اسفرزه

دانستنیهای علمی

هند بیشترین میزان تولید و صادرات اسفرزه در جهان را داراست. ایالات متحده آمریکا بزرگترین وارد کننده اسفرزه است. از اسفرزه برای غلیظ کردن دسرهایی مانند بستنی ها هم استفاده می شود. چسبناکی موسیلاژ اسفرزه در دمای 20 تا 50 درجه سانتی گراد، pH 2 تا 10 و در حضور نمک تغییر نمی کند. این خواص فیزیکی به علاوه داشتن مقادیر بالایی از فیبر منجر به استفاده بیشتر اسفرزه در صنایع غذایی می شود.

خصوصیات - معرفی

این گیاه علفی و یکساله، بدون ساقه یا دارای ساقه‌های کوتاه و برگهای باریک، دراز و نوک تیز با سه رگبرگ سراسری در جهت طول برگ، گلهای کوچک آن به صورت سنبله‌های استوانه‌ای یا تقریباً مدور به طول ۵/۱ تا ۳ سانتی متر در راس دمگل ظاهر می‌شوند و دانه‌هایی به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد هستند. ارتفاع این گیاه به ۱۰ تا ۳۵ سانتی متر می‌رسد. میوه این گیاه پوشینه، شکوفا، دو خانه و محتوی معمولاً یک دانه کوچک، لغزنده و به رنگ قهوه‌ای در هر خانه‌است . این گیاه به حالت خودرو روی چمن‌های خشک، چراگاه‌ها، مزارع رها شده، علف زارها، کنار راه‌ها و جویبارها و بیابان‌های بایر دیده می‌شود.

در زمان رسیدن گلها برگهای پایینی خشک شده و می افتد. برگهای بالایی در این زمان زرد می شوند. بذرهای برداشت شده باید خشک شده به طوریکه میزان رطوبت به زیر 12% برسد.

بذرها دارای 19% فیبر، 18% پروتئین و 10 تا 20% تری گلیسیرید هستند.

شرایط نگهداری اسفرزه

نور مورد نياز خیلی زیاد آبياري و رطوبت کمی خشک دماي مورد نياز 30-15 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز خاک سبک با زهکش مناسب و ماسه ای لومی

اسفرزه به آب و هوای خشک و خنک نیاز دارد. در طول فصل رشد میانگین دما باید بین 30-15 درجه باشد و میزان رطوبت نباید بالا باشد. مهمترین نیاز این گیاه نور کافی آفتاب است. دمای بالای شب و آسمان ابری و مرطوب روز تاثیر منفی زیادی بر محصول می گذارد. این گیاه به خاک سبک، زهکش مناسب و ماسه ای لومی نیاز دارد. نیاز این گیاه به مواد غذایی کم است. آزمایشات نشان داده است که اضافه کردن 22 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه باعث افزایش عملکرد می شود. Ph مناسب خاک برای اسفرزه 7.2 و 7.9 است. وزن هزار دانه اسفرزه 2 گرم است. در بهترین شرایط رشد که میزان رطوبت کافی و دمای 10 تا 20 درجه است، 30% بذرها در مدت 5 تا 8 روز جوانه می زنند. بذرها خفتگی دارند که با سرمادهی و یا قرار دادن در معرض هوای گرم خشک یا مرطوب، اتیلن یا اکسید کربن می توان آن را رفع کرد. گیاهچه های تازه روئیده شده بسیار حساسند. کنترل علفهای هرز بسیار مهم است چرا که اسفرزه توان رقابتی کمی با علفهای هرز دارد.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

