بذر به بخشی از گیاهان مورد توجه در کشاورزی و باغبانی گفته می‌شود که می‌تواند به تکثیر و تولید مثل آن گیاه منجر شود. در کشاورزی به هر بخش از گیاه که بتواند نسل دیگری از همان گیاه را تولید کند بذر می‌گویند. بذر تولید شده از روش جنسی تخم گیاه می‌ باشد و از روش غیر جنسی از طرق باززایی، ریزم، استولون، سوخ (پیاز) و... می‌باشد. از نظر گیاه‌شناسی، تخم، تخمک رسیدهٔ گیاه است.

مقدمه‌ای بر بذر، دانه و پیاز گیاهان

وقتی نوبت به کاشت گیاه می‌رسد، یکی از بزرگترین تصمیم‌ها انتخاب بذر، دانه و پیاز گیاهان است. اما آیا واقعاً تفاوت زیادی بین این سه مورد وجود دارد؟ اگر چنین است، کدام بهتر است؟ پاسخ به این سوال بستگی زیادی به محل کاشت گیاه و نوع خاک آن دارد. بذر، دانه و پیاز هر سه به تکثیر گیاهان مربوط می‌شوند، اما بیشتر مردم با تکثیر گیاه از طریق بذر و دانه بیش از پیاز آشنا هستند.

بذر یا دانه چیست؟

بذر یا دانه اساساً حالت جنینی گیاهی هستند که با پوشش پوسته مانندی پوشانده شده است که غذا را ذخیره می‌کند. هنگامی‌که یک گیاه گرده‌افشانی می‌شود، می‌تواند دانه‌هایی را تشکیل دهد، که سپس برای بازسازی آن گونه خاص از گیاه پراکنده می‌شوند. دانه‌ها آخرین مرحله در فرآیند تولید مثل گیاه هستند و اغلب به‌طور طبیعی توسط عوامل محیطی از جمله جریان‌های آب یا هوا یا صرفاً با چسبیدن به انسان‌ها و حیواناتی که با آنها تماس دارند پخش می‌شوند. برای اینکه یک گیاه بذر تولید کند، باید بمیرد. اما بذرها قبل از شروع جوانه زدن می‌توانند برای مدت بسیار طولانی در حالت خواب باشند و به همین دلیل بذرها به مراقبت کمی ‌نیاز دارند.

برخلاف دانه‌ها، پیازها گیاهانی هستند که در واقع در زیر زمین زندگی می‌کنند اما زمانی که برگ‌هایشان رشد می‌کنند، در بالای زمین قابل مشاهده می‌شوند. در حالی که دانه‌ها تنها مرحله نهایی تولید مثل گیاه هستند، پیازها کل چرخه زندگی گیاه از ابتدا تا انتها هستند. بر خلاف بذرها که یکساله، دو ساله و چندساله هستند. پیازها همیشه گیاهان چندساله هستند، به این معنی که اساساً در زمستان از بین می‌روند. در مقایسه بذر، دانه و پیاز گیاهان باید گفت انتقال موفقیت‌آمیز پیازها آسان‌تر است. اما از آنجا که آنها گیاهان فعالی هستند، می‌توانند در طول کاشت به مراقبت بیشتری نیاز داشته باشند.

آیا می‌توانید پیازها را از روی دانه‌ها پرورش دهید؟

اگر گل مورد علاقه‌ای دارید که پیدا کردن پیاز آن سخت است، می‌توانید از روی دانه آن را پرورش دهید. رشد گیاه با کاشت دانه زمان زیادی می‌برد اما ارزان‌تر از خرید پیاز است و به شما امکان می‌دهد نمونه‌های غیرمعمول را ذخیره کنید. تکثیر گیاه از روی بذر به جای پیاز در جایی که گیاه به سختی پیدا می‌شود رایج است. جوانه‌زنی بسته به گونه گیاه می‌تواند بین 2 هفته تا 3 سال طول بکشد و ممکن است مجبور باشید تا 7 سال برای اولین گل خود صبر کنید. اما تلاشی که برای رشد گیاه از روی دانه انجام می‌شود مخصوصا برای یک گونه غیرمعمول ارزش صبر کردن را دارد.

