کم خونی و رژیم مبتلایان به آن

در مردان این نوع کم خونی دیده نمی شود و اگر دچار این کم خونی شوند باید بدانند که یک قسمت از بدنشان دچار خونریزی شده است و باید سریعاً به پزشک مراجعه نمایند. زنان به دلایل زیادی می توانند در معرض این نوع کم خونی قرار بگیرند زیرا در عادت ماهانه، دوران بارداری، زایمان، شیردهی و یائسگی مقدار زیادی آهن را از دست می دهند و دچار کمبود آهن می شوند. جوانان و نوجوانان هم به علت دوران رشد که دوران حساس زندگی است بیشتر از هر زمان دیگری به آهن و سایر مواد غذایی احتیاج دارند بخصوص دختران جوان که در عادت ماهانه خود مرتب مقدار زیادی آهن را از دست می دهند.

کمبود آهن در جوانان باعث حالت هایی مانند ستیزه جویی و پرخاشگری و عصیانگری می شود بنابراین از والدین عزیز می خواهیم که در این دوران توجه بیشتری نسبت به فرزندان خود و تغذیه آنها داشته باشند. بیشتر افراد مبتلا به کم خونی فاقد اسید معده کافی هستند و اسید طبیعی معده اسید کلرئیدریک است که این اسید در سنین پایین به اندازه کافی ترشح می شود اما در میانسالی و پیری مقدار ترشح آن کمتر می شود. همچنین در کمبود ویتامین های گروه B مقدار ترشح این اسید کم می شود و چون آهن یکی از مواد کانی سخت می باشد و در ابتدا هم باید در اسید معده حل شود تا بتواند جذب خون گردد و از آنجا که افراز کم خون دچار کمبود این اسید معده می باشند، در نتیجه بیشتر در معرض کم خونی قرار می گیرند.

این را هم باید بدانید که مصرف شیرینی جات و قندها از میزان این اسید کم می کند و باید افراد کم خون از مصرف شیرینی پرهیز نمایند و تا می توانند از ویتامین C استفاده کنند. مصرف شیر و ماست به علت داشتن اسید لاکتیک باعث بالا رفتن اسید معده و در نتیجه هضم بهتر می شود بعلاوه باید سعی شود همیشه هنگام مصرف غذا، ویتامین C یا شیر و ماست مصرف گردد. علائم کم خونی ها تقریباً مشابه است و افراد کم خون چون اکسیژن رسانی خوبی ندارند، در نتیجه اکسیژن کافی به بافت های بدن نمی رسد و بیشتر رنگ پریده و دائماً دچار ضعف و سرگیجه هستند.

احساس خستگی مفرط می کنند و از انجام فعالیت های معمولی عاجزند و دچار نارسایی تنفس می شوند، ضربان قلبشان بالا می رود و نگرانی و کاهش انرژی دارند. علت این علائم آن است که بدون هموگلوبین کافی در گلبول های قرمز، تمام قسمت های بدن از جمله مغز دچار کمبود اکسیژن می شوند و پزشکان معمولاً می توانند کم خونی را توسط آزمایش گلبول های قرمز خون در زیر میکروسکوپ و تعیین شکل، اندازه و تعداد آنها با آزمایش هایی که میزان اجزاء مختلف خون را اندازه گیری می کند تشخیص دهند.

کمبود تغذیه ای نیز از عوامل نسبتاً شایع کم خونی هستند و علاوه بر کمبود آهن، کمبود اسید فولیک یا ویتامین B12 نیز می تواند مسئول کم خونی باشد و به ندرت این مشکل به دلیل مصرف ناکافی مس، ریبوفلاوین یا ویتامین های A ، B6 ، C و یا E بوجود می آید. در کم خونی ناشی از فقدان ویتامین E ، گلبول های قرمز بدن از بین می روند و طول عمر کافی نمی کنند. زیرا طول عمر گلبول های قرمز به طور طبیعی 3 تا 4 ماه است و پس از این مدت گلبول های قرمز تجزیه شده و آهن آن به مصرف بافت های می رسد و گلبول های قرمز جدیدی جای آنها را می گیرند.

این نکته قابل ذکر است که در یک فرد سالم در یک دقیقه یک میلیون گلبول قرمز ساخته می شود که محل ساخته شدن آنها در مغز استخوان است و اگر بدن دچار کمبود ویتامین E باشد این عمل بطور طبیعی انجام نمی شود و شخص دچار کمبود گلبول های قرمز و در نتیجه دچار کم خونی می شود و این افراد  باید از قرص های ویتامین E استفاده کنند.

