۱۳۹۵ بیست و چهارم اردیبهشت

پاندانوس تکتوریوس

Pandanus tectorius Tahitian screwpine که به فارسی پاندانوس تکتوریوس نامیده میشود، گیاهی از خانواده پانداناسه - کادی ها، بومی مالزی، شرق استرالیا و جزایر اقیانوس آرام می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: زیاد رطوبت: مرطوب دمای محیط: نواحی گرم و مرطوب خاک: گستره وسیعی از خاک ها

نام علمي

Pandanus tectorius

نام لاتين

Tahitian screwpine

خانواده (تيره)

Pandanaceae

خصوصیات - معرفی

گیاه "پاندانوس تکتوریوس" گونه ای از جنس پاندانوس (Pandanus) و بومی مالزی، شرق استرالیا و جزایر اقیانوس آرام است.

این گیاه به صورت درختی به طول 4 تا 14 متر دیده می شود. تنه ی این درخت به صورت تکی و خاردار بوده که از ارتفاع 4 تا 8 متری، چندشاخه می شود. این گیاه توسط ریشه های نگهدارنده اش که همانند لنگر، درخت را به زمین متصل می کند، محافظت می شود.

برگ های این گیاه معمولاً به طول 90 تا 150 سانتیمتر و پهنای 5 تا 7 سانتیمتر با حاشیه ای ارّه مانند می باشند.

گیاه پاندانوس تکتوریوس، گیاهی دوپایه با تعداد زیادی گل های نر و گل های ماده است. گل های نر، کوچک، معطر و به صورت دسته ای در خوشه های گل ظاهر می شوند. عمر این گل ها نیز کوتاه بوده و تنها یک روز زنده می مانند. گل های ماده ی این گیاه همانند آناناس می باشد.

میوه ها تخم مرغی، بیضوی شکل، نیمه کروی یا کروی، به قطر 4 تا 20 سانتیمتر و طول 8 تا 30 سانتیمتر هستند. هر میوه دارای 38 تا 200 بخش گوه مانند و جدا از هم می باشد که هر بخش دارای پوستی فیبری است. هر کدام از این بخش ها به طور متوسط دارای دو بذر و حداکثر دارای هشت بذر می باشد. این بخش ها سبک بوده و بذرها در داخل آنها می توانند برای چند ماه نیز زنده بمانند حتی اگر به وسیله جریان های اقانوسی جابجا شوند.

شرایط نگهداری پاندانوس تکتوریوس

نور مورد نياز

زیاد

آبياري و رطوبت

مرطوب

دماي مورد نياز

نواحی گرم و مرطوب

خاک مورد نياز

گستره وسیعی از خاک ها

پاندانوس تکتوریوس به طور طبیعی می تواند در نواحی ساحلی مانند حاشیه مانگرویی و سواحل دریاها، از سطح دریا تا ارتفاعات 610 متری بالاتر از سطح دریا رشد کند.

این گیاه به 1500 تا 4000 میلیمتر بارندگی در سال نیاز دارد.

از نظر نیاز خاکی باید بیان کرد که این گیاه به خوبی با شرایط مختلفی برای رشد، سازگار شده است و می تواند در انواع مختلفی از خاک ها مانند خاک های شنی کوارتزی، سنگ ماسه، پیت، آهکی و بازالتی رشد کند. این گونه گیاهی نسبت به شوری خاک و نیز وزش بادها مقاوم است و عمدتاً خاک های کمی اسیدی تا بازی با پی اچ 6 تا 10 را می پسندد.

این گیاه مکان هایی با نور کامل آفتاب را برای رشد بهینه ترجیح می دهد. اما همچنین می تواند در مکان هایی با 30 تا 50 درصد سایه نیز به خوبی رشد کند.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

میوه های پاندانوس تکتوریوس می تواند به صورت تازه یا پخته شده به مصرف خوراکی برسد. این گیاه در بسیاری از نواحی بومی به عنوان یک منبع غذایی محسوب می شود. همچنین به عنوان یکی از غذاهای سنتی در آشپزی اهالی مالدیو می باشد.

از فیبر میوه های آن برای تهیه نخ دندان طبیعی استفاده می شود.

از برگ های آن به عنوان چاشنی برای تهیه غذاهای شیرین مانند مرباها استفاده می شود. همچنین گفته شده که برگ های آن خواص دارویی نیز دارد. از این برگ ها برای ساخت سبد، سقف و خانه ها و ... نیز استفاده می کنند.

نحوه تکثیر پاندانوس تکتوریوس

ازدیاد این گیاهان به روش های مختلفی صورت می گیرد. یکی از این روش ها کشت بذرهای آن است. درختان مادهف یک تا سه بار در سال گل می دهند در حالیکه درختان نر هر دو ماه یکبار به گلدهی می رسند. اگرچه تولید جنسی این گیاه در هاوایی رواج دارد اما برخی از منابع بیان کردند که بذرهای این گیاه به طریقه غیرجنسی (آپومیکسی) تولید می شوند. گرده افشانی گل های این گیاه از طریق باد و حشرات کوچک صورت می گیرد. برای جوانه زنی سریع تر، بذور را حدود 5 روز قبل از کشت در آب سرد غوطه ور می کنند. آبی که بذور در آن قرار می گیرند باید هر روز عوض شود. بذور کشت شده پس از دو ماه جوانه می زنند.

یکی دیگر از روش های ازدیاد این گیاهان، ریشه دار کردن قلمه های آن است. قلمه هایی با دو تا سه برگ انتخاب می شوند. استفاده از شاخه های بالغ و برگدار با تعدادی ریشه های هوایی کوچک و کشت در بستر سبک و شنی، ریشه زایی قلمه ها را آسان تر می کند. گیاهان جدید حاصل از ریشه دار کردن قلمه، 4 تا 6 سال پس از کشت به میوه دهی می رسند.