پرورش پیاز از روی بذر یا دانه

پیازهای گلدار در چندین فصل مختلف رنگ و فرم متنوعی را ارائه می‌دهند. باغبانی با پیاز همچنین به شما امکان می‌دهد تا کاشت گیاهان مختلف را آزمایش کنید. اما یافتن بسیاری از اینها دشوار است. اینجاست که رشد پیاز از روی بذر می‌تواند سودمند باشد. چند نکته در مورد نحوه رشد پیاز از روی بذر وجود دارد که به شما کمک می‌کند در مسیر تکثیر گیاهان مورد علاقه خود موفق شوید. البته تکثیر یک نمونه مورد علاقه از روی بذر برای همه گونه‌ها امکان‌پذیر نیست و ممکن است نیاز به روش خاصی داشته باشد تا بذر مجبور به جوانه‌زدن شود. هر پیاز گلداری که در حال حاضر دارید می‌تواند دانه تولید کند و شما می‌توانید دانه‌ها را جمع‌آوری کنید.

هنگامی ‌که گلبرگ‌ها از گل جدا شدند، اجازه دهید بذر به مدت چند هفته برسد. سپس دانه‌ها را بردارید و آن‌ها را تا زمان استفاده نگهداری کنید. البته استثناهایی در این مورد وجود دارد. در واقع برخی از گونه‌ها باید بلافاصله پس از دانه دادن کاشته شوند. تا اینجا تا حدی با بذر، دانه و پیاز گیاهان آشنا شدید. برای کسب اطلاعات بیشتر ادامه مطلب را بخوانید.

آیا گیاهانی که از روی پیاز رشد می‌کنند دانه می‌دهند؟

پیاز یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای رنگ دادن به باغ در تابستان و پاییز و همچنین بهار است. چه آنها را کنده و ذخیره کنند و چه سال به سال در زمین رها شوند، اکثر پیازهای گلدار به ظهور و گلدهی فصلی ادامه می‌دهند. برخی ممکن است به سادگی بمیرند و نیاز به جایگزینی سالانه داشته باشند.

برخی نیز ممکن است سال‌ها دوام بیاورند. همه پیازها همچنین توانایی تولید مثل دانه را دارند.

تمام پیازهایی که در باغچه خانه کاشته می‌شوند، قادر به گل دادن هستند، حتی اگر برخی مانند سیر به جای شکوفه دادن، برای پیازش پرورش داده شود. گل‌ها مانند اندام‌های جنسی گیاه هستند. گرده نر و تخم ماده است. هدف هر گلی بارور شدن و تولید دانه است. زمانی که شکوفه‌ها محو می‌شوند، تقریباً همیشه بارور شده‌اند و اگر روی گیاه باقی بمانند، در نهایت دانه تولید می‌کنند.

تکثیر بذر، دانه و پیاز گیاهان

ذخیره بذر از روی پیاز بسیار غیرمعمول است. پیازهای به‌دست‌ آمده تقریباً به خوبی پیازهای تولید شده اصلی برای رشد در سال آینده نیستند. با این حال، از هر گیاهی که گل می‌دهد می‌توان بذر تولید کرد. این در حالی است که برای تکثیر پیازها می‌توان آنها را در زمین گذاشت. در واقع بسیاری از پیازها اگر در زیر زمین رها شوند و مراقبت مناسبی روی آنها انجام شود، تکثیر می‌شوند. هر چند سال یکبار زمانی که شاخ و برگ گیاه می‌میرد، می‌توانید این پیازها را حفر کنید و آنها را تقسیم کنید و سپس برای سال بعد دوباره بکارید.

