مسمومیت با علف كش ها :
یك ماده علفكش تركیبی است كه باعث كشتن یا ایجاد صدمات شدید در گیاهان میگردد
و جهت حذف یا نابودكردن قسمت های مختلف گیاهی بكار میرود به مدت بیش از یك قرن مواد شیمیایی زیادی جهت كنترل رویش گیاهان مختلف بكار رفته اند ولی بسیاری از مواد شیمیایی اولیه مانند اسید سولفوریك ، كلرات سدیم ، تری اكسید آرسنیك ، آرسنیت سدیم ، تركیبات نفتی ، سولفات آهن ومس یا بورات سدیم از نظر حمل و نقل مشكل آفرین بوده ویا خیلی سمی وغیر اختصاصی هستند و در صورت عدم استفاده بموقع وصحیح برای گیاهان دیگر نیز سمیت دارند.
در اواخر دهه 1930مطاعات بسیاری برای یافتن تركیبات اختصاصی كه روی گیاهان خاصی عمل می كنند شروع شد بسیاری از این مواد اولیه خیلی موثر بودند ولی باعث ایجاد سمیت در پستانداران می شدند با اینهمه تركیبات اندكی مورد مطالعه وپی گیری قرار گرفتند.
مكانیسم های مختلفی كه علفكش ها اثرات بیولوژیك خود را ظاهر می كنند با نامهای عمومی وشیمیایی كلاس های مختلف علف كش معرفی شده اند وادعا شده است كه این تركیبات واكنشهای بیوشیمیایی گیاهان را تحت تاثیر قرار داده ودر سیستم های پستانداران اثری ندارند ولذا خطرسمیت پستانداران با ین تركیبات وجود ندارد.علفكش ها به استثتای چند ماده سمیت كمی برای پستانداران دارند با وجود این در حال حاضر موتاژنیسیته ،تراتوژنیسیته ویا سرطانزایی آنها در دست تحقیق واثبات است.
مهم ترین راه آلودگی با علف كش ها از راه پوست است وچون این مواد بیشتر بصورت اسیدهای قوی ،آمین ها ، استرها وفنل ها ظاهر میشوند محرك قوی پوستی بوده وراش های جلدی ودرماتیت های تماسی حتی بدنبال آلودگی با فرمولاسیونهای رقیق شده دیده می شود. به نظر میرسد كه زیر گروههایی از جمعیت به تماس پوستی با محلول ها یا ذرات آئروسل شده انواع خاصی از علف كش ها حساسیت شدید داشته وكهیر های متوسط تا شدیدی در آن ها ظاهر می شود كه ممكن است بمدت 5 تا 10روز بعد از تماس دوام داشته باشد.
عده ای از افراد ، بخصوص آنهایی كه دارای واكنش های آلرژیك هستند، ممكن است درماتیت های تماسی شدید ،حملات آسمی وحتی واكنش های آنا فیلا كتیك را بدنبال تماس جلدی ویا استنشاق علف كش های فرموله شده تجربه كنند. هر چند این اثرات بصورت اختصاصی برای علفكش ها، آمولیسفایرها وحلال ها می باشد ولی برای تركیبات خنثی موجود در ایت فرمولاسیون این اثرات مشاهده نشده است .
در مقابل، تركیبات علفكش دیگری وجود دارند كه می توانند محدوده ئای از اثرات حاد ومزمن را بدنبال آلودگی بوجود آورند واین تركیبات هستند كه نیازمند توجه ودقت بیشتر هستند.
تركیبات كلروفنوكسی
تركیبات كلرو فنوكسی شامل اسیدها ،نمك ها، آمین، استر برای اولین بار در سال 1946در بازار در دسترس بودند این دسته از تر كیبات از سال1947 به بعد بطور مداوم وزیاد جهت كنترل علفهای هرز پهن برگ وعلف هایی كه در كنار جاده ها ، راه ،آهن ،می روئیدند ونیز جهت جنگل ها بویژه در موارد احیای جنگل ها مورد استفاده قرار گرفتند این تركیبات شیمایی در گیاهان نقش اكسین را تقلید می كنند .
اینها هورمون هایی هستند كه به اسید ایندول استیك مربوط بوده وموجب تحریك رشد می شوند .مكانیسم سمیت این دسته از مواد بسیار كم شناخته شده است.حجم زیادی از اطلاعات مربوط به مسمومیت پستانداران از مطالعات حیوانی وو تماس های انسانی در طول 42سال گذشته بدست آمده است موارد استثنایی سمیت شامل ظهور آستروسیتوما در مغز موش صحرایی نر از سوشfisher344در تماس با بالاترین دوز 45mg/Kgدر روز می باشد.
مقدار خوراكی LD50بین300تابیش از1000میلی گرم بازا هر كیلوگرم در حیوانات مختلف متفاوت می باشد وتنها سگ حساسیت زیادی دارد چرا كه این حیوان در حذف كلیوی این اسیدهای آلی با مشكل مواجه است حیوانات به تماس خوراكی تكراری با مقادیر علف كش های كلروفنوكسی فوق در میزان تك دوز خوراكیبدون ظهور علائم سمی مقاومت دارند و مشاهدات حاصله حاكی از آن است كه در ارگان های هدف اثر تجمعی كمتری دارند.
در دوزهای سمی ،علائم اختصاصی دیگری علاوه بر علائم عضلانی وعصبی عضلانی در حیوانات مشاهده شده است هرچند كه سفتی وسختی اندام های انتهایی ، ضعف عضلانی، عدم تعادل وفلج گزارش گردیده است در بررسی عوارض مرگبار وحاد درحیوانات ، وجود آسیب های كبدی وكلیوی علاوه بر تحریك مخاط گوارشی مشخص گشته است.
