آلرژنها و فرآورده های آلرژیک زا

علت اصلی آلرژی مسئله ای است که هنوز کاملاً مشخص نشده و تحقیقات وسیعی بر روی آن ادامه دارد. اشکال کار در شناخت علل بیماری در این است که برای مثال یک دسته افراد نسبت به دانه های گرده حساس می باشند، در صورتی که دسته ای دیگر در همین شرایط نسبت به همین دانه های گرده هیچ گونه حساسیتی نشان نمی دهند.

متخصصین معتقدند واکنش افراد نسبت به آلرژی جنبه ارثی دارد. آمار گرفته شده در همین زمینه نشان داده است که 75 درصد افرادی که پدر و مادرشان آلرژی داشته اند، به آلرژی مبتلا هستند. همچنین 25 تا 50 درصد افرادی که فقط مادر یا پدر آنها آلرژی داشته اند، دچار این بیماری می باشند.

به طور کلی در حال حاضر غیرممکن است که بتوان پیشگویی نمود که آیا یک نوزاد آلرژی دارد یا نه.

آلرژی ها موادی آنتی ژنیک می باشند که روی اشخاص حساس یکسری عکس العمل های غیرعادی می نمایند. این مواد ممکن است منشأ بیولوژیکی، شیمیایی و یا سنتتیک داشته باشند. علاوه بر این مواد، فاکتورها و عوامل دیگری نیز موجب ایجاد آلرژی می شوند که از میان آنها می توان احساسات، عوامل جوی، عوامل روانی یا روحی و بعضی از انواع عفونت های مزمن را نام برد.

حساسیت و علایمی که در بیمار ظاهر می شود مربوط به آنتی ژن ها می باشد که در شخص مذکور موادی به نام آنتی بادی یا پادتن ایجاد خواهد کرد. برای مثال دانه گرده بعضی گیاهان که آنتی ژن محسوب می شوند در بدن اشخاص ایجاد یک پروتئین مخصوص به نام پادتن می نمایند. این پادتن یا ممکن است وارد گردش خون شود، که در این صورت پادتن متحرک نامیده می شود، و یا ممکن است به مخاط بینی بچسبد که در این حالت تحت نام پادتن ثابت ذکر می شود.

این پادتن های ایجاد شده میل ترکیبی یا همبستگی نزدیک با ترکیبات دانه گرده مخصوص به خود دارند که ایجاد پادتن نموده و هیچ میل ترکیبی یا آنتی ژن های مواد دیگر آلرژی زا را ندارند، لذا بدین جهت است که هر آنتی ژن یک پادتن مخصوص به خود را ترشح می کند. به همین دلیل این پادتن ها را می توان اختصاصی دانست.

وقتی شخص برای اولین بار در معرض مواد آلرژن قرار گیرد (تماس اولیه)، ممکن است در مرحله اول به علت اینکه هیچ نوع پادتنی در بدن اون قبلاً به وجود نیامده، هیچ نوع عکس العمل آلرژی از خود بروز ندهد، ولی اگر یک بار دیگر این شخص در معرض همان مواد آلرژی زا قرار گرفت، در این حالت پادتن ثابت شده دفعه قبل ایجاد واکنش بین پادتنی- آنتی ژنی خود را شروع می کند.

به طور کلی عواملی که زمینه حساسیت را برای اشخاص فراهم می کنند عبارتند از:

1- عامل ارثی

2- خوب کار نکردن و ترشح نکردن غدد داخلی بدن

3- زیاد شدن تحریک پذیری سیستم اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک

4- جذب مواد سمی کاتابولیک و متابولیک

5- خوب کار نکردن و اختلال در کار کبد

6- عوامل روانی یا روحی

واکنشی که بین آنتی ژن ها و پادتن ها به وجود می آید سبب آزاد شدن هیستامین یا مواد شبیه هیستامین از بعضی سلول ها و یا بافت های معینی که به نام بافت های شوکی یا اعضای شوکی معروف هستند خواهد شد.

اگر حالت شوک منحصر به یک محل معینی باشد، در این حالت واکنش را موضعی گویند. ولی اگر اثرات شوک در تمام سطح بدن توسعه پیدا کند، در این حالت واکنش را عمومی می نامند. حالت اخیر بیشتر در اشخاصی پیدا می شود که پنی سیلین یا فرآورده های پنی سیلین تزریق کرده باشند. این حالت بسیار ناراحت کننده و خطرناک بوده و گاهی منجر به مرگ خواهد شد.

بطور کلی انواع علائم آلرژی مربوط به عضو مولد شوکی و همچنین نسبت به نوع ماده آلرژی زا و راهی که داخل بدن می شود، دارد. بنابراین از همین نقطه نظر آنها را به دسته های زیر تقسیم می کنند:

1- موادی را که در اتمسفر هوا پخش شده و از راه بینی و مخاط دهان با بدن تماس پیدا می کنند، آلرژی های استنشاقی یا تنفسی می نامند.

2- آنهایی که در مواد غذایی وجود داشته و خورده می شوند و پس از هضم ایجاد آلرژی می نمایند، آلرژی های هضمی یا خوراکی گویند.

3- آنهایی که در محلول های تزریقی وجود دارند، آلرژی های تزریقی نامیده شده اند.

4- آنهایی که به طور مستقیم با بافت اپیتلیوم یا مخاط تماس دارند، آلرژی های تماسی نامیده شده اند.

5- میکروارگانیسم هایی که متابولیسم بدن را ناقص کرده، باعث عفونت های مزمن شده و در نتیجه زمینه آلرژی برای شخص به وجود می آورند، آلرژی های عفونت زا می نامند.

6- بعضی از میکروارگانیسم های انگلی مثل کنه و غیره ایجاد یک زمینه آلرژی می نمایند، آلرژن های انگلی نامیده می شوند.

علاوه بر آلرژن هایی که ذکر شد، آلرژن های دیگری مانند آلرژیهایی که به وسیله سرما و گرما (آلرژی های فیزیکی) ایجاد می شوند، آلرژی هایی که در اثر تغییرات هوا (آلرژی های محیطی) بروز می نمایند، و بالاخره آلرژی هایی که در اثر عصبانیت و محرومیت (آلرژی های جسمی و روانی) ایجاد می گردند نیز وجود دارند.

در مقاله های بعدی در مورد هر یک از آلرژی ها به طور جداگانه توضیح خواهیم داد.