حال اگر می‌خواهید پیازهای گلدار شما انرژی خود را به قسمت پیاز بفرستند، یعنی همان چیزی که سال آینده دوباره رشد می‌کند، باید بذرها را بردارید. این همان نقطه مرگ گل است که برای اکثر پیازها توصیه می‌شود. هنگامی‌ که این کار را انجام می‌دهید، گیاه دیگر انرژی خود را بر روی رشد بذر متمرکز نمی‌کند و در عوض آن را در پیاز خود قرار می‌دهد و ممکن است چندین پیاز تولید کند. در اینجا یکی دیگر از جنبه‌های جالب بذر، دانه و پیاز گیاهان آشکار می‌شود.

اهمیت بذر

بذر، محصول تولید مثل گیاهان است. به این معنی که اطلاعات ژنتیکی گیاهان تحت تأثیر هر دو والد است. گیاهان با پراکنده کردن بذرهای خود از فرصت‌های زیستگاهی بسیاری بهره می‌برند. همه گیاهان دانه تولید نمی‌کنند، اما آنهایی که دانه تولید می‌کنند، از آن برای تکثیر خود بهره می‌برند.

دانه‌ها برای زندگی ما انسان‌ها حیاتی هستند. برخی از آنها مانند میوه‌ها و سبزیجات به تغذیه ما کمک می‌کنند. برخی نه تنها به زنده ماندن ما کمک می‌کنند، بلکه برای حیوانات نیز حیاتی هستند. دانه‌ها می‌توانند به درختانی تبدیل شوند که منجر به تولید هوای پاک در سیاره ما می‌شود و زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. عملکرد دانه‌ها و اهمیت آنها موضوع بسیار مهمی ‌است. در طول تاریخ بشر، دانه‌ها به روش‌های متعددی برای آسان‌تر و بهتر کردن زندگی ما استفاده شده‌اند.

این واقعیت که دانه‌ها محصول تولیدمثل جنسی گیاهان هستند و اطلاعات ژنتیکی والدین خود را به ارث می‌برند، بسیار مهم است. تولیدمثل جنسی به عنوان یک فرآیند مهم از ازدست‌رفتن اطلاعات ژنتیکی جلوگیری می‌کند. این همان موردی است که به زنده نگه داشتن گونه‌های خاصی از گیاهان کمیاب کمک می‌کند و از انقراض آنها جلوگیری می‌نماید.

مساله مهم بعدی ترکیبات ژنتیکی جدیدی است که ایجاد می‌شود. این مساله به عنوان یک عامل مفید در مواجهه با فرآیند انتخاب طبیعی عمل می‌کند. به همین دلیل این گونه می‌تواند به تکامل خود ادامه دهد. جمعیت گونه‌های مذکور به دلیل سازگاری با محیط، همچنان در حال رشد هستند. این کار آسانی نیست. زیرا محیط ما نیز دائما در حال تغییر و تحول است. این یک فرآیند بسیار پویا است.

درک بهتر اهمیت دانه‌ها

با اینکه بذر، دانه و پیاز گیاهان برای پرورش آنها بسیار مهم است اما بذر یا دانه اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. در طول زمان، گیاهان، موفق به ایجاد مکانیسم‌های مختلفی شده‌اند که به آنها اجازه می‌دهد بذرهای خود را پخش کنند. این باعث می‌شود که گیاهان جدید راحت‌تر از والدین خود رشد کنند. این برای گسترش دامنه گونه‌ها بسیار مهم است. همچنین به همین دلیل است که دانه‌ها برای سیاره ما و بقای تعداد زیادی از گیاهان بسیار مهم هستند. گیاهان باید از فرصت‌های زیستگاهی زیادی استفاده کنند و با پراکنده کردن بذرها در دورتر، می‌توانند این کار را انجام دهند.

