سرخس شاخ گوزنی بومی مناطق جنگلی قاره استرالیاست و برای سالها گیاه بسیار کمیابی به شمار میآمدهاست، ولی به مرور زمان در نواحی دیگر جهان پررورش یافته است. تشابه فراوان برگ آن با شاخ چنگالمانند گوزن نر، علت نامگذاری آن میباشد. در طبیعت 18 گونه از این گیاه شناسایی شده است ولی در بازار و گلفروشیها تنها همین گونه جهت فروش ارائه میگردد.
نکته جالب در مورد سرخس شاخ گوزنی آن است که بستر رشد این گیاه، خاک نمیباشد، بلکه این نوع سرخس جنگلی، ریشه خود را در داخل تنه درختان به مرور زمان گسترش داده، محکم نموده و تکثیر مییابد. لذا جهت نگهداری و پرورش سرخس شاخ گوزنی در محیطهای دیگر، باید بر روی تختهای که پوششی از خزه دارد و یا بر روی پوست چوبپنبهای درخت یا قسمتی از تنه سرخس درختی مورد پرورش قرار گیرد. به همین علت به این نوع از گیاهان، گیاهان هوایی میگویند.
برگهای این گیاه به رنگ سبز روشن است و در اوایل بهار پشت برگها سیاه رنگ میشود. این سیاهی نشانه بیماری گیاه نبوده و به علت حضور دانههای گردی به نام اسپور میباشد. این اسپورها پس از رسیده شدن، از سطح برگ به زمین ریخته و اگر در خاک مرطوب قرار گیرند، سبز شده و یک گیاه سرخس شاخ گوزنی جدید از آنها رویش میکند.
به علت خاستگاه اصلی پرورش سرخس شاخ گوزنی در مناطق جنگلی، این گیاه به نور غیر مستقیم و مکان نیمسایه و رطوبت متناسب نیازمند است. لذا میتواند در محیطهای داخلی کنار پنجرههای جنوبی دارای پوشش و یا در تراس و ایوان منازل یا ادارات مورد استفاده قرار گیرد. جهت تأمین رطوبت آن باید از روش غبارپاشی، دستگاه بخور یا ایجاد جزیره برای آن استفاده نمود. میتوان سرخس شاخ گوزنی را در حمام و یا آشپزخانه نیز به علت وجود رطوبت کافی نگهداری نمود.
دمای مناسب رشد این گیاه حدود 20 درجه سانتیگراد است و نمونههای بالغ آن میتوانند تا حدودی سرمای محیطی 10 درجه یا گرمای 37 درجه را نیز تحمل نمایند.
جهت کوددهی به سرخس شاخ گوزنی باید در فصول رشد از کودهای مایع غنی شده و غیر سنگین با فسفر و پتاسیم بالا استفاده نمود. کود محلول باید در مرکز گیاه ریخته شود و به علت موجود نبودن بستر خاکی برای گیاه، یک مرتبه در هفته تکرار گردد.
در صورت انبوه شدن برگهای گیاه و بالا رفتن احتمال شیوع بیماریهای قارچی، میتوان نسبت به کم کردن برگها و یا تقسیم بوته آن و ایجاد یک گیاه جدید نسبت به هرس آن اقدام نمود.
شیوه آبیاری این گیاه در نمونههای گلدانی مانند اکثر گیاهان آپارتمانی بوده و همواره باید بدون غرقابی شدن، سطح حداقلی از رطوبت برای ریشه آن تأمین باشد. افرادی این گیاه را در آبکش پرورش میدهند و بخاطر ساختار خاص این وسیله، آبیاری آن به راحتی انجام میگردد.
سرخس شاخ گوزنی معمولاً به صورت آویز و یا کاشت بر روی چوب نگهداری و پرورش مییابد و نمونههای متداول گلدانی همراه با خاک به ندرت دیده میشود. در حالت آویز، ریشههای سرخس شاخ گوزنی در خزه پیچیده شده و میتوان سالیانه نسبت به تعویض خزههای اطراف ریشه اقدام نمود. خزه مناسب و اصلی مورد نیاز، خزه اسفگنوم میباشد که قیمت بالایی دارد ولی میتوان خزه جنگلی را برای این منظور به کار گرفت که باید آن را به مدت 30 دقیقه در آب جوشانده تا کاملاً استریل گردد. میتوان همراه با خزه از پرلیت و کوکوپیت هم کمک گرفت.
سرخس شاخ گوزنی، گیاهی زینتی و انحصاری است که به صورت آویز، گلدانی و دیواری میتواند زینتبخش محیطهای مختلف داخلی و خارجی در مکانهای شخصی، نمایشگاهها، هتلها و رستورانها مورد استفاده قرار بگیرد. تشابه فراوان این گیاه با سر جدا شده گوزنهای شکار شده، میتواند به عنوان الگویی زیبا و طبیعت دوست، بالای سردر ورودی ساختمانهای مختلف به صورتی چشمنواز استفاده گردد.
هنگام خرید گیاه سرخس شاخ گوزنی باید به برگهای آن به طور کامل توجه نموده که کاملاً سالم و شاداب و به دور از علائم بیماری و آفت باشند. ریشه گیاه نیز باید بدون پیچیدگی و علائم آفتزدگی باشد.