Calligonum comosum Fire bush که به فارسی اسکنبیل مژه دار نامیده میشود، گیاهی از خانواده Polygonaceae بومی نواحی دریای مدیترانه، آسیا و شمال آمریکا می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: زیاد رطوبت: کمی خشک دمای محیط: نواحی خشک و بیابانی خاک: گستره وسیعی از خاک ها
نام علمي
Calligonum comosum
خصوصیات - معرفی
"اسکنبیل" درختچهای است سازگار به شرایط بیابان، در شنزارها بعنوان گونهای شاخص و مقاوم به خشکی و کم آبی زندگی میکند. این درختچه از جایگاه ویژهای در شرایط متفاوت اقلیم خشک و نیمه خشک بهویژه تپههای ماسهای و شنهای روان برخوردار است. دامنهٔ انتشار اسکنبیل بسیار گسترده بوده بهطوری که در اغلب شنزارهای مرکزی ایران مانند بیابانهای شنی کرمان، خور و بیابانک، نائین، کویر مرکزی، ریگ جن، دامغان، سیستان و بلوچستان، کرج و آذربایجان حضور دارند.
اسکنبیل متعلق به خانواده علف هفت بند (Polygonaceae) دارای تنهای منشعب، یا غیر منشعب، سفید رنگ، ساقه ایستا و افراشته، برگها اغلب حالت آویز بهخود میگیرند. دوره رشد رویشی اسکنبیل از اسفندماه آغاز و ظهور برگهای باریک و کشیده اسکنبیل تا اواسط فروردین ادامه پیدا میکند. گل ها بسیار کوچک , سفید فام , محوری , با بساک های قرمز رنگ , میوه قرمز فام و غالبا رنگ پریده , بیضی باریک , با انتهای باریک شده , با ابعاد ۵-۳ * ۸-۶ میلیمتر , پوشیده از تار کرکهای بلند و نرم , در پائین پهن و سپس منتهی به انشعابات سه بار دو شاخه ای. رویش گلهای ریز و سفید رنگ اسکنبیل از اواخر فروردین ماه آغاز شده، و تا اواخر اردیبهشت ماه منظره بسیار بدیعی را به چهره شنزارها میبخشد. میوههای اسکنبیل بهتدریج در خردادماه ظاهر میشوند میوههای مژک دار به رنگهای کرم، سفید، صورتی، قرمز رنگ، تمام پیکر گیاه را فرامی گیرند. ارتفاع اسکنبیل معمولاً بین یک تا سه متر متغیر است.
![Fire bush]()
![Fire bush]()
شرایط نگهداری اسکنبیل مژه دار
نور مورد نياز
زیاد
آبياري و رطوبت
کمی خشک
دماي مورد نياز
نواحی خشک و بیابانی
خاک مورد نياز
گستره وسیعی از خاک ها
|
سيستم ريشه اي درختچه اسکنبيل در شنزارهاي مناطق خشک، تنها وسيله جاذب رطوبت بوده و يگانه ابزاري است که گياه براي جستجوي رطوبت و ترفيع نياز آبي خودش، به آنها مجهز شده، افزون بر اين بواسطه کمبود ميزان رطوبت در شنزار و کند بودن جريان آب در خاک ، گياه مجبور است بطور مداوم انشعابات ريشه اي را جهت درسيابي به رطوبت کافي، به هر سو گسيل دارد. بنابراين فعاليت رشد سيستم ريشه اي در اين درختچه ها بسيار فعال بوده و حجم وسيعي از ريشه ها، اندامهايي را در مقابل شرايط محيط سخت محافظت مي کند. اين فعاليت را حتي در نهالهاي کوچک گياهان شندوست مي توان مشاهده کرد. در برخي بررسيهاي انجام گرفته پيرامون تناسب اندامهاي زيرزميني(ريشه ها) به اندامهاي هوائي ، نسبت به ده به يک را نيز نشان داده است. به کوتاه سخن، اين حجم ريشه ، يگانه وسيله موثر براي زندگي گياه در خاکهائي است که رطوبت در طبقات عميق تر وجود دارد. سيستم ريشه اي علاوه بر نقش فيزيولوژيک براي گياه (ترفيع نياز آبي) ابزاري نيز مي باشد که گياه را در مقابل بادهاي سهمگين و طوفانهاي شني حفاظت کند . به همين دليل در برخي نقاط شايد بخش وسيعي از خاک اطراف ريشه هاي اسکنبيل توسط باد، برداشته شده باشد. با اين حال گياه همچنان به رشد طبيعي خود ادامه دهد.
