Agastache foeniculum Giant blue hyssop که به فارسی گل مکزیکی نامیده میشود، گیاهی از خانواده نعناعیان، بومی جنوب آمریکا می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: زیاد رطوبت: مرطوب دمای محیط: نواحی مدیترانه ای خاک: خاک های سبک و حاصلخیز
دانستنیهای علمی
نام علمي
Agastache foeniculum
نام لاتين
Giant blue hyssop
برای نخستین بار وجود گل مکزیکی در سال 1911 در اروپا گزارش شد. این گیاه به صورت خودرو در تپه های سنگی نواحی مدیترانه واقع در شمال و غرب اروپا می روید و در سطوح وسیعی در مولداوی کشت می شود. در سال 1961 مردم شمال آمریکا از زمان های دور از این گیاه در مواد غذایی، نوشیدنی و همچنین از گل های آن در تهیه سوپ استفاده می کردند. آنها همچنین از ریشه پخته این گیاه برای مداوای بیماری های ریوی استفاده می کرده اند.
پیکر رویشی این گیاه حاوی اسانس است. از آنجا که متیل کاویلکول بیشترین مقدار اسانس را تشکیل می دهد، از گل مکزیکی به عنوان مخزن متیل کاویکول استفاده می شود. از مواد مؤثره این گیاه در صنایع غذاییف داروسازی و ارایشی و بهداشتی و همچنین در صنایع بستنی سازی استفاده می شود. از این گیاه، داروهایی برای معالجه بیماری های ریوی و سرفه نیز استفاده می کنند. اسانس گل مکزیکی خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد. گل های این گیاه عسل آور هستند. این گیاه در فلور کشور ما وجود ندارد و بذر آن توسط دکتر امیدبیگی به ایران آورده شد و نام "گل مکزیکی" یا "آق اوستا" برای آن انتخاب شد.
خصوصیات - معرفی
گل مکزیکی گیاهی علفی و چندساله است. منشأ این گیاه جنوب آمریکا گزارش شده و در تمام نواحی مکزیک می روید. ارتفاع این گیاه متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین 50 تا 180 سانتیمتر است. ساقه علفی، مستقیم و چهارگوش است. سطح ساقه صاف و کم و بیش کرکدار است. ساقه منشعب و در انتهای ساقه اصلی، ساقه های فرعی گل ها پدیدار می شوند.
برگ ها به شکل قلب و نوک تیز هستند که بطور متقابل روی ساقه قرار می گیرند. سطح برگ ها برجستگی دار است و از دمبرگ طویلی برخوردارند. سطح این برگ ها کم و بیش کرکدار است. برگ های جوان بنفش رنگ هستند که با گذشت عمر رنگ آنها سبز تیره می شود. برگ ها معطر بوده و بوی انیسون یا رازیانه می دهند.
گل ها در انتهای ساقه اصلی و ساقه های فرعی پدیدار می شوند. گل ها کوچک، نر ماده، سفید یا بنفش رنگ هستند. گل ها به صورت متراکم در کنار یکدیگر بر روی میله ای به طول 4 تا 15 سانتیمتر قرار می گیرند. زمان ظهور گل ها متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. گل ها معمولاً از اواخر بهار به تدریج ظاهر می شوند.
ریشه مستقیم به طول 20 تا 30 سانتیمتر و از انشعاب های فراوانی برخوردار است. ریشه های جوان قهوه ای تیره و نرم است، که با گذشت عمر گیاه کم و بیش چوبی می شود.
میوه فندقه، قهوه ای رنگ، دانه های بیضوی شکل و دارای سطحی کاملاً صاف است. وزن هزاردانه 0.4 تا 1.2 گرم است. دانه ها حاوی 30 درصد روغن هستند.
شرایط نگهداری گل مکزیکی
نور مورد نياز
زیاد
آبياري و رطوبت
مرطوب
دماي مورد نياز
نواحی مدیترانه ای
خاک مورد نياز
خاک های سبک و حاصلخیز
|
گل مکزیکی، اماکن مرطوب و خاک های غنی از مواد و عناصر غذایی را ترجیح می دهد. خاک های سبک و حاصلخیز خاک های مناسبی برای کشت این گیاه است. خاک های حاوی کلسیم زیاد برای رویش این گیاه مناسب نیست.
گل مکزیکی گیاهی آفتاب پسند است. آفتاب نقش عمده ای در رشد و نمو و افزایش مواد مؤثره این گیاه دارد.
در طول رویش این گیاه وزش باد مناسب نیست و باعث کاهش شدید مواد مؤثره آن می شود. گل مکزیکی درجه حرارت های بالا (تا 40 درجه سانتیگراد) را تحمل می کند.
گل مکزیکی را می توان با هر گیاهی به تناوب کشت کرد. این گیاه را می توان 3 تا 5 سال در یک زمین کشت کرد.
نحوه تکثیر گل مکزیکی
گل مکزیکی را می توان به وسیله بذر یا از طریق رویشی تکثیر کرد. تکثیر به وسیله بذر به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می گیرد.
کشت مستقیم: گل مکزیکی را در زمان مناسب به صورت ردیفی کشت می نمایند. پس از کاشت، بلافاصله زمین را باید آبیاری کرد. این روش، مناسب ترین و اقتصادی ترین روش تکثیر گل مکزیکی است.
کشت غیرمستقیم: در زمان مناسب بذر را در خزانه هوای آزاد که بستر آن به همین منظور آماده شده کشت می کنند. پس از کاشت به منظور ایجاد تراکم در بستر سطحی خاک، غلطک مناسبی زده می شود. آبیاری منظم و مبارزه با علف های هرز در طول رویش گیاهان، نقش عمده ای در سرعت رشد گیاهان خزانه دارد.
تکثیر رویشی: تکثیر رویشی از طریق تقسیم ریشه انجام می گیرد. گیاهان 3 تا 4 ساله را باید از خاک خارج کرد. پس از تمیز کردن ریشهف برحسب اندازه پایه مادری، آن را به 4 تا 5 بوته تقسیم می کنند، بطوری که هر قطعه حاوی چند جوانه رویشی باشد. پس از حفر شیارهایی به عمق 10 تا 15 سانتیمتر، قطعات مذکور را با حفظ فواصل مناسب داخل شیارها قرار داده و روی آنها را با خاک باید پوشاند و سپس باید بلافاصله زمین را آبیاری کرد.
امیدبیگی، ر. 1388. تولید و فرآوری گیاهان دارویی. ا