کودپاشی گیاهان گلدانی

حداکثر جذب برخی از عناصر غذایی مانند فسفر توسط گیاه در صورتی انجام می شود که خاک دارای pH حدود 6.5 باشد. در چنین شرایطی است که املاح آهن و فسفر و یا بور و بسیاری از مواد دیگر به حالت محلول در خاک درمی آیند و در اختیار ریشه گیاه قرار می گیرند. مثلا در مورد فسفر اگر pH خاک به حد بالاتر از 7 برسد، جذب آن توسط گیاه تقلیل می یابد. با وجود اینکه احتیاج گیاهان زینتی به آهن بسیار ناچیز است، در pH بالاتر از 7 جذب آهن چنان کاهش می یابد که گیاهان مبتلا به کمبود آهن می شوند. ولی در خاک های خیلی اسیدی میزان آهن افزایش می یابد، به نحوی که مسمومیت گیاه را سبب می شود. بهترین pH برای جذب آهن در حدود 6.5 است.

خاک اولیه، خاک برگ، ماسه و کود دامی که در مخلوط های خاک در ایران به کار می روند غالباً قلیایی هستند. بنابراین برای اصلاح خاک از نظر جذب مواد غذایی باید از تورب یا کودهایی که باقی مانده اسیدی در خاک باقی می گذارند، مانند سولفات آمونیوم و یا هر وسیله دیگر استفاده کرد.

pH تورب حدود 3.5 تا 4 است و این ماده کاملاً اسیدی است، در حالی که خاک های ما دارای pH حدود 7 تا 7.5 می باشد (مگر در بخشی از خاک های سواحل دریای خزر که اسیدی اند). بنابراین با اضافه کردن تورب که یک ماده اسیدی است، به خاک مخلوط و تعدیل pH خاک می توان انتظار داشت که جذب مواد غذایی تسهیل شود. همانطوری که قبلاً ذکر شد، تورب فاقد مواد غذایی است، بنابراین به مخلوطی که فقط از تورب و ماسه به دست می آید باید کود شیمیایی کافی مرتباً اضافه شود.

یک برنامه کودی را نمی توان برای کلیه گیاهان زینتی اعمال کرد. احتیاج یک گونه بخصوص به کود نیز در دوران مختلف رشد و نمو متفاوت خواهد بود. گیاهانی که یک دوره رکود را می گذرانند، به میزان کود کمتری نیاز دارند. نوع خاک نیز در اینباره مؤثر است. اگر مخلوط خاک اولیه خاک سبک است، در این صورت باید انتظار داشت که ازت به دلیل آبشویی از گلدان خارج شود. بنابراین نحوه آبیاری نیز در این مورد دخالت خواهد داشت. با این وجود می توان به صورتی بسیار کلی برنامه ای جهت کودپاشی بسیاری از گیاهان زینتی پیشنهاد کرد. یک چنین برنامه ای مبتنی بر کمبود مواد غذایی و آثار این کمبود در رشد و نمو و خواص کیفی گیاهان و نیز تجزیه های شیمیایی خاک از نظر مواد محلول قابل جذب و عناصر کودی است.

اگر میزان ازت خاک صفر تا 30 پی پی ام باشد، خاک دارای کمبود ازت است، ولی میزان 30 تا 50 پی پی ام ازت خاک برای کشت و کار قلمه ها تا زمان ریشه دهی بسیار مناسب است، همچنین این میزان ازت برای گیاهانی که نیاز چندانی به کود ندارند، نظیر آزالیا و گل میمون خصوصاً در فصل زمستان کافی است. در شرایط خوب محیطی میزان 50 تا 120 پی پی ام ازت خاک حد متعارف و خوبی برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان زینتی گلدانی است.

اگر میزان ازت در خاک کم باشد بوته های زینتی نیز رشد کمی می کنند، برگ ها نازک و ظریف می شوند و رنگ آنها به زردی می گراید. ازت به علت آبشویی ممکن است از گلدان خارج شود، در نتیجه کمبود این عنصر بسیار دیده شده است. اگر میزان این عنصر در خاک شدیداً کاهش یابد، گیاه مبتلا به کلروز یا زردی برگ ها می شود.

ازت به صورت محلول های رقیقی از اوره، نیترات آمونیوم و یا سولفات آمونیوم تهیه و به گلدان ها داده می شود. از محلول 1000 پی پی ام ازت می توان 100 سی سی به پای هر گلدان گل به قطر دهانه 15 سانتیمتر ریخت، بدین ترتیب در هر بار کودپاشی فقط 100 میلیگرم ازت به هر گلدان داده می شود.

میزان فسفر مورد نیاز گیاهان زینتی نسبت به ازت کمتر است. فسفر به میزان 5 تا 15 پی پی ام برای بسیاری از محصولات مناسب است و اگر میزان فسفر از 20 پی پی ام بیشتر باشد، نیازی به کودپاشی فسفری نیست. کمبود فسفر باعث کوتاهی گیاهان، کم پشتی شاخه ها و برگ ها می شود. در نتیجه کمبود این عنصر رشد و نمو گیاه نیز متوقف می شود. سفر بعد از ازت، مهمترین عنصر غذایی است. کودهای فسفر معمولاً به سختی در آب حل می شوند.

در مورد پتاسیم، خاکی که 40 تا 80 پی پی ام پتاسیم دارد برای بسیاری از محصولات در حال رشد و نمو کامل بسیار مناسب است. اگر میزان این عنصر به بیش از 80 پی پی ام برسد، رشد گیاه متوقف می شود، ریشه ها صدمه می بینند و لکه های نکروتیک (خشک و شده و سوخته به رنگ ها و شکل های مختلف) روی برگ ها به وجود می آید، در نهایت زیادی کود پتاس می تواند باعث مرگ گیاه شود. از طرفی کمبود پتاس در خاک باعث کم پشتی شاخه ها و برگ ها، سوختگی برگ های پایینی گیاهان و نیز ظاهر شدن لکه های نکروتیک روی سطح برگ ها می شودو گیاه حالت طراوت خود را از دست می دهد و پیر و پژمرده شده و از مرغوبیت آن کاسته می شود.

گیاهان به آهن، منیزیم، منگنز، مس، روی، ید، گوگرد، مولیبدن و غیره نیز نیاز دارند. بیشتر این مواد در آب آبیاری یا در خاک به اندازه کافی وجود دارند، ولی در مخلوط هایی که از خاک استفاده نمی شود (مثلاً تورب و ماسه) کمبود این مواد اتفاق می افتد.

در زمان کودپاشی خاک گلدان باید مرطوب باشد، در غیر این صورت سوختگی گیاه به دلیل کودپاشی امکان پذیر می شود. رطوبت خاک باعث رقیق تر شدن کودهای شیمیایی می شود. اگر شرایط برای تعریق و تعرق مساعد باشد، جذب مواد کودی توسط گیاه تسریع می شود. بنابراین کودپاشی در اواسط روزهای گرم تابستان ممکن است باعث سوختگی گیاه شود، زیرا غلظت کود در بافت های گیاهی بیش از اندازه ای می شود که گیاه بتواند آن را تحمل کند.