کلم بروکلی

اعتقاد بر این است که بروکلی اولین کلمی بوده است که از گونه های وحشی کلم پیچ استنتاج شده که توسط مردم روم کشت می شد. در اوایل قرن 14 به عنوان مارچوبه ایتالیایی یا کلم گل جوانه ای معرفی گردید. این گیاه به عنوان یک سبزی مهم در طی سال های 1930 شناخته شد و از سال 2000 میلادی تاکنون به عنوان مهمترین سبزی از نظر ارزش غذایی در بین سایر سبزی ها معرفی می شود. بروکلی یا کلم سبز نیز دارای تمامی مشخصات گیاهشناسی کلم گل است فقط با این تفاوت که اولاً اندام گل که تنها قسمت قابل استفاده این گیاه است سبز رنگ بوده و ثانیاً پس از برداشت گل مرکزی، گل های ثانویه نیز ظاهر می شود. بخش خوراکی گیاه بروکلی ساقه نرم و لطیف و جوانه های گل باز شده هستند. این بخش ها منبع خوبی از ویتامین آ، کلسیم و ویتامین ب2 یا ریبوفلاوین می باشند. بروکلی و گل کلم از نظر فیزیولوژیکی شبیه هم هستند. نهال بذری آن یک هیپوکوتیل سرخ رنگ عمودی تولید می کند. بعد از گذشت چند ماه برخی ریشه ها به طور عمودی در زمین فرو خواهند رفت و حتی تا عمق 1.5 تا 2 متر می رسند. اما اکثر ریشه ها در عمق 20 تا 30 سانتیمتری واقع اند. ساقه آن معمولاً بدون انشعاب بوده و روی آن برگ ها و گل بوجود می آیند. برگ ها ساده، متناوب و بدون گوشواره اند. در بسیاری برگ ها گوشتی و متقارن هستند. گل ها زرد روشن، 4 کاسبرگ، 4 پرچم، 2 کارپل و 4 گلبرگ دارند. گل های بروکلی تخمدان فوقانی دارند. جوانه ها سبز تیره بوده و به صورت سته های سفت در بالای گیاه قرار دارند. چنانچه بروکلی در دمای حدود 14 درجه سانتیگراد قرار گیرد گل های اولیه سریعتر باز می شوند. گل ها توسط زنبور عسل می توانند به مراتب بیشتر گرده افشانی کنند. میوه بروکلی به صورت یک خورجین است و در هر خورجین بین 10 تا 30 دانه وجود دارد. 

بروکلی محصول فصل خنک است. این گیاه به عنوان محصول بهاره یا پاییزه کشت می شود. اما به سرما حساس است و صدمه می بیند. مخصوصاً وقتی که گیاه کوچک است. بهترین زمان کاشت با دمای روزانه 15.5 تا 21 درجه سانتیگراد در روز و 10 تا 15.5 درجه سانتیگراد در شب است. دمای زیر صفر برای دوره های 36 ساعته، گیاه را از بین می برد و ادامه یافتن یک دوره 30 ساعته گیاه را از رشد باز می دارد. 

دما در تشکیل قسمت خوراکی بروکلی برعکس کلم گل چندان مؤثر نیست. زمین مورد کاشت باید مانند زمین کلم گل دارای یک طبقه هوموس با آب کافی باشد. پی اچ مناسب آن اندکی بالای 6 است. بروکلی در مقابل گرما اندکی حساس تر از کلم گل است. احتیاجات کودی آن مانند کلم گل است و پس از برداشت گل مرکزی می توان به عنوان کود سرک مقدار 50 کیلوگرم ازت در هکتار به زمین داد تا افزایش محصول گل های ثانوی را به همراه داشته باشد. طریق کشت آن مانند سایر کلم ها است و باید در مرحله اول خزانه گرفت و سپس به زمین اصلی منتقل کرد. انواع زودرس آن را می توان از اوایل تا اواخر اسفند در خزانه کشت نمود. فاصله بوته از یکدیگر در زمین اصلی 70 در 60 سانتیمتر و فاصله ردیف ها 50 تا 60 سانتیمتر، بسته به انواع آن متغیر است. 

خاک حاصلخیز که زهکشی خوب و مواد آلی بالایی داشته باشد برای کشت بروکلی مناسب است. سطح ثابت پی اچ برای این گیاه اهمیت زیادی دارد. آهک باید طبق نیازمندی گیاه و آزمایشات خاک به کار رود اما نیاز بروکلی به عنصر بر برای رشد طبیعی بیشتر است.، اگرچه تغذیه ناقص باشد می تواند باعث پوکی ساقه شود.

ارزش غذایی:

مقدار ویتامین در بروکلی بیش از کلم گل است و در 100 گرم گل خوراکی آن مقدار 114 میلیگرم ویتامین ث، مقادیری کاروتین و نیز پتاسیم، فسفر و آهن وجود دارد. بر اساس مطالعات انجام شده هر 100 گرم گل خوراکی این گیاه حاوی 89.7 گرم آب، 3.3 گرم پروتئین، 0.2 گرم چربی، 2.5 گرم کربوهیدرات، 3 گرم مواد سلولزی، 1 میلیگرم ویتامین ب6، 0.21 میلیگرم ویتامین ب2، 0.09 میلیگرم ویتامین ب1، 115 میلیگرم ویتامین ث، 2 میلیگرم ویتامین آ، 465 میلیگرم پتاسیم، 25 میلیگرم منیزیم، 1.3 میلیگرم آهن، 80 میلیگرم فسفر و 105 میلیگرم کلسیم می باشد. 

شته ها یکی از آفات مهم بروکلی هستند زیرا در داخل جوانه های متراکم جای می گیرند و از برگ های جوان شیره گیاه تغذیه می کنند. کرم کلم نیز مخصوصاً در فصل کاشت زودهنگام است. حشره تخم ها را در سطح خاک ذخیره کرده و کرم حشره از ریشه تغذیه می کند و گیاه از مواد غذایی و آب بی بهره می ماند. رگه های قهوه ای در بخش تحتانی ساقه نشانه این آفت است. 

پوسیدگی سیاه یک بیماری باکتریایی بوده و باعث ایجاد مناطق نکروزه در گیاه می شود. این بیماری معمولاً رگه های متورمی می سازد که سیاه می شوند. 

بیماری Clabroot در خاک های اسیدی و دماهای بالا بسیار فعال است که سلول را تحریک به تقسیم و بزرگ شدن می نماید. 

دکمه ای شدن نیز یک اختلال فیزیولوژیکی است که به دلیل کم شدن حرارت است. این وضعیت قبل از شکل گیری مجموعه های گل صورت می گیرد و باعث کوچکی آنها می شود. گیاه برای تولید گل نیاز به سرما دارد. با کمبود مواد غذایی نیز ساقه گل پوک می شود.