در طراحی و نگهداری فضای سبز گاه نیازمند جایجایی و کشت درختان بزرگ مرکبات هستیم که برای انجام این عملیات، شناخت فیزیولوژی گیاه و مراقبت های ویژه لازم است. در این مقاله نکات فنی مطرح در این زمینه ارائه می گردد.
زمان جابجایی:
بهترین زمان برای انتقال درخت بزرگ
مرکبات در زمان رکود گیاه (اواسط زمستان) می باشد. درختانی که در این زمان جابجا
می شوند تا تابستان بخشی از ریشه های خود را بازیابی می کنند. علاوه بر موارد ذکر
شده، در پاییز نیز امکان جابجایی درخت مرکبات وجود دارد. به طور کلی برای انجام
موفق جابجایی درختان، از انتقال آنها در دوره های رویش شاخه، دمای زیاد و خشکسالی
اجتناب گردد.
سن جابجایی درختان:
در جابجایی درختان هرقدر درخت جوان تر
و با قطر تنه کمتر باشد، عملیات انتقال و بازیابی آن با موفقیت بیشتری همراه است.
بنابراین هرچه قطر تنه درخت بزرگتر باشد، بعد از انتقال به مکان دیگر به زمان
بیشتری برای بازیابی و از سر گرفتن رشد طبیعی نیازمند است.
در جابجایی درختان فرض بر این است که
به ازای دو و نیم سانتی متر قطر تنه، یک سال زمان برای بازیابی و از سرگیری رشد
طبیعی لازم است. برای مثال اگر یک درخت با قطر 15 سانتی متر از مکانی به مکان دیگر
جابجا شود، حدود 6 سال زمان برای بازیابی نیاز داشته که در این مدت نیز نیازمند
مراقبت های ویژه می باشد.
![]()
![]()
کاشتن درخت در مکان جدید:
در جابجایی و کاشت درخت در مکان جدید
رعایت نکات فنی ضروری است که خلاصه ای از این موارد ذکر می گردد:
1- درخت یک تا دو روز قبل از جابجایی
به مقدار کافی آبیاری شود.
2- اصولاً در خاک های رسی، دیواره های
خفر شده به دلیل فشرده بودن حالت صیقلی دارد که از پخش شدن ریشه های درخت به خارج
توده خاکی جلوگیری می کند. در این شرایط باید قبل از کاشت درخت، با استفاده از بیل
یا چنگگ این سطح صیقلی و فشرده شکسته شود.
3- به منظور سرعت بخشیدن رشد ریشه ها و
نفوذ آنها در خاک های اطراف، می توان گودال کاشت را بزرگتر از حجم ریشه و خاک
همراه درخت حفر نمود که در زمان استقرار درخت در مکان جدید، فاصله بین توده خاکی
ریشه و دیواره گودال با خاک مرطوب سبک (حاوی خاک باغچه، کمپوست، کود دامی پوسیده و
ماسه) پر می شود.
4- در شرایط خاص برای درختان بزرگ و
خاک های فشرده نباید از ماشین درخت کن برای حفر گودال کاشت استفاده کرد، بلکه باید
با یک بیل مکانیکی گودال بزرگتری حفر کرد تا زمینه نفوذ راحت تر ریشه ها در مکان
جدید فراهم گردد.
5- در جابجایی درختان به منظور جلوگیری
از اختلالات نور دریافتی و فعالیت فتوسنتزی بهتر است قبل از انتقال، سمت جنوبی
درخت مشخص و علامت گذاری شده تا موقع جابجایی و استقرار در مکان جدید نیز در همان
وضعیت (قسمت علامت گذاری به طرف جنوب) کشت گردد.
6- در مراحل اولیه جابجایی به دلیل
ارتباط نداشتن ریشه ها با بستر زمین، استقرار درخت در مکان جدید ضعیف می باشد که
برای محافظت از آن در برابر نیروهای محیطی همچون باد و موارد دیگر به بستن مهار و
یا استفاده از قیم نیاز است.
7- بالافاصله بعد از استقرار درخت در
مکان جدید باید آبیاری کامل انجام شود.
![]()
![]()
مراقبت های بعد از جابجایی
درختان منتقل شده در مرحله بازیابی
معمولاً از آب خیلی کم و یا خیلی زیاد از بین می روند. بنابراین برای حفظ درختان
یاد شده نیاز به بازدید منظم است (هر سه روز یک بار). در بررسی این درختان باید
مراقب باشیم که همواره 10 سانتی متر از سطح رویی خاک ریشه درختان جابجا شده به
همراه خاک های اطراف گودال مرطوب باشد تا تنشی به گیاه وارد نشود. بعد از کاشت از
هرس های سنگین پرهیز شود زیرا هر چقدر درخت برگ بیشتری داشته باشد، می تواند غذای
کافی تولید کند که در رشد بهتر یشه مؤثر است. بعد از اینکه درخت در محل جدید به
شرایط رشد طبیعی برگشت (بعد از چند سال)، می توان هرس درخت را آغاز نمود.