اختلالات زیادی از جمله برخی فرآیندهای اکولوژیکی در طبیعت وجود دارد. به همین دلیل است که گیاهان به طور مداوم به جستجوی زیستگاه‌های جدیدی نیاز دارند. برای این کار از دانه‌ها استفاده می‌کنند. البته گیاهان به ما انسان‌ها نیز اجازه می‌دهند که آنها را در هر جایی که می‌خواهیم بکاریم و هر گیاهی را که برای زنده ماندن نیاز داریم پرورش دهیم. برخی از گونه‌های گیاهی برای ما اهمیت حیاتی دارند. ما به آنها به عنوان منبع غذایی نیاز داریم. با این حال، بذر گیاهانی نیز وجود دارد که به عنوان مواد خام از آن استفاده می‌کنیم. به عنوان مثال می‌توان به مواد خام برای تولید مواد شیمیایی صنعتی اشاره کرد.

لازم به ذکر است که همه گیاهان بذر تولید نمی‌کنند. با این حال، همه گیاهانی که بذر تولید می‌کنند از آنها برای تکثیر خود استفاده می‌نمایند. اهمیت بذر دو جنبه بیولوژیکی و اقتصادی دارد. آنها دارای مقادیر زیادی پروتئین، نشاسته و روغن هستند که همگی از مواد مغذی مهم برای رشد گیاهان و انسان‌ها به شمار می‌روند. آنها در تولید بسیاری از منابع غذایی اولیه برای انسان استفاده می‌شوند. آنها برای رفاه ما بسیار مهم هستند، بیشتر به دلیل اهداف غذایی، اما همان طور که ذکر شد، عملکردهای مهم دیگری نیز دارند. در اینجا تفاوت دیگری بین بذر، دانه و پیاز گیاهان دیده می‌شود.

تفاوت بین گیاهانی که از پیاز رشد می‌کنند و گیاهانی که از دانه رشد می‌کنند

همه عاشق یک باغ پر از گل‌های رنگارنگ هستند و بیشتر مردم دوست دارند باغی پر از رنگ و عطر داشته باشند. بسیاری از گیاهان برای استفاده در باغ در دسترس هستند و بیشتر آنها از پیاز یا بذر به‌ دست می‌آیند.

بیشتر گیاهانی که از بذر به دست می‌آیند یکساله یا دوساله هستند. گیاهان یک ساله مستقیماً از دانه‌ها رشد می‌کنند و در طول یک فصل رشد می‌کنند، شکوفا می‌شوند و می‌میرند. آنها همچنین دانه‌ تولید می‌کنند. بسیاری از گل‌های دوست‌داشتنی در این دسته قرار می‌گیرند، از جمله بیشتر گل‌های وحشی، زینیا، گل همیشه بهار، آستر، بابونه و گل اطلسی.

خرید رول  چمن

یکی از گزینه‌های خوب برای پرورش گل‌هایی که از روی بذر حاصل می‌شوند، خرید یک رول چمن با دانه‌های ازقبل کاشته‌شده است. تنها کاری که باغبان باید انجام دهد این است که چمن را در مکانی مناسب باز کند و آن را آبیاری نماید. این رول‌ها در اکثر مراکز فروش محصولات باغ در دسترس هستند. دوساله‌ها بدون کاشت مجدد دو سال دوام می‌آورند.

خرید بذر صیفی جات

سایر گیاهان دارای دانه، خوراکی هستند، مانند گوجه فرنگی، کدو، خیار، کرفس، هندوانه و طالبی. بسته‌های دانه این گیاهان را که از آنها تحت عنوان صیفی‌جات یاد می‌شود، در فصل بهار می‌توان در مراکز فروش بذر پیدا کرد.

