خلال دندان

"خلال دندان" گیاهی یکساله به ارتفاع حدود 60 تا 120 سانتیمتر است. ساقه آن دارای خطوط باریک سبز رنگ و محکم، ریشه کم انشعاب، برگ ها دارای بریدگی های متعدد، سبز و رنگ و رایحه ای مخصوص دارند. خلال دندان دارای غلاف هایی مثلثی شکل، گل آذین چتر مرکب با تعداد زیادی شعاع های اصلی (در هر چتر 25 تا 45 شعاع)، ضخیم و بلند به طول 5 تا 7 سانتیمتر که هر یک در انتها به شعاع های فرعی در حدود 30 عدد به طول 0.5 تا 1.5 سانتیمتر منشعب می شود. این شعاع های کوتاه ، هر یک به گلی سفیدرنگ ختم می شوند. در محل انشعابات اولیه و ثانویه زوایدی برگ مانند (گریبانک) جدا می شود که طول آنها معادل طول شعاع های اصلی و فرعی است. بنابراین، گل آذین این گیاه بسیار متراکم، سنگین و بزرگ به نظر می رسد. که در انتهای ساقه های گلدهنده به فراوانی (17 تا 25 عدد) ظاهر می شوند. میوه های ریز (شبیه زنیان)، دارای طعم نامأنوس و کمی تلخ که به تعداد زیاد بر روی گل آذین تشکیل می شوند. هنگام رسیدن میوه ها، شعاع ها به رنگ کاه درآمده، محکم و خم شده در مرکز گل آذین قرار می گیرند و شاید وجه تسمیه گیاه به خلال دندان، همین موضوع باشد. 

گیاه خلال دندان بطور معمول به صورت علف هرز در اراضی زراعی دیده می شود. گلدهی و رسیدن بذر بسیار غیریکنواخت است. این گیاه به سرمای زیر صفر و نزدیک آن حساس است و با شروع سرما، اگرچه هنوز پتانسیل تولید گل دارد، دچار سرمازدگی می شود. ورنالیزاسیون گیاه سبب افزایش وزن خشک اندام های مختلف آن و افزایش خلین و ویسناگین می شود. 

میوه گیاه خلال دندان دارای 1 درصد خلین، ویسناگین، گلیکوزید خلول، اسانس (0.2 درصد)، استرول و فلاونوئید است. 

مواد مؤثره بذرهای گیاه خلال دندان به عنوان شل کننده عضلات، ضد آسم وکاهش دهنده درد ناشی از سنگ کلیه به کار می رود. خلین بازکننده سریع مجاری عروق قلبی است.