چچم

چچم يا گيج دانه گياهی است يكساله و تك لپه ای از خانواده گندميان ((Poaceae ياGramineae)) كه از طريق بذر تكثير می يابد. ساقه ای راست يا كمی گسترده، منفرد و چندتایی دارد. ارتفاع آن به 30 تا 60 و گاهی 90 سانتیمتر می رسد.

برگ و غلاف برگ صاف و ظاهراً سبز، فاقد مو و ضمائم، و پهنک آن مسطح و باريک است. سنبله های اين گياه قائم، سخت و مسطح و طول آنها از 30 سانتيمتر متجاوز است. سنبلچه های چچم برخلاف ساير گياهان اين جنس كه دراز و كشيده اند، مسطح، پهن و فشرده اند كه 6 تا 8 گل در آنها ديده می شود. اين سنبلچه ها سبز رنگ هستند. و به طور منفرد و متناوب در دو رديف روی ساقه گل دهنده و در كنار فرو رفتگی آن قرار گرفته اند. به قسمتی كه لبه باريک آنها مقابل محور ساقه واقع شده سنبله را مسطح می نمايد. طول محور گل 10 تا 30 سانتیمتر است. گلوم ها سخت و عموماً مساوی سنبلچه يا درازتر از آن هستند. طول گلوم گاهی به 3 ميليمتر می رسد. انتهای گلومل تحتانی نوک تيز، خشک و غشایی است. گاهی ريشک دارد و گاهی بدون ريشک است. گلومل فوقانی آن دارای دو دندانه است. دانه چچم داخل دو گلومل قرار دارد و برخلاف ساير گونه ها قطور، بادكرده، شياردار و عاری از مو است. طول بذر چچم 2 تا 6 ميليمتر است.

چچم در اراضی زير كشت غلات و ساير محصولات، زمين های قابل چرا يا مراتع دائمی و اراضي باير می رويد. در مزارع گندم، علاوه بر اينكه مانند ساير علف های هرز، آب، نور و مواد غذایی خاک را كه بايد برای گياه زراعی مصرف شود جذب می کند دانه های با محصول مخلوط می شود و به دليل سمی بودن برای انسان و دام ايجاد مسموميت می كند كه در اين حالت ارزش غذایی محصول را به طور قابل توجهی می كاهد. سميت آن مربوط به وجود تمولين اسيد و يكی از گلوكوزيدها به نام ساپونين می باشد كه برای انسان و دام خطرناک است. قارچ  Endoconium temulentum  كه در دوره حيات چچم به صورت همزيست با آن نشو و نما می كند ميسيليوم های خود را وارد اعضای آن می كند و بی آنكه به بافت های چچم صدمه ای برساند داخل دستگاه توليد مثل گياه شده دانه ها را نيز آلوده می كند.

روش های کنترل:

برای مبارزه با اين علف هرز می توان قبل از كشت از علفكش ترفلان به ميزان 2.5 ليتر در هكتار و يا بعد از رويش از علفكش دالاپون به ميزان 5 تا 8 كيلوگرم در هكتار استفاده كرد. همچنين در مزارع غلات از ديكلوفوپ متيل ایلوکسان EC36%  به ميزان 2.5 ليتر در هكتار استفاده می شود.