خرید پیاز گل

گیاهان حاصل از پیازها پیشنهاد دیگری هستند. احتمالاً معروف‌ترین گیاهانی که از پیازها رشد می‌کنند گل‌های لاله هستند. با این حال، نرگس، سنبل، گلایل و حتی سیر نیز با کاشت پیاز به دست می‌آید. باغبانان در پاییز پیازها را می‌کارند و تا بهار در خاک خفته نگه می‌دارند. هنگامی‌که هوا گرم می‌شود، پیازها برگ‌های سبز درمی‌آورند و در نهایت گل می‌دهند. گل‌ها برای چند هفته یا بیشتر باقی می‌مانند، سپس دوباره می‌میرند و برگ‌ها به دنبال آن رشد می‌کنند. سپس این گیاهان تا بهار آینده که دوباره شکوفا می‌شوند، به خواب می‌روند. این مورد یکی دیگر از جنبه‌های جالب بذر، دانه و پیاز گیاهان است.

مزیت گیاهانی که از روی بذر رشد می‌کنند با گیاهانی که از روی پیاز به دست می‌آیند

مزیت اصلی پیازهای گیاهی این است که بسته به ترجیحات باغبان می‌توان آنها را به مکان‌های مختلف باغ منتقل کرد. تنها کاری که باغبان باید انجام دهد این است که پیازها را در پاییز کنده و دوباره در محل مورد نظر بکارد. پیازهای گیاهی نیز در هر جایی که بذر و سایر گیاهان فروخته می‌شود موجود هستند.

جوانه زنی

جوانه زنی عبارتست از خروج ریشه‌چه از بذر که با عمل پاره کردن پوسته بذر و تحت تاثیر عوامل محیطی و عوامل داخلی بذر صورت می‌گیرد. جوانه زنی یکی از مراحل رویشی بذر است. علاوه بر مرحله جوانه زنی ، مرحله دیگری هم در رشد گیاه داریم که مرحله سبز شدن می‌باشد. این مرحله را نباید با مرحله جوانه زنی اشتباه گرفت. مرحله سبز شدن ، خروج گیاهچه از سطح خاک و قرار گرفتن برگهای اولیه در مقابل تابش نور می‌باشد

روند تولید بذر اصلاح شده:

بذرگواهی شده(برچسب آبی)→بذرثبت شده(برچسب ارغوانی)→بذرپایه (برچسب سفید)→بذراصلاح شده



دربرنامه گواهی بذر4 طبقه بذری وجود دارد که هر طبقه با برچسب رنگی خاص مشخص می شود.

1.بذر اصلاح شده (پرورده یانوکلئوس):این بذرزیرمستقیم اصلاحگرتولیدمی شود و شجره حقیقی یک رقم است.

2.بذرپایه:به اولین بذری که ازتکثیر بذراصلاح شده بوجود می آید بذر پایه می گویندبذر پایه با برچسب سفید رنگ مشخص می شود.

3.بذر ثبت شده :به بذری که از تکثیربذرپایه بدست می آیدمی گویند،هدف ازاین مرحله افزایش نسل دیگری از بذرقبل از اقدام به تولید بذرگواهی شده می باشد این بذردر رده بندی تجاری نیست و رنگ برچسب آن ارغوانی است.

4.بذرگواهی شده:بذری که از تکثیر بذر ثبت شده بدست می آبید و آخرین طبقه بندی در برنامه گواهی بدر می باشدبرچسب آن آبی رنگ است.

مزایای گواهی بذربرای کشاورزان:

دسترسی به ارقام برتربااطمینان کامل ازخلوص ژنتیکی بالااولین مزیت است که با کشت این بذرهاازتلفات ناخواسته عملکرد جلوگیری می شود همچنین تلفات بیماری هاوآفات ویاعدم هماهنگی رشدگیاه کاهش می یابد.

مزایای گواهی بذربرای تولیدکنندگان بذر:

1.افزایش درآمدبالقوه ازتولیدگواهی شده تلاش بیشتربرای تولیدبذورباکیفیت ومناسب در بازار رقابتی تولید که می تواند باعث افزایش درآمدهای تولیدکنندگان گردد.