پیتومبا / گاوچشم

حدود 40 گونه در جنس Talisia وجود دارد که هشت گونه ی آن دارای میوه های خوراکی است. از بین این هشت گونه، گونه های T. esculenta و T. oliviformis از بقیه مهمتر هستند. سایر گونه های خوراکی شامل T. hexaphylla از ونزوئلا، T. acutifolia، T. cerasina از برزیل، T. guianensis از گویانا و گونه T. pedicellaris از فرانسه و شمال برزیل می باشند. 

گیاه پیتومبا یا گاوچشم با نام علمی T. esculenta درختی است در اندازه های متوسط که بومی رودخانه آمازون می باشد ولی در برزیل، کلمبیا، پرو، پاراگوئه و بولیوی نیز یافت می شود.

درخت پیتومبا می تواند تا ارتفاع 9 تا 20 متر رشد کند. این درخت دارای تنه ای به قطر 45 سانتیمتر می باشد.

برگ های پیتومبا دارای آرایش متناوب، چندبرگچه ای، دارای 5 تا 11 برگچه، برگچه ها به طول 5 تا 12 سانتیمتر و پهنای 2 تا 5 سانتیمتر هستند.

گل ها در خوشه هایی به طول 10 تا 15 سانتیمتر تشکیل می شوند. این گل ها کوچک، کامل و به رنگ سفید هستند.

میوه ی پیتومبا به شکل گرد تا بیضوی و به قطر 1.5 تا 4 سانتیمتر می باشد. پوست میوه نازک، ترد، قهوه ای با گوشتی زرد-طلایی است. میوه این گیاه ساختاری شبیه زردآلو دارد. نرم، آبدار، معطر و کمی اسیدی و کمی چسبناک و رزینی است. مزه ی این میوه در مخلوط با زردآلو و لیمو، بهتر و خوش طعم تر نیز می شود. گوشت میوه نیمه شفاف و دارای مزه ای ترش و شیرین است. هر میوه دارای یک یا دو بذر بزرگ و طویل می باشند.

پیتومبا در شرایط گرم و آب و هوای مرطوب می تواند رشد کند و در تمام نواحی آمازون در برزیل، کلمبیا، پرو، پاراگوئه و بولیوی یافت می شود. این گیاه به آبیاری منظم نیاز دارد. و نسبت به دماهای پایین و سرما مقاوم نیست.

میوه ی این گیاه بصورت تازه و یا بصورت آب میوه مصرف می شود.

بذرهای بو داده و برشته شده ی این گیاه برای درمان اسهال مورد استفاده قرار می گیرند.

هر 100 گرم میوه ی پیتومبا دارای 8.8 گرم کربوهیدرات، 0.1 گرم چربی، 0.4 گرم پروتئین، 15 میلیگرم کلسیم، 9 میلیگرم فسفر، 0.8 میلیگرم آهن، 0.04 میلیگرم ویتامین ب1، 0.04 میلیگرم ویتامین ب2، 0.5 میلیگرم نیاسین و 33 میلیگرم ویتامین ث است. 

از درخت پیتومبا به عنوان درختی زینتی در پارک ها یا فضای سبز باز می توان استفاده کرد. 

تکثیر پیتومبا توسط کشت بذرهای تازه برداشت شده صورت می گیرد. بذور طی 30 روز جوانه می زنند. 

یک درخت بالغ حدود 45 کیلوگرم میوه در سال تولید می کند. در آمازون زمان تولید میوه در ماه های دسامبر تا فوریه می باشد. ولی در هاوایی، زمان محصول دهی طی ماه های می تا جولای است.