آشنایی با گیاه پاخری

مشخصات گیاه

پاخری گیاهی علفی و چندساله است. منشأ این گیاه آسیا، اروپا و آفریقای شمالی گزارش شده و سپس به قاره آمریکا وارد شده است. این گیاه در خاک های مرطوب و باغ ها به طور خودرو می روید.

ریشه پاخری استوانه ای شکل و کم و بیش سطحی و حالتی خزنده دارد. در اواخر زمستان و اوایل بهار گلها ظاهر می شوند. سپس در اواسط بهار برگ های طوقه ای تشکیل می گردند. گل ها به رنگ زرد طلایی و گلچه ها باریک و کشیده است. برگ ها پهن به قطر 15 تا 20 سانتیمتر است. قسمت تحتانی برگ از کرک های انبوهی پوشیده شده است. ساقه فلس دار و ارتفاع آن در مرحله رسیدن میوه به 30 سانتیمتر می رسد.

میوه فندقه است. بذرها پس از رسیدن به سهولت از گیاه جدا و به اطراف ریزش می کنند. وزن هزاردانه آن 0.3 گرم است. گل ها و برگ های پاخری حاوی مواد مؤثره است. برگ ها حاوی مواد موسیلاژی (18 درصد)، فلاونوئید و ترکیبات تری ترپنوئیدی است. از دیگر مواد موجود در برگ ها می توان از آلکالوئید پیرولیزیدین، سنکیرکین و توسیلاگین نام برد.

نیازهای اکولوژیکی

پاخری در خاک های آهکی، مناطق مرطوب، علفزارها و مراتع به صورت خودرو جوامع انبوهی را تشکیل می دهد. این گیاه را می توان در زمین هایی که پی اچ آن بین 4.5 تا 7.5 باشد کشت کرد. پاخری در اکثر کشورها با توجه به ضوابط و مقررات آن کشورها از مراتع برداشت می شود و تاکنون تحقیقات زیادی در مورد تولید آن انجام نگرفته است.

برداشت محصول

از نیمه دوم اسفند، گل های باز شده این گیاه را به همراه مقدار کمی دمگل برداشت می کنند. برگ ها (بدون دمبرگ) از نیمه دوم بهار برداشت می شوند. همواره باید برگ های سالم و عاری از آلودگی قارچی یا میکروبی را برداشت کرد. از آنجا که اندام های مورد نیاز این گیاه از جمعیت های خودرو برداشت می شوند، باید دقت شود تا گیاهان متعلق به گونه های دیگر مانند Petasites spp. که به پاخری شبیه است برداشت نشوند.

پس از برداشت باید آنها را بلافاصله خشک کرد. تأخیر در خشک کردن سبب کاهش کمیت و کیفیت مواد مؤثره آن می شود. دمای مناسب برای خشک کردن گل 20 تا 25 درجه سانتیگراد است. برگ ها را باید با ضخامت کم در سایه خشک کرد.

نسبت گل تا زه به خشک، شش به یک و نسبت برگ تازه به خشک، پنج به یک می باشد.