سامبوکوس ابولوس / آقطی اروپایی

گیاه "سامبوکوس ابولوس" یکی از گونه های آقطی و گیاهی علفی است. به این گیاه "آقطی اروپایی" نیز گفته می شود. این گیاه بومی جنوب و مرکز اروپا و جنوب غرب آسیا است. همچنین گزارش شده که این گونه در بخش هایی از شمال آمریکا (نیویورک، نیوجرسی) نیز می روید. 

این گیاه تا ارتفاع یک تا دو متر و به صورت افراشته رشد می کنند. معمولاً ساقه ها بدون انشعاب در گروه های بزرگی از ساقه های زیرزمینی (ریزوم) رشد می یابند. برگ ها دارای آرایش متقابل، مرکب، به طول 15 تا 30 سانتیمتر، با 5 تا 9 برگچه و معطر می باشند. گل ها به صورت دیهیم در گل آذین هایی به قطر 10 تا 15 سانتیمتر، در انتهای شاخه ها، به رنگ سفید (تا کمی صورتی)، پهن و هرمافرودیت (دارای اندام های جنسی نر و ماده در یک گل) می باشند. میوه ها به صورت سته ای، کوچک، به رنگ سیاه براق و به قطر 5 تا 6 سانتیمتر هستند. میوه های رسیده دارای آب میوه ای به رنگ ارغوانی اند. شاخه های و برگ های این گیاه در فصل پاییز به رنگ قرمز در می آیند.

این گیاه در اکثر خاک ها حتی خاک های گچی نیز رشد می کند. اما معمولاً خاک های لومی و مرطوب را برای رشد بهتر، ترجیح می دهد. رشد آن در خاک هایی با بافت رسی و سنگین نیز به خوبی صورت می گیرد.

نسبت به شرایط سایه متحمل است اما بهترین رشد را در آفتاب کامل خواهد داشت.

به آلودگی هوا و نواحی ساحلی نیز مقاوم است.

تمام قسمت های گیاه در صورت کوبیده شدن و له شدن، بوی نامطبوعی تولید می کند.

این گیاه در درمان رماتیسم و درد مفاصل مؤثر است.

ادرارآور است.

ملین و ضد یبوست می باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی است که انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده است.

دم کرده برگ های خشک شده آن در رفع اسهال مؤثر است.

برای برطرف کردن درد و التیام بواسیر، برگ های تازه این گیاه را له کرده و یا اینکه از آن پماد تهیه کنید و روی بواسیر دردناک بگذارید.

برای از بین بردن خارش بدن، پوست ساقه آن را در روغن بجوشانید و سپس آن را صاف کرده و بگذارید سرد شود. این روغن را روی قسمت هایی که خارش دارد بزنید.

برای جوش خوردن استخوان و مداوای شکستگی استخوان، از دم کرده ریشه این درختچه استفاده می کنند.

دم کرده گل های خشک آن، درمان کننده سرماخوردگی، بیماری های تنفسی و نقرس است.

بیماریهای کلیه و مجاری ادرار را درمان می کند.

سنگ کلیه را خارج می سازد.

شیر مادران شیرده را زیاد می کند.

در درمان بیماری صرع مفید است.

جوشانده برک این درخت آفت درختان و سبزیجات را از بین می برد.

برای شادابی پوست صورت و از بین بردن لکه ها و کک و مک می توان از ماسک حاصل از این گیاه استفاده کرد. به این صورت که گل های خشک شده آن را دم کرده و مقداری پودر باقلای خشک را در ظرفی می ریزند، سپس دم کرده گل ها را روی آن ریخته و خمیری تهیه می کنند. این خمیر را به صورت ماسک روی صورت گذاشته و پس از یک ربع ساعت می شویند. استفاده روزانه از این ماسم سبب جوان و شاداب شدن پوست می گردد. 

ترکیبات شیمیایی: 

پوست این درختچه و برگ آن دارای موادی مانند سامبوسین  (Sambucine )، سامبو نیگرین (Sambunigerine)، کولین، سیکوتین (Cicutine) و مقدار کمی نیترات پتاسیم می باشد. در گل های آن الدرین (Elderine) و مقدر کمی اسانس وجود دارد. میوه این گیاه نیز دارای کریزان تمین (Chrysanthemin)، مواد قندی، اسانس، صمغ، اسید والزیانیک و اسید استیک می باشد.