بالنگ

بالنگ میوه مرکباتی است و اغلب در آسیا، آمریکای مرکزی و جنوبی و کشورهای مدیترانه کشت می شود.

"بالنگ" را به یونانی "مارسیسقا" و به سریانی "اطروغا" و در زبان اهالی مصر، "ریحان النعنع" و به هندی، "بجوژه" و به فارسی، نوع صغیر آن را "ترنج" و نوع کبیر آن را "بالنگ" گویند و ترنج نیز معرب زبان اهوازی هاست.

این گیاه دارای دو گونه است. یکی نوع صغیر که دو طرف آن باریک است و آن را به فارسی ترنج می نامند و گونه دوم کبیر که دو طرف آن چندان باریک نیست. بلکه طرف متصل به شاخ درخت اندکی پهن تر و طرف دوم آن اندکی باریک تر است و این را به فارسی بالنگ می نامند.

پوست آن به رنگ زرد طلائی، بسیار ضخیم، موج دار و دارای برآمدگی هایی مانند تاول درشت است، قسمت عمده میوه را پوست زرد و گوشت سفید داخل پوست فرا گرفته و تقریباً جایی برای پولیپ ترش غیرخوراکی وسط آن باقی نگذارده است. بوی آن بسیار مطبوع است. مخصوصاً نوع صغیر آن که البته طعمش تلخ است.

گوشت آن سفید و ضخیم و اندکی شیرین است و مغز آن که در میان پرده های ضخیم طولانی که در میان غلاف های بسیار نازک است، قرار دارد و بسیار پر آب می باشد.

بذر آن در صنوبری شکل بوده و در غلاف سفیدی قرار دارد. مغز آن سفید و طعم آن اندکی تلخ می باشد.

این درخت شبیه به درخت لیمو و به بلندی یک قامت تا یک و نیم قامت آدمی و شاخه های آن پهن و درهم و برگ آن اندک پهن، بزرگ و خوشبوتر و بزرگ تر از برگ لیمو و نارنج است.

گل آن سفید و برگ های آن اندکی ضخیم و باریک است که در وسط آن تارهای باریک زرد رنگ و بسیار خوشبو حتی بهتر از بهار نارنج است و همه قسمت های درخت آن در طب قابل استفاده می باشد.

درختچه بالنگ آب و هوای گرم و کمی مرطوب را دوست دارد. خاک مورد نیاز این گیاه مانند سایر گونه های سیتروس باید دارای مواد غذایی کافی باشد.

بالنگ برای تقویت قلب مفید است.

در رفع نفخ معده و هضم غذا مؤثر است.

بالنگ برای تقویت قلب و کبد مفید است.

دم کرده پوست خشک شده این میوه برای ترشح صفراوی مفید است و جویدن آن خوشبو کننده دهان است.

قراردادن گوشت سفید خشک شده آن در لابه لای لباس ها مانع بید زدن آن ها می شود.

مالیدن روغن بالنگ برای رفع بی حسی، فلجی، سیاتیک، امراض عصبی، درد کلیه و مثانه مفید است.

جویدن پوست این میوه باعث خوشبو شدن دهان می شود.

تخم بالنگ ضد تب است و برای از بین بردن کرم روده ای مفید می باشد.

این میوه خنک کننده و آرام بخش است.

ترکیبات شیمیایی:

از نظر ترکیبات شیمیایی در پوست بالنگ روغن فرارّی وجود دارد که شامل لیمونن، دیپنتن و سیترال است.

مشخص شده است که در برگ های ارقامی با پالپ ترش، کومارین، ایزوپیم پینلین و سیتروپتن وجود دارد.

تکثیر:

معمولاً ازدیاد این گیاه از طریق قلمه است. قلمه را در اوایل بهار به فواصل 4 متر از هر طرف در محل اصلی آن می کارند. درختچه را حتی الامکان در ارتفاع 1.5 متر نگه می دارند تا از باد و سرمای غیرمنتظره زمستانی منطقه صدمه نبیند. در برخی مناطق معمول است که آن را در پناه درخت زیتون می کارند و در زمستان برای حفاظت از سرمازدگی پای درختچه را خاک می دهند. 

این درختچه در شمال ایران (به ندرت) و در جنوب ایران بیشتر پرورش داده می شود. در بعضی از مناطق از طریق خوابانیدن تکثیر می شود.