خارشتر

خارشُتُر گیاهی پایا از خانواده باقلائیان و یکی از بنشن ها به حساب می آید. نام دیگر آن علف ترنجبین است.

میوه این خانواده ناشکوفا است. بوته های آن نیمه درختچه ای و نیمه چوبی است که تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر می رسد. ساقه های آن سبزرنگ با خارهای تیز نوک زرد است. کاسبرگ آن بدون کرک، زنگ مانند و با پنج دندانه مثلثلی، کوتاه و نوک تیز است. دانه های آن در درون نیامک پهلوی هم قرار دارند.

خارشتر از نظر پزشکی سنتی دارای طبع سرد است و برای رفع صفرا و سنگ کلیه و مثانه مؤثر است. خارشتر یکی از علوفه های خوراکی برای دام ها بویژه بزها است. این گیاه مقاوم به سرما و دارای ریشه عمیق است و به آب کمی نیاز دارد. خارشتر برای گیاهانی مانند غلات و چغندر به عنوان علف هرز بشمار می آید.

ریشه های خارشتر گاهی تا ژرفای ۵ تا ۷ متر هم می رسد. میوه آن ترنجبین (تراَنگَبین) می نامند که به معنی عسل تر است. این گیاه در شوره زارهای ایران، عربستان، صحرای سینا، سوریه و هند و پاکستان تا ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا می روید.

خارشتر از علف های هرز مزارع پنبه، نیشكر، چغندرقند، گندم، جو، سبزی و صیفی است.

خارشتر ایرانی با نام علمی Alhagi maurorum  یا Alhagi persarum  نمونه خارشتر غالب در ایران است.

خار شتر گیاهی است چندین ساله که در تمام خاک ها می روید و مخصوص خاک های فقیر می باشد و حتی در خاک هایی که دارای قشر سفیدرنگ نمک می باشد نیز می روید. ریشه این گیاه بسیار عمیق است و تا 5 ـ 6 متر هم می رسد و از این لحاظ در مقابل کم آبی مقاومت زیاد دارد. اين گياه تقريباً در تمام نقاط ايران می رويد. به شوری هم مقاوم است. به طوری كه حتی به صورت انبوه در مناطق كويری با خاك مرطوب ديده می شود.

خارشتر گیاهی است مقاوم به سرما و تا ارتفاع 400 متری مشاهده گردیده است و در برخی مناطق نظیر بلوچستان بیشترین غذای شتر به طور معمول از گونه خارشتر است. بیشترین زمان مناسب تولید و برداشت علوفه خارشتر در زمان گلدهی و بذردهی می باشد.

اين گياه در نواحی مختلف ايران مخصوصاً در نواحی شمال و تا حدی حاشيه های كوير مركزی می رويد و شامل استان های سمنان، دامغان، خراسان، شيروان، گلستان، بجنورد،  بلوچستان، كرمانشاه، خوزستان و اطراف اهواز و در 4 كيلومتری بندر معشور و ايستگاه هفت تپه فارس و 18 كيلومتری شمال شرقی شيراز، در 22 كيلومتری شمال شرق بندرعباس و ميناب و در جزيره قشم پراكندگی دارد.

خارشتر كه شيره طبيعی يک نوع خار در نواحی شرق ايران و بخصوص خراسان است برای بيماری های گرم مثل سرخک، مخملک، حصبه، آبله و انواع يبوست و حتی اسهال مفيد است.

يك مثقال از آن در آب سرد برای يبوست مفيد است و يک مثقال آن در آب گرم برای اسهال مفيد است. عرق خارشتر نيز مدر بوده و برای دفع سنگ های كليه و مثانه مفيد است و برای سياه سرفه نيز توصيه می شود.