آب تره

تاریخچه:

آب تره به صورت وحشی در بسیاری از نقاط آسیا و اروپا می روید و انسان ها از دوران باستان با آن آشنا بوده و خواص درمانی گوناگونی را به آن نسبت می دادند. این گیاه هم به خاطر این خواص دارویی و هم مزهٔ تند خوش گوار آن مورد علاقهٔ بسیاری بوده است. کسنوفون فرماندهٔ جنگی و مورخ یونانی از سربازانش می خواسته برای تقویت نیروی خود آب تره بخورند. وی همچنین در کتاب کورش نامه خود در توضیح زندگی پارسیان در مراکز تربیتی آنها به این نکته اشاره می کند که آب تره از غذاهای اصلی آنان بوده است. در مورد کودکان می نویسد؛ «غذای عمدهٔ آنها نان و بولاغ اوتی است، که از خانه با خود می آورند و فنجانی دارند، که با آن از رودخانه آب می آشامند.» و در مورد نوجوانان؛ «غذای دیگر این نوجوانان، جز آنکه ذکر شد، فقط گوشت شکار است یا بولاغ اوتی.» یونانیان و انگلوساکسون ها آب تره را برای درمان طاسی مصرف می کرده اند. جرارد (۱۶۳۳) آن را برای درمان یرقان سفید دختران جوان توصیه می کرده است. فرانسیس بیکن هم خاصیت های جادویی همچون جوان کردن زنان سالخورده را به آب تره نسبت داده است. ایرلندی ها هم ارزش خاصی برای آب تره قائل بوده و آن را غذای دانایان و فرزانگان می دانسته اند.

آب تَره، گیاهی از تیرهٔ شب بوها به ارتفاع ۱۰ تا ۶۰ سانتیمتر با برگ های کوچک به رنگ سبز تیره و گل های خوشه ای کوچک سفید و ساقه های خزنده است که از نقاط مختلف آن ریشه های کوچک و سفید خارج می شود و معمولاً در کنار جوی ها و باتلاق ها می روید. این گیاه مقدار قابل توجهی آهن، کلسیم و اسید فولیک و کمی هم ویتامین های ث و آ دارد.

آهن قابل جذب آب تره از اسفناج هم بیشتر است و به همین جهت می تواند در بهبود کم خونی مؤثر باشد. کلسیم آن نیز بیشتر از شیر و ویتامین ث آن از پرتقال بیشتر است.

این گیاه برای رشد زمین های آبگیر یا باتلاقی (به عمق متوسط 5 سانتیمتر) با پی اچ 7.2 را ترجیح می دهد. همچنین می تواند سرمای تا منفی 15 درجه سانتیگراد را تحمل کند. گیاهی سریع الرشد است که ساقه های آن به خوبی در آب گسترش پیدا می کنند.

تحقیقات متعددی از اثر ضدسرطانی آب تره حکایت داشته است.

در سال ۲۰۱۰ تحقیق در دانشگاه ساوتمپتون نشان داد که تنها پس از چند ساعت از گذشت مصرف حدود ۸۰ گرم آب تره، میزان مولکول های ضدسرطانی در خون افزایش یافته و از رشد سلول های سرطان پستان جلوگیری می شود. به این ترتیب این گیاه هم در جلوگیری از رشد سرطان پستان و هم در کمک به بهبودی مبتلایان به این بیماری و جلوگیری از عود آن مؤثر است.

مطالعه ای که در ژورنال «همه گیرشناسی سرطان» در سال ۱۹۹۵ به چاپ رسید از کاهش پیشرفت سرطان ریه در افراد سیگاری با مصرف منظم روزانه ۵۷ گرم آب تره حکایت داشت. مطالعه دیگری در دانشگاه اولستر که در «ژورنال آمریکایی تغذیه بالینی» در سال ۲۰۰۷ به چاپ رسید نشان داده که مصرف ۸۵ گرم آب تره در روز به مدت ۸ هفته حدود ٪۲۳ تخریب DNA گلبول های سفید بر اثر سرطان را کاهش می دهد. اثر مثبت آب تره در افراد سیگاری چشمگیرتر است که این احتمالاً به کمبود آنتی اکسیدان ها در بدن سیگاری ها مربوط می شود.

همچنین مقدار بالای ید در این گیاه آن را برای بهبود فعالیت غدهٔ تیروئید و درمان بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید سودمند ساخته است.

از ویژگی های دیگر این گیاه مدر بودن، خلط آوری (که آن را برای بهبود سرفه و گلودرد مفید می سازد) و داشتن اسیدهای گوارشی (کمک به هضم غذا) است.

نام این گیاه در گویش لری استان فارس(منطقه کامفیروز) و سایر بختیاری ها «بکلو» “Bakalo” می باشد و برای بیماری هایی مثل زردی نوزاد استفاده می شود.

طبع آب تره گرم و مرطوب است. این گیاه یکی از بزرگترین تصفیه کنندگان خون به شمار می رود. آب تره دارای خواص خلط آور، مدر، اشتها آور، تصفیه کننده خون، نیرو دهنده و مقوی معده، آرام کننده دردهای عصبی، تب بر و کرم کش، قاعده آور، هضم کننده غذا و معرق است. در موارد بیماری های مزمن ریه نظیر برونشیت های مزمن، رماتیسم، نقرس، بیماری های کلیه، طحال و کبد، خرد کردن سنگ کلیه، تحلیل نفخ و بادهای غلیظ معده و روده ها و کمک به هضم غذا، ازدیاد ادرار، سل ریوی، اختلالات هاضمه و یرقان مورد استفاده قرار می گیرد. برای بیماران مبتلا به دیابت آب آن مفید واقع می شود. شهرت دارد که دارای اثر ضدسرطان است. آب تره در رفع در رفع اگزما، بیماری های پوست و ریزش موی سر می شود.

ارزش غذایی:

هر صد گرم از برگ خاک این گیاه حاوی حدود 46 کیلوژول (11 کیلوکالری) انرژی، 1.29 گرم کربوهیدرات، 0.2 گرم شکر، 0.5 گرم فیبر، 0.1 گرم چربی، 2.3 گرم پروتئین، 160 میکروگرم بتاکاروتن، 0.09 میلیگرم ویتامین ب1 (تیامین)، 0.12 میلیگرم ویتامین ب2 (ریبوفلاوین)، 0.31 میلیگرم ویتامین ب5 (پانتوتنیک اسید)، 0.129 میلیگرم ویتامین ب6، 9 میکروگرم ویتامین ب9 (فولات)، 43 میلیگرم ویتامین ث، 1 میلیگرم ویتامین ای، 250 میکروگرم ویتامین کا، 120 میلیگرم کلسیم، 0.2 میلیگرم آهن، 21 میلیگرم منیزیوم، 0.244 میلیگرم منگنز، 60 میلیگرم فسفر، 330 میلیگرم پتاسیم و 41 میلیگرم سدیم می باشد.