درخت کاکائوی وحشی

جنس Theobroma گیاهانی گلدار از خانواده ی ختمی (Malvaceae) بوده که در برخی موارد جزو خانواده ی Sterculiaceae نیز طبقه بندی می شوند. این جنس دارای 20 جنس از درختانی است که بومی جنگل های گرمسیری آمریکای جنوبی و مرکزی هستند. نام علمی این جنس از دو کلمه یونانی Theos به معنی "خدا" و broma به معنی "غذا" گرفته شده و بنابراین، Theobroma به معنی غذای خدایان است.

گیاه Theobroma angustifolium یا درخت "کاکائوی وحشی" یا "کاکائوی سبز" یکی از گونه های جنس Theobroma است. این گیاه بومی نیکاراگوئه، کاستاریکا و پاناما است که در مکزیک و آمریکای مرکزی نیز مورد کشت و کار قرار می گیرد.

کاکائوی وحشی درختی در اندازه های متوسط تا بزرگ به طول حدود 8 تا 26 متر است. برگ ها به صورت ساده، با آرایش متناوب، کشیده و نیزه ای شکل، به طول 14 تا 21 سانتیمتر، به پهنای 5 تا 6.5 سانتیمتر، به رنگ سبز تیره و با رگبرگ های برجسته می باشند.

گل ها به صورت خوشه ای، منفرد یا دوتایی در حاشیه برگ ها تشکیل می شوند. این گل ها دارای گبرگ هایی به رنگ زرد با پایه ای قرمز رنگ می باشند. 

میوه های این گیاهان کشیده به طول 10 تا 18 سانتیمتر و قطر 6 تا 9 سانتیمتر هستند. این میوه های طویل دارای پنج شیار برآمده، منظم و جدا از هم می باشند. میوه ها در ابتدا به رنگ سبز و به مرور زمان به رنگ قهوه ای دیده می شوند. هر میوه ها حاوی 20 تا 25 بذر است. بذور به وسیله پالپی کرم رنگ، معطر و ترش احاطه شده اند. 

گیاهانی سریع الرشد بوده که حدود 2 تا 3 سال پس از کشت به میوه دهی می رسند. هیچ شاخص خارجی مانند تغییر رنگ پوست برای تشخیص رسیده بودن میوه ها وجود ندارد بجز اینکه، میوه های رسیده دارای عطری قوی نسبت به میوه های نارس می باشد. میوه های رسیده اگر برداشت نشوند، بر روی درخت خشک شده و می توانند هفته ها روی درخت باقی بمانند تا اینکه سست شده و ریزش کنند. 

این گیاه خودگشن بوده و بدون دگرگرده افشانی، میوه تولید می کند. 

این گیاه مناسب کشت در آب و هوای گرم و مرطوب بوده و بهترین رشد را در خاک های حاصلخیز و به خوبی آبیاری شده دارد. درخت ها در مکان هایی با کمی سایه بهتر رشد خواهند کرد اما در آفتاب کامل و خاک های مرطوب نیز به خوبی رشد می کنند. 

این گیاه به صورت خودرو و طبیعی در جنگل های گرمسیری و ارتفاعات 70 تا 100 متری بالاتر از طریح یافت می شوند. 

کاربردها و ارزش غذایی:

این گیاهان برای پالپ خوراکی میوه ها و بذرها مورد کشت و کار قرار می گیرند. از پالپ و بذر آنها برای تهیه شکلات استفاده می شود. بذرهای آنها حاوی مقدار کمی کافئین و تئوبرومین (به مقدار کمتر از Theobroma cacao) هستند. 

هر 100 گرم از بذرهای این گیاهان حاوی حدود 14.2 تا 55.5 گرم کربوهیدارت، 5.6 تا 10.5 گرم پروتئین، 17.5 تا 46 گرم چربی، 11.3 تا 21.7 گرم فیبر، 30 تا 40 میلیگرم تئوبرومین و 4 تا 6 میلیگرم کافئین می باشد.