۱۱ اسفند
در خصوص فضای سبز بیشتر بدانیم
فضای سبز روح زندگی است که دارد از بین می‌رود. طراحی منظر در واقع ریشه در درک چگونگی عملکرد محیط دارد و ترکیبی از علم، هنر، بینش و اندیشه است که هر فضایی به آن نیاز دارد. مهم نیست که بیمارستان باشد یا ویلا به هر حال همیشه بدون حضور گیاهان احساسی پوچ خواهیم داشت و این به ذات ما بر‌می‌گردد که با طبیعت در تنیده شده است.
به همین علت در سایت نارگیل تصمیم گرفته‌ایم که به صورت کلی نگاهی به فضایی سرشار از گیاهان نگاه کنیم و کمی اطلاعات خود را افزایش دهیم که بتوانیم از چنین فضایی حداکثر لذت را ببریم.
فضای سبز چیست؟
اگر بخواهیم تعریفی علمی از فضای سبز ارائه دهیم، باید بگوییم که این عبارت به معنای پرسپکتیو یا فضایی که مخاطب آن را با چشم می‌بیند. حال ممکن است این فضا به‌صورت طبیعی به وجود آمده باشد یا در به وجود آمدن آن انسان دخالت کرده باشد. اگر بخواهیم با یک مثال این مفهوم را کمی بیشتر باز کنیم باید بگوییم که فضای سبز ممکن است در اثر زمان و فرایندهای طبیعی به وجود آمده باشد یا پارکی باشد که مهندس منظری آن را طراحی کرده است.
اگر بخواهیم از نظر کیفی فضای سبز را تعریف کنیم بدین گونه این مفهوم را بیان می‌کنیم که فضای سبز در واقع ناحیه‌ای است که توسط مردم درک می‌شود و ارزش زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی دارد که در نتیجه کنش و تعامل عوامل طبیعی و انسانی به وجود می‌آید. البته این تعریف کمی آکادمیک است و تعریف اول برای اکثر افراد ملموس‌تر خواهد بود.
فضای سبزی که ما امروزه به‌صورت عمومی می‌شناسیم طراحی منظری است که توسط معمار منظر یا مهندس فضای سبز انجام شده است و در آن برنامه‌ریزی، طراحی، مدیریت و نگهداری و غیره درنظر گرفته می‌شود. به‌صورت کلی این مفهوم در طیف گسترده‌ای از جمله منظر پروژه‌ها، املاک، پارک‌ها و غیره به کار گرفته می‌شود که بررسی تخصصی‌تر مفاهیم آن از حوصله این مقاله خارج است.
چرا به فضای سبز نیاز داریم؟
این فضا کاربردها و فواید بسیاری دارد. همچنین انسان‌ها نسبت به رنگ سبز و طبیعت واکنش بسیار مثبتی نشان می‌دهد و نتایج روانشناسی نشان داده است که ما نیاز بسیاری به چنین فضاهایی داریم. همچنین با توجه به روند وحشتناک شهرسازی طبیعت نیاز دارد که تنفس کند و چنین فضاهایی تنها کمک کوچکی به طبیعت می‌کنند. در واقع این هدیه ناچیزی است که ما در مقابل خرابی و ویرانی‌های شدید به طبیعت می‌دهیم که هر چند در مقابل چیزی که از طبیعت گرفته‌ایم اندک است، اما تأثیر خودش را می‌گذارد.
مزیت‌های بسیاری برای احداث فضاهای سبز وجود دارد که یکی از مهم‌ترین این مزیت‌ها نرم کردن فضاهای بین ساختمان‌ها است. در واقع مصالح سخت با روحیه انسان‌ها سازگار نیستند و برای آنکه روح ما تغذیه شود از ایجاد این فضاها به‌صورت مصنوعی و ساخت بشر استفاده می‌کنیم.
همچنین فضایی که مملوء از گیاهان است فضای مناسبی برای زیست پرندگان، گونه‌های زیستی و غیره فراهم میکند. همین سبب می‌شود که شما دوباره لذت دیدن پروانه‌ها را تجربه کنید یا از صدای زیبای گنجشک‌ها لذت ببرید.
