Ilex AquifoliumEnglish holly که به فارسی خاس انگلیسی / راج انگلیسی نامیده میشود، گیاهی از خانواده خاسیان بومی غرب و جنوب اروپا، شمال غرب آفریقا، جنوب غرب آسیا می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: کم رطوبت: مرطوب دمای محیط: نواحی نیمه گرمسیری خاک: انواع مختلفی از خاک ها
دانستنیهای علمی
گیاهان تیره خاس به صورت درخت یا درختچه و شامل 4 جنس و 300 گونه می باشند که در نواحی مختلف کره زمین به استثنای مناطق سرد یافت می شوند. از اختصاصات آنها این است که برگهایی متناوب، ضخیم، غالباً منتهی به بریدگی های خاردار و پوشیده از کوتیکول ضخیم دارند. میوه آنها به صورت شفت و محتوی دانه های آلبومن دار و گوشتدار است. اغلب این گیاهان در آمریکا جنوبی، استوایی می رویند. و فقط معدودی از آنهاست که در نواحی مختلف پراکندگی حاصل کرده اند.
در باور عامه، این گیاه نماد شانس و اقبال معرفی شده است و به همین دلیل اکثر غربی ها در جشن کریسمس حلقه ای از آن را بر سر در خانه خود آویزان می کنند تا بخت و اقبال به خانه آن ها روی آورد.
خصوصیات - معرفی
گیاه "خاس انگلیسی" یا "راج" یکی از گونه های خانواده "خاس" و بومی غرب و جنوب اروپا، شمال غرب آفریقا و جنوب غرب آسیا است. به دلیل استفاده از این گیاه در تزیینات کریسمس، به آن "راج کریسمس" نیز گفته می شود.
این گیاه به صورت درخت یا درختچه ای دوپایه می باشد. و هر درخت می تواند بیش از 10 متر نیز طول داشته باشد. اما معمولاً به صورت درختچه یا درختانی کوچک به طول یک متر یا تنه ای قوی و تاجی هرمی شکل رشد می کند.
راج ها گیاهانی کند رشد بوده و معمولاً به دلیل چرای بی رویه ی دام ها، قطع درختان و نیز آتش سوزی ها، به بلوغ کامل نمی رسند. این گونه های گیاهی می توانند تا حدود 500 سال عمر کنند اما معمولاً به کمتر از 100 سال می رسند.
راج درخت یا درختچه ای همیشه سبز است که دارای ساقه های چوبی و بزرگ به طول 40 تا 80 سانتیمتر (به ندرت یک متر یا بیشتر) می رسند.
برگ ها به طول 5 تا 12 سانتیمتر و عرض 2 تا 6 سانتیمتر و همیشه سبز بوده که تا حدود 5 سال می توانند دوام داشته باشند. این برگ ها تخم مرغی شکل، چرمی و براق، به رنگ سبز تیره در سطح رویی و سبز روشن در سطح زیرین دیده می شوند. در گیاهان جوان یا شاخه های پایین تر درختان بالغ، برگ ها دارای سه تا پنج نوک تیز منتهی به خار می باشند در حالیکه که برگ های شاخه های بالاتر درختان بالغ فاقد خار هستند.
گل ها به رنگ سفید و دارای چهار لوب بوده که گرده افشانی آنها توسط زنبورهای عسل صورت می گیرد. این گیاهان دوپایه هستند به این معنی که گل های نر و ماده به صورت جدا از هم و روی گیاهان مجزایی وجود دارد. تشخیص جنسیت گیاهان تا زمانی که به گلدهی نرسیدند امکان پذیر نیست. این مدت زمان ممکن است 4 تا 12 سال طول بکشد. گل های نر به رنگ مایل به زرد بوده و به صورت گروهی و جانبی تشکیل می شوند. گل های ماده به صورت جدا از هم یا در گروه های سه تایی مشاهده می شوند. این گل ها کوچک و به رنگ سفید یا صورتی کمرنگ بوده و دارای چهار گلبرگ و چهار کاسبرگ پیوسته و ناقص می باشند. گل های این گیاهان، غنی از شهد برای جلب حشرات، زنبورهای عسل، پرندگان و پروانه های کوچک هستند.
میوه ها از نوع شفت، به قطر 6 تا 10 متر و به رنگ قرمز روشن یا زرد روشن دیده می شوند. این میوه ها طی ماه های اکتبر یا نوامبر به بلوغ می رسند. در این زمان، میوه ها بسیار تلخ بوده و حاوی مقادیر زیادی آیلیسین (ilicin) می باشند و به ندرت به مصرف خوراکی می رسند. به همین دلیل، میوه ها را در اواخر زمستان و پس از یک دوره ی سرما مصرف می کنند زیرا نرم تر و مطبوع تر می گردند. این میوه ها توسط جانوران جونده (مانند موش ها)، پرندگان و گیاهخواران بزرگ خورده می شوند. هر میوه حاوی 3 تا 4 بذر می باشد. این بذرها پس از پشت سر گذاشتن دو یا سه بهار، جوانه خواهند زد. میوه ها فقط روی گیاهان ماده ای تشکیل می شود که در نزدیکی خود گیاهان نر برای گرده افشانی داشته باشد.
شرایط نگهداری خاس انگلیسی / راج انگلیسی
نور مورد نياز
کم
آبياري و رطوبت
مرطوب
دماي مورد نياز
نواحی نیمه گرمسیری
خاک مورد نياز
انواع مختلفی از خاک ها
|
گونه های مختلف این جنس، در مناطق گرمسیری جنوب آمریکا و مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری آسیا پراکنده اند.
اغلب در نواحی سایه در جنگل های بلوط و اطراف جنگل های راش یا ممرز دیده می شوند.
این گیاهان دارای ظرفیت بالایی برای سازگاری با شرایط مختلف هستند.
همچنین به خاک های مرطوب و محیط های سایه (زیر درختان جنگلی) نیاز دارند.
اغلب در ارتفاعات بیش از 600 متر یافت می شود.
نسبت به سرما و خشکی تابستان در نواحی مدیترانه ای متحمل است.
خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی
ترکیبات شیمیایی و خواص درمانی:
میوه های این گیاهان دارای آلکالوئیدها، کافئین و تئوبرومین می باشند. همچنین برای استفاده ی بشر سمی محسوب می شوند. مواد موجود در آنها قی آور می باشند.
برگ های آنها دارای مقادیر بالایی کافئین است. کافئین موجود در این برگ ها با کافئین موجود در قهوه برابری می کند. بنابراین به عنوان دمنوش می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
راج ها به ندرت به عنوان گیاهی دارویی مورد استفاده قرار می گیرند اما ادرار آور، کاهنده ی تب و ضد یبوست می باشند.
این گیاهان همچنین دارای ساپونین ها، گزانتین، آیلیسین، کافئیک اسید و یک رنگیزه ی زرد رنگ به نام آیلگزانتین می باشند.
نحوه تکثیر خاس انگلیسی / راج انگلیسی
تکثیر این گیاهان از طریق کشت بذرها یا ریشه دار کردن قلمه های آنها صورت می گیرد.
این گیاه دارای ترکیبات سمی است. میوه های قرمز آن ممکن است برای کودکان جلب توجه کند اما باید دقت کرد که مورد استفاده قرار نگیرد زیرا سمی و قی آور می باشد.