میخک هندی ( Pittosporum tobira ) گیاهی همیشه سبز و از خانواده پیتوسپوراسه می باشد که به دو شکل رایج درختچه ای و بونسای از آن برای جلوه بخشی به فضا استفاده می شود.
درختچه میخک هندی گیاهی بومی استرالیا و نیوزیلند است که در کشورهای چین و ژاپن نیز به عنوان گیاهی بومی شناخته می شود. در حال حاضر میخک هندی به عنوانی درختچه ای همیشه سبز و در گونه های مختلف در نقاط گسترده ای از آسیا، استرالیا، آفریقا و یا جزایر اقیانوس آرام رشد می کند و به دلیل ویژگی همیشه سبز بودن در فضا سازی محیط انواع ساختمان و اماکن مسکونی، طراحی فضای سبز شهری و ساخت پرچین و پوشش مورد استفاده قرار می گیرد.
درختچه میخک هندی دارای برگ هایی تخم مرغی شکل با ظاهری مشابه برگ گیلاس، بدون پرز، براق و به رنگ سبز و اندازه تقریبی 3 سانتی متر است که از اطراف به حاشیه ای زرد و یا کرم محدود می شود. اوج زیبایی درختچه میخک هندی فصل بهار است یعنی زمانی که شکوفه های معطر این گیاه با رایحه ای مشابه به بوی پرتقال شروع به باز شدن می کنند و در نهایت به میوه هایی کرک دار، کپسولی، سبز رنگ و غیر خوراکی تبدیل می شوند که حاوی دانه های به رنگ قرمز روشن می باشد.
افزون بر ویژگی های نام برده میخک هندی، مقاومت آن در برابر گرما، خشکسالی، شوری خاک و هرس شدید موجب شده است که بسیاری از افراد خرید این گیاه را برای ساخت پرچین، ساخت فضای شهری و ... در اولویت قرار دهند.
نحوه چینش و به کارگیری درختچه میخک هندی در فضای سبز شهری بستگی به نظرات و طراحی حرفه ای طراحان فضای سبز در استفاده از این گیاه در زیبا سازی قسمت های مختلف فضای شهر و اماکن دارد.
درختچه میخک هندی را می توان در مناطق معتدل و مرطوب (مانند شمال ایران، تهران و کرج) در فضای باز کاشت چرا که این گیاه به سرمای شدید و طولانی و همچنین گرمای زیاد حساس است و نیازمند رطوبت و اکسیژن زیاد می باشد.
البته این گیاه را می توان به صورت گلدانی و یا در باغچه ها نیز مورد بهره برداری قرار داد به گونه ای که به نیاز آب و هوایی آن توجه شود.
درختچه های میخک هندی به دلیل آنکه گیاهی همیشه سبز است و زیبایی خاصی در حالت برگها و گل دارد به فراوانی به عنوان گیاهی زینتی در قسمت های مختلف فضای سبز شهری برای مثال در حاشیه پیاده روها، داخل و اطراف پارک ها، زیبا سازی میدان، طراحی محیط داخلی ساختمان های اداری، رفاهی و خدماتی، فضای اماکن مسکونی و ... به فراوانی مورد استفاده قرار می گیرد.
جدای از کاربرد در محوطه سازی داخل شهر درختچه میخک هندی می تواند به عنوان گیاهی پوششی در بالکن و اطراف حیاط، پرچین باغ و باغچه و یا حتی گیاهی زینتی و در گلدان نیز مورد کشت قرار گیرد.
جدای از روش های تکثیر گیاه میخک هندی به روش های کاشت بذر و یا کاشت قلمه، نگهداری و پرورش درختچه میخک هندی مستلزم توجه به نیازهای آن می باشد، که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم؛
برای کاشت میخک هندی از طریق بذر بایستی بذرها را در فصل پاییز و یا اواخر زمستان به بستر کشت منتقل نمود و در روش کاشت قلمه برای تهیه قلمه و کشت در فصل بهار اقدام شود.