در نهایت فضای سبزی که به‌درستی طراحی شده باشد، روی قیمت ملک تاثیرگذار است. حتماً شما هم اگر وارد محیطی شوید که به‌درستی طراحی شده است با احساس مثبتی قدم خواهید زد و این روی تصمیم نهایی شما برای خرید ملک تأثیر می‌گذارد. چه کسی است که از قدم زدن در محیطی زیبا و دلنشین لذت نبرد؟
طراحی فضای سبز
طراحی منظر به معنای تحلیل، برنامه‌ریزی و طراحی محیطی است که قرار است گیاهان در آن زندگی کنند. طراحی چنین فضایی شامل مشخص کردن چیدمان عناصر بسیار زیادی است که به آن نقش می‌بندد. در واقع در منظر ما تنها از گیاهان به‌عنوان عنصر استفاده نمی‌کنیم. البته که گیاهان عنصر اصلی هستند، اما المان‌های دیگری از جمله موارد زیر در طراحی فضای سبز باید درنظر گرفته شود:
• زمین
• سازه‌ها
• مسیرهای رفت‌وآمد مانند پله‌ها، رمپ‌ها، نرده‌ها و غیره
• پوشش گیاهی
• کاشت
• مبلمان
• نورپردازی
• زهکشی
• و غیره
به صورت کلی در طراحی منظر ما دودسته کلی را درنظر می‌گیریم که هویت محیط را در نهایت مشخص می‌کنند:
1- طراحی منظر نرم یا سافت اسکیپ
2- طراحی منظر سخت یا هارد اسکیپ
در ادامه به بررسی هر یک از این موارد به‌صورت کلی پرداخته‌ایم.
سافت اسکیپ چیست؟
سافت اسکیپ به معنای منظر نرم است که اشاره به گونه‌های زنده گیاهی دارد. در نتیجه گل‌ها، درختچه‌ها و غیره که زنده هستند و به‌صورت طبیعی در طول زمان تغییر کرده و رشد می‌کنند، در این دسته قرار می‌گیرند. عناصر نرم عموماً تحت‌تاثیر آب‌وهوا هستند و باید در طراحی شرایط زندگی آنها را به‌صورت کامل در نظر گرفت و در انتخاب محدودیت وجود دارد.
هارد اسکیپ چیست؟
منظر سخت در واقع به عناصر بی‌جانی که در فضای سبز استفاده می‌شود، اشاره دارد. در واقع این عناصر تغییرناپذیر هستند. البته ممکن است که متحرک باشند و بتوان در طول زمان آنها را جا‌به‌جا کرد، اما زنده نیستند. به‌عنوان مثال سنگفرشها، گذرگاه‌ها، دیوارها، آلاچیق‌ها و غیره همگی در این دسته قرار می‌گیرند که بخش مهمی از طراحی هستند.
احداث فضای سبز
پس از آنکه فضای مورد نظر طراحی شد، نوبت به احداث آن می‌رسد که روی نتیجه نهایی تأثیر قابل توجهی دارد. در واقع یک طرح فوق‌العاده بدون اجرای اصولی به هیچ وجه ماندگار نخواهد بود. احداث فضای سبز به معنای فرآیندی است که در طی آن زمین مورد نظر طبق طرح قبلی یا در پروژه‌هایی بدون طرح قبلی توسط گیاهان و عناصر سخت تبدیل به فضای سبز می‌شود.
این بخش هم مانند طراحی در دو بخش سخت و نرم اجرا می‌شود. عموماً در ابتدا با بخش سخت شروع می‌کنند. در نتیجه در این مرحله مسیرها و طرح کلی به‌واسطه گچ روی زمین مشخص می‌شود. پس از این مرحله زیرسازی‌های مورد نیاز انجام می‌شود و در نهایت باغچه‌بندی و مسیر سازی را انجام می‌دهند که برای اجرای منظر نرم همه چیز آماده باشد.
البته ممکن است این بخش در مرحله‌ای متوقف شود و پس از کاشت گیاهان آن را ادامه دهند. همچنین ممکن است که به‌صورت موازی با منظر نرم پیش برده شود. اما به هر حال پیش از کاشت گیاهان این مرحله را شروع می‌کنند.
