بابا آدم

خصوصیات - معرفی

باباآدم گیاهی دوساله است که به منظور استفاده از ریشه ها کشت می شود. این گیاه در خاکهای غنی از نیتروژن به علف هرزی پر رشد تبدیل می شود. ارتفاع باباآدم به 5/2 متر می رسد. برگهای آن بزرگ، متناوب و قلبی شکل است که دمبرگ بلندی آن را به ساقه متصل می کند. سطح زیرین برگها کرکدار است. گلها بنفش و به صورت گروهی در کاپیتولهای کروی و در گل آذینهای خوشه ای قرار دارند. گلها در اواسط تابستان ظاهر می شوند. هر کاپیتول به وسیله تعداد زیادی براکته احاطه می شود. هر براکته نیز به صورتی پیچ خورده است که قلابی شکل می شود. این حالت به پراکنده شدن بذرها توسط حیوانات کمک می کند. میوه از نوع فندقه، بلند، فشرده و با کرکهایی کوتاه است. ریشه ها می توانند تا عمق 1 متری در خاک نفوذ کنند.

ریشه های این گیاه گوشتی، چروکیده، پوشیده از پرزهای نسبتا سفید، نرم و قهوه ای – خاکستری هستند. داخل ریشه ها سفید است وپوسته ضخیمی دارد.

شرایط نگهداری بابا آدم

نور مورد نياز خیلی زیاد آبياري و رطوبت خیلی مرطوب دماي مورد نياز 24-18 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز حاصلخیز و هوموس دار- خاکهای سبک

این گیاه خاکهای حاصلخیز و غنی از هوموس را می پسندد و باید در نور کامل آفتاب کشت شود.

این گیاه تقریبا در هر خاکی رشد می کند ولی بهترین رشد را در خاکهای سبک و با زهکش مناسب دارد.

ریشه ها می توانند سرمای زمستان را تحمل کنند ولی اندامهای هوایی در اثر سرما از بین می روند. بذرها برای جوانه زنی به نور نیاز دارند.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

ریشه باباآدم مقادیر زیادی فیبر، کلسیم، پتاسیم، آمینو اسید و مقدار کمی کالری دارد. به همین دلیل در رژیم های غذایی استفاده می شود. ریشه ها ترد، کمی شیرین و عطر و مزه آن کمی تند است. ریشه خشک شده باباآدم دارای موسیلاژ، استیلن سولفور، پلی استیلن و ترکیبات تلخ مزه guaianolide ها است. در طب سنتی از این گیاه به عنوان گیاهی مدر، معرق و عامل تصفیه خون استفاده می شد. با خواباندن این گیاه در یک روغن از آن به عنوان محصولی آرایشی، شامپو و محصولات مراقبت مو استفاده می شد. از سایر قسمتهای دیگر گیاه در گذشته برای جلوگیری از ریزش مو و کچلی، درمان رماتیسم، عفونتهای پوستی و بسیاری از مشکلات پوستی مانند جوش صورت، سوختگی ها، گزیدگی ها، اگزما، تبخال، زخم زرد، خارش، عفونتهای قارچی استفاده می شد. از بذر این گیاه در طب چینی برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا نیز استفاده می شد. بذرها دارای arctigenin هستند که باعث افزایش حافظه در موشها می شود. ترکیبات دیگر موجود در باباآدم مانند Arctiin، aglycone، و arctigenin فعالیت ضد ویروسی علیه ویروس آنفولانزا دارد. Arctigenin خاصیت ضد التهابی دارد. در شرایط درون شیشه ای فعالیت ضد سرطانی بذرهای باباآدم نشان داده شده است.

در یک مطالعه نشان داده شد که ریشه ها سبب رفع مسمومیتهای خونی، بهبود گردش خون و رسیدن خون به پوست، بهبود کیفیت پوست و درمان بیماری های پوستی مانند اگزمامی شود. علاوه بر این نشان داده شد که ریشه ها خاصیت آنی اکسیدانتی و ضد دیابتی نیز دارند. بذرها تاثیر ضد التهابی داشته و نشان داده شد که می توانند از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری کنند. عصاره برگی توانست میگروارگانیزمهای غیرمفید در حفره دهانی را از بین ببرد. فواید دارویی باباآدم در درمان بیماری های مزمنی مانند سرطانها، دیابت و ایدز گزارش شده است. البته عوارض جانبی این گیاه همچنان به مطالعات بیشتری نیاز دارد.

ریشه ها هم به صورت خام و هم به صورت پخته شده استفاده می شود. بهترین زمان برداشت ریشه ها زمانیست که 60 سانتی متر طول داشته باشند. ریشه های مسنتر خشبی می شوند. ریشه های جوانتر طعم ملایمتری دارند. ریشه ها سفید اند ولی در معرض هوا به سرعت تغییر رنگ می دهند. ریشه ها 5/2% پروتئین، 14/0% چربی و 5/14% کربوهیدرات دارند. علاوه بر این ریشه ها 45% اینولین دارند. اینولین نوعی نشاسته است که توسط انسان قابل هضم نیست ولی می تواند به عنوان یک شیرین کننده غیرقندی برای افراد دیابتی استفاده شود. ساقه این گیاه هم مصرف خوراکی دارد و مانند مارچوبه و یا اسفناج است. باباآدم یکی از گیاهانی است که بیشترین خاصیت را برای دفع سموم بدن دارد. ریشه ها می توانند فلزات سنگین خون را از بین ببرند. به دلیل موسیلاژ یکی از بهترین گیاهان برای درمان اکثر بیماری های پوستی است. عصاره این گیاه برای جلوگیری از ریزش مو و کچلی مفید است.

مقابله به آفات بابا آدم

این گیاه آفت و یا بیماری خاصی ندارد.

نحوه تکثیر بابا آدم

تکثیر باباآدم با استفاده از بذر و به صورت نشاکاری است.

هشدار - عوارض جانبی

زنان باردار و یا در دوران شیردهی نباید از باباآدم استفاده کنند زیرا این گیاه می تواند باعث آسیب به جنین شود. کسانیکه به داوودی و بابونه حساسیت دارند به باباآدم نیز حساسیت خواهند داشت. افرادی که در طول روز آب زیادی از دست می دهند نباید از باباآدم استفاده کنند زیرا مدر بوده و باعث تشدید از دست دهی آب می شود. بهتر است در مصرف این گیاه زیاده روی نشود زیرا مطالعات بالینی بر روی این گیاه به اندازه کافی صورت نگرفته است. ریشه این گیاه بسیار شبیه ریشه شابیزک است. ریشه شابیزک سمی بوده و مخلوط شدن آن با ریشه بابا آدم می تواند منجر به مسمومیت شود. بنابراین باید از مراکز معتبر این گیاه را تهیه کرد. باباآدم می تواند قند خون را کاهش دهد بنابراین افرادی که قند خون پایینی دارند(hypoglycemia) نباید از این گیاه استفاده کنند. باباآدم میتواند لخته شدن خون را کاهش دهد و در زمانیکه با داروهای رقیق کننده خون استفاده شود می تواند سبب خونریزی و کبودی اندامها شود.

سایر اطلاعات

برداشت به مدت 3 تا 4 ماه و تا اواخر پاییز ادامه دارد. اواخر پاییز ریشه ها به شدت نازک و پراکنده می شوند.

بابا آدم پشمی

شیرتیغک آرتیشوی خاردار جعفری طلایی پای کره اسبی سرخار گل شیکوره