تر می كند. در صورتیكه در فصل تابستان حفظ دمای گلخانه در حد بهینه مشكل و یا اقتصادی نباشد، در این حالت تمام گیاهان در ارتفاع 25 تا 30 سانتیمتری سرزنی شده و یا به تدریج هرس می شوند، تا از تولید محصول ناخواسته در تابستان جلوگیری شود و گیاهان برای تولید بالا در دوره بعدی آماده شوند.

مقابله به آفات میخک قرنفلی

میخك یكی از گلهایی است كه میزبان بسیاری از ویروسها و قارچها است و آلودگی آن باعث كاهش شدید كیفیت و عملكرد می گردد. لذا برای اكثر تولیدكنندگان میخك های بریدنی صرف می كند كه قلمه های سالم و آماده را از تولید كنندگان معتبر تهیه بكنند.

تیمار بعد از برداشت براینكه گل های برداشت شده از تاثیر عوامل سوء محیطی مثل دمای بالا ، اتیلن ، رطوبت كم ، نبود مواد غذایی و عوامل آلوده كننده در امان باشند، لازم است در شرایط خاصی نگهداری شوند، ارقام مختلف میخك از لحاظ حساسیت به اتیلن محیطی و درونی با هم فرق می كنند. ارقامی كه از لحاظ تولید اتیلن فراز گرا هستند، سریعتر پیر شده و عمر ماندگاری كمتری دارند، در صورتیكه ارقام فاقد چنین خصوصیتی دیرتر پیر شده و عمرشان طولانی تر است. تحقیقات نشان داده است كه در انتخاب ارقام، بهتر است ارقامی كه از لحاظ تولید اتیلن نافرازگرا هستند ، انتخاب شوند چون عمر بعد از برداشت آنها حتی از ارقام غیر حساس به اتیلن بیشتر است . اتیلن باعث خمیدگی گلبرگ ها به طرف پایین و قهوه ای شدن آنها شده و از كیفیت و بازار پسندی گل ها بشدت می كاهد . برای كاهش اثرات زیان بخش اتیلن از تركیبات بازدارنده تولید اتیلن و یا از تركیبات بازدارنده عمل اتیلن استفاده می شود. تركیبات دارای نقره ، مثل تیوسولفات نقره و یا نیترات نقره از عمل اتیلن جلوگیری می كنند، بطوریكه در حال حاضر به میزان زیادی از این تركیبات در محلولهای دوام بخش گل استفاده می گردد. بدلیل اثرات سمی نیترات نقره ، تیو سولفات نقره بیشتر ترجیح داده می شود. گل های تیمار شده با (STS) دارای طول عمر حدود 30 روز هستند در صورتیكه گل های تیمار نشده تنها بمدت 6 تا 9 روز عمر كردند. افزودن ساكارز (10 % ) به محلول نگهدارنده حاوی (STS) عمر گل ها را بیشتر افزایش داده و بر كیفیت آنها نیز می افزاید . ساكارز بعنوان یك منبع غذایی استفاده شده و ساختمان و وظیفه غشاء سلولی را همچنان حفظ كرده و پتانسیل اسمزی را فراهم می كند.

همچنین از قارچ كش ها و با كتری كش ها نیز در محلول دوام بخش گل ها استفاده می گردد. چون در صورت نبود این مواد، در كنار سایر شرایط مطلوب از قبیل وجود آب و ساكارز انواع باكتریها و قارچها در محیط رشد كرده و با تجمع در درون آوند های چوبی موجب بسته شدن آنها می گردند. به این خاطر استفاده از آب یون زدایی شده یا تقطیر شده برای جلوگیری از چنین مشكلاتی پیشنهاد می گردد. همچنین از تركیبات باز دارنده رشد میكروارگانیسم ها مثل 8-HQC ( 8- هیدروكسی كوینولین ) و شرایط اسیدی با 5/3 = PH در محلول های دوام بخش استفاده می گردد. گل هایی كه در مرحله جوانه برداشت شده اند برای شكوفایی كامل و بی عیب ونقص باید در محلول شكوفا كننده قرار داده شوند. در این شرایط نمو و باز شدن گل ها سریعتر از شرایط عادی انجام شده و حتی كیفیت گل های باز شده بهتر از كیفیت گل های تازه برداشت شده در آن مرحله است. محلول های شكوفا كننده دارای مقادیر بالای ساكارز (12-10 در صد ) هستند كه به باز شدن سریع جوانه ها و افزایش عمر گل های تولید شده كمك می كند. افزودن STS و تركیبات ضد قارچ و باكتری به حصول نتایج مطلوبتر كمك فراوان می كند. بهترین شرایط شكوفایی جوانه های گل در محلول های نگهدارنده دمای محیطی حدود 21 درجه سانتیگراد با شدت نور حداقل 8/10 كیلو لوكس می باشد.