درختچه میخک هندی به طور معمول تا ارتفاع 5/1 تا 3 متر و پهنای 5/1 تا 2 متر رشد می کند، با توجه به این نکته و هدف از کشت باید به فواصل کاشت نهال ها از هم توجه داشت برای مثال در کشت پرچینی باید گیاه به صورت متراکم (با فصله 2 متر و یا کمتر و به شکل خطی) کاشته شود.
میخک هندی برای آنکه طراوت خود را حفظ کند و همچنین رشدی بسنده داشته باشد نیازمند به دریافت نور کافی است. قرار گیری این درختچه در محیط سایه منجر به ریزش برگ های آن شده و همچنین قرار دادن آن در معرض آفتاب شدید با عارضه سوختگی برگ ها همراه است، بنابرای بهتر است که محل رشد آن سایه روشن باشد و در بعد از ظهر های تابستانی در سایه قرار بگیرد.
میخک هندی مقاومت خوبی در برابر دماهای پایین تا 4 درجه سانتی گراد دارد اما باید توجه داشت که به سرمای طولانی مدت و خشک حساسیت نشان می دهد، این در صورتی است که این گیاه قادر به تحمل گرمای شدید نیست و بهترین مکان برای کاشت آن اماکن با تابستان خنک و دمای تقریبی 24 درجه سانتی گراد است.
این گیاه همچنین نیازی به رطوبت بالا ندارد و در صورت تمایل و در تابستان های گرم و خشک می توان برای تامین رطوبت آن از روش غبار پاشی استفاده نمود.
با اینکه میخک هندی به خشکسالی مقاوم است اما بهتر است برای جلوگیری از تنش و بهره گیری از زیبایی های آن در اماکن مختلف به طور منظم آبیاری شود. در هنگام آبیاری این گیاه باید توجه داشت که در حد فاصل دو آبیاری سطح خاک (تقریبا تا دو سانتی متری) کاملا خشک شده باشد، همچنین در فصل زمستان نیز باید تعداد دور آبیاری را با توجه به شرایط محل اسقرار گیاه کاهش داد.
با توجه به ویژگی ها و نیازهای میخک هندی به طور کلی می توان گفت که این گیاه به کود نیاز دارد اما در صورت تمایل و یا نیاز (فقر بستر کشت) می توان از کودهای مخصوص گیاهان آپارتمانی هر دو هفته یکبار برای تقویت آن در فصل های بهار و تابستان استفاده نمود.
هرس سالیانه میخک هندی یکی دیگر از اصول مراقبتی از آن می باشد که با کنترل رشد و اصلاح فرم موجب ایجاد گیاهی متقارن و پرپشت می شود. برای هرس کردن این گیاه باید در فصل بهار اقدام به قطع و چیدن شاخه های درهم پیچیده و شلخته نمود. در مورد هرس کردن باید توجه داشت که اگر گلدهی میخک هندی برای افراد دارای اهمیت است زمان هرس را به بعد از زمان گلدهی موکول کرد.
خاک مناسب بستر درختچه میخک هندی باید غنی و دارای بافتی سنگین و با قابلیت زهکش بالا باشد. همچنین برای رشد بهتر باید آن را در خاکی با اسیدیته در محدوده خنثی کاشت.
در هنگام خرید و یا حتی پیش از خرید گیاه میخک هندی بهتر است نکاتی را مورد توجه قرار داد، از جمله؛
· توجه به نوع و گونه میخک هندی از جمله نوع میخک هندی ابلق، مینیاتوری و ...
· بررسی سلامت ریشه، ساقه و برگ های گیاه
· بررسی شادابی و طراوت گیاه به ویژه برگ های آن
· توجه به سلامت گیاه از نظر مبتلا نبودن به آفات و بیماری ها
برای خرید نهال درختچه میخک هندی با کیفیت مطلوب بهتر است به مراکز معتبر عرضه و فروش آن مراجعه کرد.