دم شیر

دانستنیهای علمی

گیاه  leonurus cardiaca ( دم شیر ) گیاهی علفی و چند ساله از خانواده نعناعیان میباشد که بومی آسیای مرکزی و جنوب شرقی اروپا است .

دم شیر ،گیاهی دارویی و معطر است که در رویشگاههی طبیعی در نواحی کوهستانی و مرتفع کشور ، مانند دماوند یافت میشود.
از این گیاه در صنایع دارویی، غذایی ، آرایشی و بهداشتی استفاده میشود.
امروزه این گیاه به دلیل خواص زیادی که دارد در سراسر دنیا یافت میشود.

نام این گیاه  leonurus  از زبان یونانی گرفته شده است و به معنی دم شیر میباشد.

این گیاه به عنوان گیاه دارویی، تاریختچه ای طولانی دارد ، ماما ها از این گیاه برای پیشگیری از عفونت های رحمی استفاده میکنند از این رو نام دیگر آن  Motherwort میباشد.

در طب گیاهی از گل و برگ این گیاه استفاده میشود .
زمانی که گیاه پر از گل میباشد ( در فصل تابستان) باید ساقه گیاه را قطع کنید و به صورت وارونه خشک کنید و سپس آن را در یک ظرف شیشه ای دور از نور و گرما ذخیره کنید.

از آنجاییکه گیاه دم شیر حالت مهاجم دارد و به سرعت تکثیر میشود در بسیاری از ایالات آمریکا به عنوان علف هرز تلقی میشود.

خصوصیات - معرفی

دم شیر ، گیاهی علفی و چندساله بوده که به طور متوسط ارتفاعی بین 60 تا 100 سانتیمتر دارد.
گاها تا 1.5متر نیز رشد میکند.
این گیاه دارای سرعت رشد بالایی است.
ساقه این گیاه مربعی شکل و ارغوانی میباشد که پوشیده از موهایی ریز است.
برگها به صورت مخالف هم قرار میگیرند و دارای حاشیه ای دندانه دار هستند .
گل ها در قسمت بالای گیاه ظاهر میشوند ، بسیار کوچک بوده ( بین 8 تا 12 میلیمتر هستند.)و دارای براکت 3 لوبی هستند .
این گل های زنگوله ای شکل به رنگ صورتی، یاسی و یا بنفش میباشند و در تیر و مرداد شکوفا میشوند.
گل های گیاه دم شیر برای زنبورها و پروانه ها جذاب بوده و گرده افشانی توسط این حشرات صورت میپذیرد.
میوه این گیاه دارای 4 حفره است و در پاییز ظاهر میشود.

شرایط نگهداری دم شیر

نور مورد نياز کم آبياري و رطوبت مرطوب دماي مورد نياز دمای بین -3 تا 16 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز خاک شنی، ماسه ای ، کمی قلیایی و خوب زهکشی شده

شرایط نگهداری از گیاه دم شیر:

این گیاه بسیار مقاوم بوده و دارای شرایط نگهداری ساده میباشد.
خاک: خاک شنی، ماسه ای، آهکی ، خوب زهکشی شده و قلیایی برای رشد این گیاه مناسب است.
این گیاه در اکثر خاکها رشد میکند.
نور: آفتابی- نیمسایه.
دما: دمای بین -3 تا 16 درجه مناسب است.
آبیاری: به طور متوسط صورت گیرد.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

خواص گیاه دم شیر: استفاده عمده از دم شیر برای درمان ناراحتی های عصبی قلب است و گاهی اوقات نیز به عنوان دارویی برای درمان مکمل پرکاری تیروئید استفاده می شود.
دم شیر بصورت سنتی به عنوان داروی ضد تشنج ، ضد فشار پایین خون و مشکلات یائسگی مورد استفاده قرار می گرفته است.
نام عمومی انگلیسی این گیاه ( Motherwort ) دلالت بر استفاده سنتی از این گیاه برای درمان و کاهش اضطراب در طی زایمان داشته و بعنوان قابض رحم مطرح بوده است.
شکل و مقدار مصرف : چای حاصل از ۴-۲ گرم گیاه خشک برای سه بار در روز توصیه شده است. مصرف روزانه ۴/۵ گرم از این گیاه یا مقدار معادل آن از فرآورده های دیگر دم شیر مجاز دانسته شده است.
این گیاه عمدتاً به عنوان یکی از اجزای موجود در چای های دارویی قلبی عروقی مورد استفاده قرار می گیرد.
در طب سنتی مخلوطی از روغن های فرار موجود در عصاره دم شیر بصورت موضعی بروی قسمت های خاصی در اطراف قلب مورد استفاده قرار گرفته است.
مواد موثره : ترکیبات عمده موجود در دم شیر عبارت است از : آلکالوئید ها ( استاچیدرین ، لئونورین ) ، گلیکوزیدهای ایریدوئید ( مانند آجوگل ، آجوگوزید و گالیریدوزید ) ، دی ترپن های لابدان و لاکتون های دی ترپن ( مانند لئوکارلین و ماروبیاساید ) ، فلاونوئید ها ، اسیدهای فنولیک و تاننها .اثرات درمانی : گلیکوزیدهای ایریدوئید ( یا متابولیت های حاصل از آن ها در بدن ) و واکنش شکل گیری پروستاگلندین ها وارد شده و دخالت می نماید.آلکالوئید ها با گیرنده های عصبی وارد واکنش شده و فنولیک های مختلف با پروتئین ها واکنش می دهند. اینگونه مطرح شده است که دی ترپن ها و لاکتون های دی ترپن اثرات بیولوژیکی دارند زیرا این مواد از لحاظ ساختمانی شباهت هایی با کاردنولید ها دارند.
در مورد این گیاه اثرات فعال کنندگی قلب ، تقویت مجاری ادراری و اثرات Oxytocic به اثبات رسیده است.

نحوه تکثیر دم شیر

تکثیر این گیاه به روش کاشت بذر صورت میگیرد و بسیار ساده و سریع است.

هشدار - عوارض جانبی

هشدار:استفاده از این گیاه در دوران بارداری منع شده است.

نعناع چمنی حسن یوسف پیچک سوئدی پلکترانتوس آمبوینیکاس