نحوه تکثیر میخک قرنفلی

در ازدیاد میخك مهمترین موضوع انتخاب و نگهداری گیاهان مادری برای تهیه قلمه است. برای انجام اینكار انتخاب و مهیا كردن محیطی بهداشتی و كنترل شده جهت گرفتن قلمه های سالم و عاری از ویروس بسیار مهم است.

برداشت :  بهترین زمان برداشت در طول شبانه روز اوایل صبح است، موقعی كه گل ها در تورم كامل هستند. برداشت گل ها بوسیله چاقو یا قیچی های تیز انجام می گیرد. بعد از برداشت ، گل ها درجه بندی شده و در محلول دوام بخش در دمای 1 تا 6 درجه سانتیگراد قرار داده می شوند. گل ها در مراحل مختلف قابل برداشت هستند. از زمان جوانه خیلی سفت تا موقعی كه گلبرگ ها روی كاسبرگ ها خم می شوند. برداشت جهت حمل به بازارهای دور بهتر است موقعی باشد كه گلبرگ باندازه 5/1ـ 5/0 سانتیمتر بالای كاسبرگ رشد كرده باشند و دارای رنگ مطلوب رقم باشد. ارقام اسپری میخك زمانی برداشت می شوند كه دو تا سه گل باز شده و بقیه جوانه ها رنگ گرفته اند.در ارقام استاندارد 2 تا 3 گره و در ارقام اسپری 3 تا 4 گره در زیر محل برش در زمان برداشت گل نگه داشته می شود، تا جوانه لازم برای دوره بعدی گلدهی وجود داشته باشد.

برداشت در مرحله جوانه سفت : میخك هایی كه در مرحله جوانه سفت یا كمی باز شده برداشت می شوند در مقایسه با گل هایی كه در مرحله شكوفایی كامل برداشت می شوند از عمر انباری طولانی تری برخوردار هستند جوانه های سفت اتیلن كمتری تولید كرده و به بیماریهای قارچی مقاومتر هستند. گل های كاملاً باز در دمای پایین حداكثر تا 3 ـ 2 هفته انبار می شوند، در صورتیكه جوانه ها بمدت طولانی تر تا 6 الی 10 هفته قابل نگهداری هستند. ولی برای حصول نتایج مطمئن بهتر است نگهداری بصورت جوانه بطور متوسط بمدت 4 تا 5 هفته باشد . ثابت شده است كه میخك های برداشت شده در مرحله جوانه سفت و تیمار شده با تیو سولفات نقره (STS) و ساكارز بمدت 20 تا 24 هفته در دمای صفر تا یك درجه سانتیگراد ، بطور موفقیت آمیزی در انبار خشك قابل نگهداری هستند. برداشت و انبار داری در مرحله جوانه دارای مزایای دیگری نیز هست از جمله : افزایش عملكرد ، امكان حداكثر برداشت در آخرین مرحله برداشت محصول قبل از حذف كامل مزرعه به منظور كاشت گیاهان جدید و در نتیجه كاهش فاصله زمانی بین كاشت ها . علاوه بر اینها حمل ونقل جوانه ها راحتتر است . بسته بندی آنها فشرده تر و در نتیجه مقدار شاخه حمل شده در واحد سطح بیشتر و هزینه حمل پایین تر است .

قرنفل

گچ دوست صابونی قرنفل گل توسرخ آشفته