پس از منظر سخت نوبت به اجرای فضای سبز می‌رسد که به معنای کاشت گیاهان، درختان، درختچه‌ها و انواع گیاهان پوششی همانند چمن و غیره است. در واقع این گیاهان هستند که به فضای سبز هویت می‌بخشند و در راستای کمک به طبیعت که مادرشان است، قدم بر‌میدارند.
به‌صورت کلی شاید احداث فضای سبز به نظر ساده و راحت به نظر برسد، اما به هیچ وجه اینطور نیست و نیاز به صبر و حوصله دارد. مراحل احداث ساده هستند، اما اجرای آنها تخصص و زمان می‌خواهد. به‌صورت کلی پس از انجام طراحی فضای سبز مراحل زیر برای احداث انجام می‌شود:
مراحل احداث
1- صاف کردن سطوح در صورتی که پستی و بلندی وجود داشته باشد
2- گودبرداری برای استخر یا آب‌نما. البته این در صورتی است که در طراحی چنین فضایی را درنظر گرفته باشند.
3- ایجاد زیرسازی برای سنگفرشها و مسیرها
4- ایجاد سیستم زهکشی برای خروج آب‌های اضافی همانند آب باران و غیره
5- طراحی سیستم آبیاری
6- خاکریزی در مناطقی که قرار است گیاهان در آن کاشته شوند
7- کاشت گیاهان
8- قرار دادن عناصر سخت مانند نرده، نیمکت و آلاچیق در جایگاه تعیین شده
9- و غیره
گیاهان در فضای سبز
انتخاب گیاهان در منظر یکی از مهم‌ترین انتخاب‌هایی است که باید با نظر متخصصانه انجام شود. در واقع نادیده گرفتن انتخاب گیاهان مناسب منظر را در حالت ناپایدار خود قرار می‌دهد و ممکن است هزینه‌های نگهداری را بشدت افزایش دهد. همچنین در نهایت احتمال این وجود دارد که شاهد مرگ گیاهی شوید که برای رشد آن برنامه‌ریزی کرده بودید.
تنوع بسیار بالایی در گونه‌های گیاهی وجود دارد و هرکدام از آنها مقاومت‌های منحصربه‌فرد خود را دارند که برای آب‌وهوای متفاوتی آنها را مناسب می‌سازد. اگر گیاهی به اشتباه انتخاب شود، در بهترین خاک و بهترین تکنیک کاشت هم زنده نخواهد بود.
همچنین در انتخاب گیاهان باید ارتفاع و رشد گیاه در چند سال آینده را درنظر گرفت و کاشت‌های متراکم پس از مدتی به شما منظری که گیاهان درهم رفته دارد را هدیه میکند. قطعاً این چیزی نیست که برای آن هزینه کرده‌اید. شرایط زیر را در انتخاب گیاه مناسب برای منظر خود درنظر داشته باشید:
انتخاب گیاه مناسب
• میزان نور محیط که به معنای شدت، مدت زمان و نوع نور است
• باد که باید از نظر شدت وزش، جهت و غیره در نظر گرفته شود
• نوع خاک که از نظر میزان عناصر غذایی، زهکشی و بافت باید مورد بررسی قرار بگیرد
• پوشش گیاهی بومی منطقه
• موانع
• آفات و بیماری‌های رایج
• عادت رشد
• فصل گلدهی و رنگ گل
• زیبایی در فصل‌های مختلف
• طول عمر
یادتان باشد در انتخاب گیاهان در فضای سبز انتخاب گیاهانی که نیاز نگهداری کمی دارند، به معنای این نیست که نباید از آنها مراقبت کنید. در واقع همه گیاهان باید به‌درستی کاشته شوند و پس از کاشت نیز از آنها به‌درستی نگهداری شود.
هزینه فضای سبز
همه ما از زیبایی لذت می‌بریم و اگر محدودیت‌های مالی وجود نداشت به‌صورت قطعی خیلی از ما فضاهای گسترده‌ای را پوشیده از درختان می‌ساختیم. اما آن‌چیزی که همیشه اهمیت دارد، هزینه است. مهم‌ترین نکته‌ای که باید راجع به هزینه فضای سبز درنظر بگیرید این است که هزینه به وسعت کار بستگی دارد و بعد از مقیاس باقی عوامل تاثیرگذار نقش خود را ایفا می‌کنند. اما به‌صورت کلی شما پیش از تصمیم به اجرای محوطه سازی باید بدانید که چه نوع هزینه‌هایی در انتظار شما است که در ادامه آنها را به‌صورت خلاصه توضیح داده‌ایم.