اسکنبيل در عرصه هاي تپه هاي شني و ماسه هاي روان براحتي مستقر شده و درختچه اي است شن دوست که سيستم ريشه هاي آن با خاکهاي سبک سازگاري پيدا نموده است. اين درختچه اغلب در بيابانهاي ارمنستان ، تاجيکستان ، صحراي قره قوم ايجاد رويشگاههاي وسيعي را مي نمايد. اسکنبيل تغييرات و نوسانات شديد حراتي و رطوبتي را براحتي تحمل مي کند و براي کاهش ميزان تعرق از سطح برگها ، سطح برگهاي خود را به حداقل رسانده است. شکل برگها باريک ، کشيده و دراز مي باشند تا در مقابل کمبود رطوبت ( مخصوصا" در فصل تابستان ) و حشکسالي ها ، بتواند حداقل اتلاف آب را از برگها داشته باشند. اسکنبيل در طبيعت معمولا" بهمراه ساير گونه هاي شن دوست مانند نسي ، خارسوف ، سوف بي خار، دم گاوي ، آفتاب پرست و کلبيت ديده مي شود. اسکنبيل از جمله درختچه هايي است که در دستگاههاي اجرايي کشور ( منابع طبيعي) براي احيا عرصه هاي شني و شنزارها ، پس از ايجاد بادشکن و يا مالچ پاشي شنهاي روان ، در قالب عمليات بيولوژيک از آن استفاده مي کنند. روش تکثير اسکنبيل علاوه بر بذر توسط قلمه نيز ازدياد صورت مي گيرد.
اسکنبيلها همانند دم گاوي انعطاف اکولوژيک بسيار زيادي در مقابل شرايط سخت محخيط بيابان از خود نشان مي دهند. اين درختچه ها نوسانات شديد درجه حرارت را در فصول مختلف سال براحتي تحمل نموده ، علاوه بر اين با وجود سيستم ريشه اي بسيار گسترده و فعال ، حتي در گرمترين ماه سال نيز از حداقل رطوبت موجود در خاک بخوبي استفاده کرده و در واقع حداکثر صرفه جويي را در مقابل اتلاف آب از طريق تعرق ، از خود نشان مي دهد . اين درختچه ها داراي انشعابات فرعي گسترده بر روي شنزارها بوده و فرم گياه به اشکال متفاوتي ( کروي ، ايستاده و يا خميده ) در تپه هاي ماسه اي مشاهده مي شود. ميوه هاي اسکنبيل معمولا" کروي و توپي شکل بوده و در اواخر بهار تشکيل مي گردد. انبوه ميوه هاي مژک دار اسکنبيل در روي ساقه ها به رنگهاي قرمز، صورتي و زرشکي ، مناظر بديعي را در روي ماسه هاي روان به نمايش مي گذاراند. ميوه داراي تارهاي نازک ابريشمي زياد در اطراف بوده و به شکل توپ کوچک مي ماند که براحتي توسط باد جابجا مي شود . اسکنبيلها در اقاليم خشک و نيمه خشک منحصرا" در خاکهاي ماسه اي و تپه هاي شني استقرار دارند.
![Calligonum comosum]()
![Calligonum comosum]()
نحوه تکثیر اسکنبیل مژه دار
اسکنبیل قادر به تولید از طریق ریشه است و به راحتی توسط برش ساقه قابل تکثیر است.