پژمردگی ورتیسلیومی : Verticillium wilt
عامل بیماری: Verticillium dahliae Kleb
میزبان:
اغلب درختان خزان کننده به این بیماری حساسند. برخی از گونه های مقاوم عبارتند از آلش، توس، بلوط، چنار وبید
بازدانگان نسبت به این بیماری مصون هستند.
علائم:
درختان آلوده اغلب پژمردگی و سرخشکیدگی را نشان می دهند. در پژمردگی حاد علائم به صورت پژمردگی سریع شاخ و برگهای یک شاخه و یا قسمتی از درخت اتفاق می افتد. قبل از این علائم کوچکی، فنجانی شده برگها و گاهی سوختگی حاشیه برگها و تولید بذر زیاد مشاهده می شود.
پس از ظهور علائم پژمردگی سرخشکیدگی در شاخه آلوده اتفاق می افتد ولی این عارضه در بهار نیز هنگامی که شاخه های آلوده برگی نمی دهند مشاهده می شود. شانکرهای کشیده ای در روی ساقه اصلی در اطراف شاخه آلوده و همچنین به طور جداگانه روی تنه بوجود می آید.
پوست سطح شانکرها ترک خورده و ترشحاتی به رنگ قهوه ای سیاه ممکن است از حاشیه لکه ها خارج شود. پاجوش ها در پایین شانکرها و در زیر بخشهای مرده رشد می کنند.
به علاوه شاخه هایی که در پایین این ناحیه هستند اغلب تولید برگهای غیرعادی یزرگی را می نمایند. سطح خارجی چوب شاخه ها و تنه تغییر رنگ آوندها را نشان می دهند. این تغییر رنگ بسته به نوع میزبان متفاوت می باشد.
برای مثال در افرا تغییر رنگ سبز- سیاه ، در اقاقیا فهوه ای تا سیاه و در نارون قهوه ای است. در بیماری پژمردگی ورتیسلیومی معمولاً تغییر رنگ آوند چوبی اغلب در تنه و شاخه های بزرگ مشاهده می شود و در درختان بزرگتر ممکن است این تغییر رنگ به شاخه های کوچک تر نیز برسد.
تغییر رنگ را در ریشه های آلوده نیز می توان دنبال نمود ولی معمولاً در ریشه ها رنگ تا حدی محو شده و محدود به نواحی کوچکتری می شود.
بیولوژی:
پاتوژن از طریق زخمهای روی ریشه و یا طوقه وارد گیاه شده و با حرکت درون آوندهای چوبی خود را به تنه می سازد. سپس با حمله به چوب خارجی به طرف بالای درخت می رود و اغلب در آوندهای چوبی جدید سال جاری یاقی مانده و همان طور که در جهت عمودی حرکت می کند به طور شعاعی نیز گسترش می یابد.
فعالیت قارچ در آوندهای چوبی موجب از کارافتادگی و تغییر رنگ بافت های آوندی می گردد. پژمردگی هنگامی اتفاق می افتد که اغلب آوندهای یک شاخه و یا قسمتی از درخت نتوانند وظیفه خود را انجام دهند. هجوم مداوم قارچ V.dahliae به آوندها موجب پیشرفت پژمردگی و سرخشکیدگی شاخه تا مرگ آنها می گردد.
اگر درخت تابستان زنده بماند پاتوژن در فصل رویشی آینده اغلب حمله مجدد خود را از طریق ریشه شروع می کند.
مرگ گیاه معمولاً ظرف 2تا3 سال اتفاق می افتد. گاهی برخی از درختان مخصوصاً درختان بزرگ سالهای زیادی دوام می آورند و هر ساله مختصر علائمی ظاهر می سازند یا حتی ممکن است توسعه بیشتر بیماری مشاهده نشود. پاتوژن در خاک به صورت رشته های میسلیوم در بقایای گیاهی ویا میکرواسکلروت پایدار می ماند. میکرواسکلروت اندام رویشی مقاومی است که مدتهای زیادی در خاک باقی می ماند.
کنترل:
هنگامیکه درختی به وسیله پژمردگی ورتیسلیومی خشک می شود باید از کاشت دوباره گونه های حساس در آن محل خودداری کرد و یا قبل از کاشت مجدد خاک را با فومیگانت ها ضدعفونی کرد.
در مواردی که توسعه بیماری مختصر است، تقویت درخت با کوددهی، آبیاری و هرس شاخه های آلوده علائم بیماری را کاهش داده و ظاهر بهتری به درخت می دهد.