هزینه پیمانکار
به شخصی که قرار است فضای سبز شما را از صفر تا صد اجرا کند، پیمانکار می‌گویند. ممکن است زمانی که به دنبال طراح فضای سبز یا پیمانکار هستید، با انواع متفاوت قیمت‌دهی مواجه شوید. به‌صورت کلی پیمانکاران فضای سبز ممکن است به صورت‌های زیر قیمت دهند:
1- هزینه بر اساس متر مربع
2- هزینه بر اساس درصد از مبلغ نهایی پروژه
3- هزینه بر اساس زمان
هزینه متریال مصرفی
دومین هزینه‌ای که باید در فضای سبز درنظر گرفته شود، مصالحی است که برای احداث استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال استفاده از سنگ به‌عنوان پوشاننده سطح به‌مراتب ارزان‌تر از کاشت چمن خواهد شد. همچنین استفاده از گونه‌های چمن متفاوت نیز روی این هزینه تاثیرگذار هستند. در نتیجه با مشورت پیمانکار میتوانید از مصالحی که برای شما مناسب و به‌صرفه هستند، استفاده کنید.
هزینه سنگفرش کردن
این هزینه کاملاً بستگی به متریال انتخاب شده و سختی کار نصب این متریال دارد. در نتیجه با توجه به نیروی کار و زمان احداث و متراژ فضا می‌توان آن را برآورد کرد. عموماً این هزینه را متری اعلام می‌کنند که بر اساس مصالح متفاوت است.
نگهداری از فضای سبز
پس از اینکه فضای سبز احداث شد، تازه شما در ابتدای مسیر قرار گرفته‌اید و این فضا نیاز به نگهداری دارد. در نتیجه باید به نگهداری از منظر نیز دقت داشته باشید. به‌صورت کلی دو حالت وجود دارد. در حال اول خود شما به نگهداری می‌پردازید و در حال دوم از پیمانکار پروژه یا شخص دیگری درخواست می‌کنید که نگهداری را انجام دهد.
مراقبت از فضای سبز در هر فصلی اقدامات منحصر به فردی را طلب میکند که به صورت معمول تخصصی هستند و برای انجام درست آن باید از فرد متخصص استفاده کرد. هر اندازه که طرح شما گیاهان حساس بیشتری داشته باشد، این مساله پررنگ‌تر می‌شود. همچنین چمن‌کاری نیز خود به تنهایی نیاز به مراقبت‌های خاص از جمله سرزنی، وجین علف هرز و غیره دارد.
هزینه نگهداری از فضای سبز کاملاً بستگی به متراژ و اقداماتی که قرار است پیمانکار در طول فصل‌های مختلف انجام دهد. همچنین تخصص فرد انجام دهنده و تعداد نیروهای درگیر در ماه نیز روی این هزینه تاثیرگذار هستند که باید به آن نیز توجه کنید.
در آخر
فضای سبز دقیقاً همان فضایی است که امروزه ریه های همه شهرهایمان به آن نیاز دارد. همچنین فضاهای سخت هر روز عرصه را بر ما سخت‌تر می‌کنند و همین سبب می‌شود که روح انسان‌ها از ذات واقعی خود فاصله بگیرد و دیگر آن لطافتی که قرار بود داشته باشد را از دست بدهد. به همین دلیل هر روز بیشتر از روز قبل نیاز به چنین فضایی احساس می‌شود.
اگر به دنبال طراحی منظر و احداث آن هستید، کافیست که از خدمات نارگیل و کارشناسان آن برای انجام پروژه خود استفاده کنید. به یاد داشته باشید که تجربه در نتیجه نهایی همانند هر حرفه دیگری تأثیر بسیار بالایی دارد و به همین جهت سعی کنید از فرد متخصصی در این زمینه کمک بگیرید که لذت شما ماندگارتر شود.
*اگر نیاز به خدمات طراحی و احداث فضای سبز یا مشاوره در خصوص انجام آن دارید با تیم متخصص نارگیل بگیرید. تماس با نارگیل