در مطالعات بسیاری به خاصیت اسفرزه در کاهش کلسترول اشاره شده است. اسفرزه معمولا به عنوان یک فیبر غذایی استفاده می شود. مکانیزم عمل اسفرزه یک مانیزم کاملا مکانیکی بوده که آب اضافی را در روده جذب می کند. علاوه بر این، اسفرزه به عنوان ملین هم استفاده می شود. در واقع، اسفرزه گیاهی است که می تواند هم در درمان یبوست و هم در دمان اسهالهای خفیف موثر باشد. خاصیت ملین بودن اسفرزه در نتیجه جذب و نرم کردن روده است. این گیاه از معدود گیاهان ملینی است که نفخ آور نیست. اسفرزه اغلب به دلیل موسیلاژ موجود در آن مورد استفاده قرار می گیرد. موسیلاژ معمولا از آسیاب کردن پوسته خارجی بذر اسفرزه بدست می آید. میزان موسیلاژ معمولا 25% کل بذر اسفرزه است.

تاثیر اصلی اسفرزه در برطرف کردن یبوستهای مزمن است. این خاصیت اسفرزه به دلیل موسیلاژ موجود در آن است. از دیگر خواص اسفرزه درمان گلودرد، کاهش آب ریزش بینی، درمان اختلالات کلیوی و کمک به محکم شدن جای دندان کشیده شده است. اسفرزه می تواند به برطرف شدن مشکلات ناشی از کمبود ویتامین C و کرمها هم کمک کند. در هند اسفرزه را با روغن مخلوط کرده و از آن برای کاهش دردهای رماتیسمی و نقرس استفاده می کنند. یک درمان دیگر به همین طریق مالیدن آن بر روی پیشانی برای کاهش تب است. در آرژانتین اسفرزه را جوشانده و عصاره بدست آمده آن را خنک می کنند و برای درمان عفونتهای چشم استفاده می کنند. در یک مطالعه نشان داده شد که مصرف اسفرزه می تواند احساس گرسنگی را در انسان کاهش دهد. علت این امر افزایش زمان هضم اسفرزه دانسته شد. به همین دلیل گفته شده است که این گیاه می تواند به کاهش وزن افراد کمک کند. اخیرا سازمان قلب آمریکا اعلام داشت که مصرف غذاهای فیبردار مانند اسفرزه باعث کاهش کلسترول و در نتیجه کاهش بیماری های قلبی می شود. مطالعه دیگری در سال 1995 نشان داد که مصرف غذاهای فیبر دار از جمله اسفرزه از سنین جوانی از بیماری های قلبی عروقی و سرطانها جلوگیری می کند. تمام گیاهان این خانواده از جمله اسفرزه دارای ترکیبات آنتی بیوتیک است. البته این مقدار برای استفاده به عنوان یک آنتی بیوتیک بسیار کم است.

مقابله به آفات اسفرزه

از بیماری های اسفرزه می توان به پوسیدگی نرم و Fusarium oxyspirum اشاره کرد. کرم حشره های سفید و شته ها نیز از آفات مهم اسفرزه اند.

نحوه تکثیر اسفرزه

تکثیر این گیاه از طریق کاشت بذر در بهار در خزانه و انتقال آنها به زمین در اواسط تابستان است.

هشدار - عوارض جانبی

یکی از خطرات اسفرزه در این است که اگر با آب کم مصرف شود می تواند در بدن متورم شده و ایجاد توده کند.

گاهی مصرف اسفرزه در برخی افراد ایجاد حساسیت می کند. علائم حساسیت عبارتند از ورم غشای مخاطی و استفراغ. به همین دلیل افراد مبتلا به آسم نباید از این گیاه استفاده کنند. بذرها سمی نیستند ولی بذر خیسانده نشده در آب می تواند منجر به التهاب معده و روده شود. جویدن بذرها موجب اسهال می شود.

مصرف اسفرزه جذب سایر داروها را مختل می کند به همین دلیل باید با فاصله دو ساعته از سایر داروها مصرف شود. در این زمینه با پزشک هم باید مشورت شود. مصرف این گیاه نباید 7 روز مداوم باشد مگر آنکه به توصیه پزشک باشد.

بارهنگ کبير

گل انگشتانه سیزاب خزنده کتان بیابانی گل انگشتانه کرکدار