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 عوارض شدیدی را در پی دارد و موجب مشکلات بزرگی می شود. کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین را کم خونی بدخیم می نامند. زیرا ویتامین B12 برای ساخت DNA یا ماده ژنتیکی سلول لازم است و کمبود آن منجر به اختلال در تولید سلول می شود و بدون مقدار کافی ویتامین B12 ، گلبول های قرمز خون مبتلا به حالتی می شوند که به نام ایست بلوغی معروف است و گلبول ها بزرگتر می شوند ولی هرگز از لحاظ عملکرد بالغ نمی شوند. گلبول های قرمز اغلب در این بیماری هرگز از مغز استخوان یعنی به جایی که این سلول ها ساخته می شوند خارج نمی گردند و خستگی مفرط یکی از چندین علامت احتمالی کم خونی بدخیم است.

سایر علائم شامل زبان سوزان، بی حسی و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها، فقدان اشتها، تحریک پذیری، افسردگی خفیف، فراموشی و دردهای مبهم معده می باشند و مشکلات ناشی از کمبود این ماده مغذی اغلب به علت عدم توانایی بدن برای جذب این ویتامین است و افرادی که تحت عمل جراحی معده قرار گرفته اند یا مبتلا به بیماری کرون یا سایر مشکلات معده ای یا روده ای هستند، ممکن است توانایی جذب این ویتامین را از دست دهند. در ضمن کسانی که به این نوع کم خونی مبتلا می شوند بیشتر از آن دسته افرادی هستند که از مصرف پروتئین بخصوص گوشت پرهیز می کنند.

زبان این گونه افراد بیمار بطور بارز علامت و آثار مشخصی دارد و هرکس قادر است این گونه زبان ها را با یکبار دیدن تشخیص دهد. علامت مشخصه آن این است که زبان بطور معمولی نمی باشد و مثلاً یا زیاد بزرگ است و یا بیش از اندازه کوچک و باریک است و دیگر اینکه زبان های عادی و معمولی به رنگ صورتی متمایل به سفید نبوده بلکه قرمز براق و شفاف است و رنگ قرمز آن در چند رنگ بدرستی قابل رؤیت است. این گونه افراد با مصرف هر روزه پروتئین بیماری شان برطرف خواهد شد.

خوردن صحیح انواع مواد غذایی برای سلامتی خون هم مهم است. منابع غذایی آهن دار بی شماری وجود دارد اما به علت پیچیدگی ترکیبات آهن در آنها، این گونه مواد قابل جذب سریع بدن نمی باشند مانند عدس و اسفناج زیرا به سختی آهنشان جذی می گردد و هر قدر ماده غذایی آهن دار از نظر ساختمانی لطافت بیشتری داشته باشد آهن آنها بهتر جذب می گردد.

اکثر پزشکان توصیه می کنند که جگر نخورید زیرا سرشار از کلسترول است اما این نظریه در مورد بیماران کم خون صدق نمی کند و آنها باید جگر استفاده کنند. قلوه، جگر، جوانه گندم، تخم مرغ، پروتئین ها، سبزیجات برگ دار همراه با شیر یا ماست و کمی ویتامین C هر روز صبح برای افراد کم خون بسیار مناسب و مفید است و حالت های سرگیجه، خستگی و عصبانیت را کاهش می دهد. از غلات کامل و نان های تقویت کننده، سبزی های برگدار و حبوباتی مانند لوبیا سفید و قرمز استفاده کنید. از میوه جات تازه و رسیده مانند هلو و زردآلو که به مقدار لازم آهن دارند استفاده نمائید. همچنین دوغ، ماست، لبنیات و میوه های شیرین و انواع مرکبات در جذب آهن مفیدند اما مواد نشاسته ای و قندی از یک طرف محیط خون را قلیایی می کنند و از طریف دیگر در مقابل باکتری های روده تاب مقاومت ندارند لذا جذب آهن را کم می کنند و بالاخره تخم مرغ و جوانه گندم نیز خون سازهای خوبی هستند. سویا، سبوس برنج، بادام زمینی، نخود، گردو، پسته و خرما نیز دارای ویتامین E هستند و توصیه می شود افراد کم خون از مصرف شیرینی جات پرهیز نمایند.