قلمه هایی که به راحتی ریشه دار می شوند درمواد مختلف از جمله خاک ریشه دار می شوند، لیکن نوع بستر کاشت برای آن دسته از قلمه ها که به سختی ریشه دار می شوند عامل مهمی می باشد.
به طورکلی قلمه ها را می توان در خاک،
ماسه، تورب، ورمیکولیت، پرلیت و آب کشت کرد. حتی می توان هیچکدام از مواد بالا را
مصرف نکرد و قلمه ها را برای ریشه دار شدن در یک هوای مرطوب قرار داد. هر یک از
مواد بالا دارای خواص بخصوصی می باشند. از نظر بافت (درشتی و ریزی ذرات و در نتیجه
میزان مواد موجود در بین ذرات) و همچنین از نقطه نظر موادی که در بردارند، و
احیاناً از نظر
pH
این مواد با
یکدیگر متفاوت هستند.
خاک:
بسیاری از قلمه
ها در خاک کشت می شوند. خاک سبک شنی بر خاک سنگین رسی در این مورد ارجحیت دارد.
خاک قلمه ها باید به خوبی زهکشی شود و آب را در خود نگاه ندارد. ضدعفونی خاک برای
از بین بردن بیماری ها، به وسیله بخار اب گرم و یا مواد شیمیایی غالباً توصیه شده
است. در خاک های سبک شنی پس از یک بارندگی امکان جابجار کردن و درآوردن قلمه وجود
دارد، ولی در خاک های سنگین به علت چسبندگی خاک، درآوردن قلمه ها با مشکل روبرو می
شود.
غالباً قلمه های
خشبی را برای ریشه دار کردن در خاک می زنند. به بستر کاشت قلمه ها می توان موادی
نظیر شن نرم اضافه کرد تا سبک تر شوند. طول و عرض و مشخصات خزانه قلمه ها بی شباهت
به خزانه بذری نیست، با این تفاوت که در مورد خزانه قلمه ها از مواد آلی جهت
پوشانیدن سطح بستر استفاده نمی شود. بعضی قلمه های نیمه خشبی و سبز نظیر قلمه
شمعدانی و داوودی را نیز در خاک معمولی ریشه دار می کنند.
ماسه:
یکی از متداول
ترین موادی که برای بستر کاشت قلمه به کار برده می شود، ماسه است. این ماده نسبت
به موادی که بعداً خواهد آمد ارزانتر و کار کردن با آن راحتتر است. ماسه این که
برای این منظور به کار می رود، عاری از خاک است، بنابراین ماسه شسته به کار برده
می شود. ذرات ماسه نباید خیلی ریز باشد (ماسه بادی)، زیرا باعث سنگینی و جذب بیش
از اندازه آب می شود. همچنین این ذرات نباید خیلی درشت باشند، زیرا آب را خیلی زود
از دست می دهند. برای قلمه سوزنی برگان مانند سرخدار، سرو کوهی و سروهای معمولی،
ماسه بهترین بستر کاشت تشخیص داده شده است. در مورد بعضی از گونه های گیاهی به هر
حال قلمه های کاشته شده در ماسه، ریشه های طویل و بدون انشعاب می دهند. نگاه داری
بعدی این گونه قلمه ها معمولاً دچار اشکال می شود، بنابراین بعضی مواقع اضافه کردن
مواد دیگر به ماسه ضرورت دارد.
تورب:
در کشت قلمه ها تورب
بهترین ماده ای است که به ماسه اضافه می شود و در نتیجه مخلوط دارای قدرت بیشتر
جذب آب و نگاهداری آن می شود. به صورت حجمی دو قسمت ماسه و یک قسمت تورب یا یک
قسمت ماسه و سه قسمت تورب به کار برده می شود. مخلوط های مختلف برای کاشت قلمه های
بسیاری از گیاهان توصیه می شود. این مخلوط ها رطوبت مناسبی دربرگرفته و از خشکی
قلمه ها جلوگیری می کنند.
ورمی کولیت:
این ماده به علت
ذرات درشتی که دارد برای کاشت قلمه بعضی از گیاهان توصیه می شود. معمولاً این ماده
را مخلوط با پرلیت برای ریشه زایی به کار می برند. ورمی کولیت نیز مقدار زیادی آب
در خود نگاه می دارد.
پرلیت:
این ماده برای
ریشه زایی قلمه های سبز و علفی توصیه شده است. پرلیت در حقیقت یک نوع ماسه یا شن
با اندازه متوسط است، و چون زهکشی آن کامل صورت می گیرد به تنهایی و یا مخلوط با
تورب و یا ورمی کولیت مورد استفاده قرار می گیرد.
آب:
آب برای ریشه
زایی قلمه هایی که به راحتی ریشه می دهند به کار برده می شود. عیب آن عدم وجود
هوای کافی در آن است. اگر آب تهویه شود (به وسیله هوا و یا گاز اکسیژن) برای ریشه
زایی خیلی از گونه ها مناسب می شود.
قلمه را همچنین
می توان برای ریشه دار کردن در هوای مرطوب گذاشت، برای این منظور دسته های قلمه را
در اتاقی که دائماً به وسیله مه پاش، هوایش به حد رطوبت اشباع (98 درصد رطوبت
نسبی) می رسد، نگهداری می کنند، تا ریشه ها ظاهر شوند و رشد کنند. این روش در مورد
بسیاری از گیاهان نتایج رضایت بخش نشان داده است.