هكثر بیماران بعلت مسمومیت اتفاقی یا شغلی با علف كش های كلروفنوكسی از سردرد، گیجی، تهوع،استفراغ، عوارض تنفسی، خارش ،اسپاسم عضلانی،میوتونی ،ضعف وخستگی شكایت می كنند د در بعضی از موارد اختلال كلیوی توام با آلبومین اوری موقت دیده شده است. سمیت عصبی ناشی از علف كش های كلروفنوكسی بسیار كم می باشد در یك مورد از مسمومیت ، عوارض كاهش هدایت عصبی محیطی در كارگران شاغل در كارخانه تولید 2,4-دی و2و4و5- تی گزارش شده است محدوده وسیعی از دوز كشنده در انسان گزارش شده است بطوریكه متوسطدوز كشنده بیش از 300میلی گرم بازاء هر كیلوگرم وزن بدن می باشد دوز خوراكی لازم برای ظهور علایم50الی 60 میلی گرم بر كیلوگرم می باشد.
بررسی اولیه در سوئد نشان داده است كهآلودگی با علف كش های كلروفنوكسی وكلروفنولها بمیزان6مرتبه خطر ساركومای بافت نرم،بیماری هوچكین ولنفومای غیر هوچكین را افزایش می دهددر حالیكه این موضوع در مورد دی بنزودی اكسین هاغ ودی بنزو فوران های پلی كلرینه صدق نمی كند.
علف كش های استخلافی اوره
این علف كش ها بازدارنده های فتوسنتز هستند وفقط به منظور كنترل علفهای هرز در مناطق غیر كشاورزی استفاده می شوند مثالهای این گروه شامل دیورون، لینورون، مونولینورون، مونورون می باشنددیورون به خوبی از سیستم معدی-روده ای وتنفسی جذب می گردد اما اطلاعاتی مبنی بر جذب پوستی وجود ندارد.دیورون متابولیسم كبدی دارد و بخش اعظم متابولیتهای آن در ادرار دفع می شوند .مونورون نیز توسط میكروزومهای كبدی متابولیزه می شود.علفكشهای اوره استخلافی بر اساس مطالعلت حیوانی سمیت سیستمیك كمی دارند. متوسط دوز كشندهLD50آن1017میلی گرم بر كیلوگرم وزن بدن می باشد.
مشتقات بی پیریدیل ها
پاراك.ات برای اولین بار در سال1882ساخته شدولیخواص آفت كشی آن تا سال1959مشخص نشده بود این ماده یك علف كش تماسی غیر انتخابی بوده ویكی از قویترین سموم تنفسی شناخته شده است واز آنجاییكه سمیت زیادی از آن در انسان دیده شده است مورد توجه خاص پژوهشگران واقع گردیده است.
بسیاری از كشورها استفاده از پاراكوات را متعاقب خطرات تهدید كننده حیات ناشی از تماس شغلی وتعداد زیار مرگ ومیر تصادفی یا عمدی با آن ممنوع ویا شدیدا محدود كرده اند در سال 1977 تعداد موارد مرگ به564تن رسید آنالوگ دیكوات ضعیف تر از پاراكوات است ولی میتواند مسمومیت شدید حاد ومزمن را بوجود آورد.
پاراكوات در حیوانات باعث سمیت حاد متوسط می گردد LD50آندر مورد موش صحرایی بین 40تا200میلی گرم بر كیلوگرم متغیر است مسمومیت با آن دارای عوارض زیر است لتارژی، هیپوكسی، دیس پنه، تاكیگاردی، هیپر آینه،adispsiaT ،اسهال،عدم تعادلتحریك پذیری شدید وتشنجات كه به دوز وگونه مورد ازمایش بستگی دارد.
در كالبد شكافی شش های هموراژیكومتورم، خونریزی داخل آلوئولار، احتقانوفیبروز تنفسی،نكروز لب های مركزی كبد ونكروز توبولی كلیه دیده می شود
آمیدها
یك نمونه خوب آن آلاكلر وآنالوگ آن متولاكلر می باشدآلاكلر در سال1960به ثبت رسید وطی تحقیقات مشخص شد كه آلاكلر یك كارسینوژن كلاسB2ویك سرطانزای انسانی استودر كارگران كشاورزی كه با مقدار00038/0الی7/2میلی گرم بر كیلوگرم در روز هنگام مخلوط كردن وبار گیری مواد شیمیایی خطرناك فوق آلوده می شوند بسته به نوع آلودگی واستفاده یا عدم استفاده از لباسهای محافظ احتمال آلودگی خطرناك وشدید می رود و در نواحی كه آلاكلر مورد استفاده قرار می گرفت آنالیز نمونه های بیولوژیك چند مورد انتخابی از افراد،غلظت آلاكلر را 1/0الی11/2میكروگرم بر لیتر ودر یك مورد1/9میكروگرم بر لیتر نشان داد و پس از اینكه سرطانزایی آلاكلر دردو گونه حیوانی وورود باقیمانده های موجود در محیط زیست به بدن انسان ثابت گشت در فوریه سال 1985 استفاده از آلاكلر ممنوع اعلام شد.
متاسفانه در حین بررسی آلاكلر مشخص شد كه هم خانواده آن متولاكلر_ماچتی_ از دسته كلرو استانیلیدها باعث افزایش وقوع سرطان سلولهای كبدی وآدنوكارسینوما در مخروط های بینی موش صحرایی ماده ونر می گردد.