نکاتی در بکارگیری گیاهان دارویی در احداث فضاهای سبز شهری

ب) تأثیر گیاه بر سلامت انسان:   توجه به رایحه درمانی و گل درمانی در پزشکی مدرن در پی بررسی ابداعات گذشتگان در این هنر بوسیله تجهیزات پیشرفته امروزی نقش گیاهان در پیشگیری و درمان بیماری های جسمی و روانی را بیش از پیش نمایان می کند. گیاهانی مانند اکالیپتوس، کاج، انواع بید، افرا و زبان گنجشک با تولید مواد شیمیایی (فیتونسیدها) و انتشار آنها در هوا باعث از بین رفتن قارچ ها، باکتری ها و برخی حشرات مضر و همچنین ایجاد حالت آرامش و خلسه در انسان می شوند. این مواد آلی گاهی ویتامین های جوی نیز نامیده می شوند. گل بابونه، گل محمدی، بیدمشک و سنجد رایحه دل انگیز و آرامبخشی در فضا پراکنده می کنند.

ج) زیبایی گیاه:   گیاهان با تنوع در فرم، اندازه و رنگ هر کدام می توانند زیبایی خاصی را باعث شوند.

گیاهان دارویی مناسب برای فضاهای سبزشهری

1- از نظر دوره رویش:   انواع یکساله (بابونه)، دوساله (مغربی) و چندساله (گل گاوزبان و رزماری)

2- از نظر رنگ گل، شاخه و برگ:   رنگ گل های آبی (رزماری، اسطوخودوس)، زرد (مغربی و علف چای)، زرد و نارنجی (گلرنگ، همیشه بهار) سفید، بنفش، صورتی (زوفا، ماریتیغال، گل محمدی) و انواع رنگ های دیگر (ختمی) در بین گیاهان دارویی دیده می شود. از نظر رنگ اندام هوایی، زیتون، بومادران، سانتولینا و اسطوخودوس دارای شاخ و برگ خاکستری هستند، عناب برگ هایی به رنگ سبز براق دارد و بومادران استاندارد دارای اندام هوایی به رنگ سبز چمنی است.

3- از نظر اندازه:   انواع بوته ای کوتاه (گل گاوزبان، زوفا و علف چای)، متوسط (کرچک و گل محمدی) و انواع بلند (عناب، اکالیپتوس، سنجد، سنا، سپستان) و گونه های دارای اندام های هوایی رونده (توت روباه) هستند. گیاهانی مانند غارگیلاس و خرزهره همیشه سبز می باشند.

د) سهولت کاربرد گیاه:   نگهداری و کشت گیاهان مورد استفاده در فضای سبز باید آسان باشد. اکثر گیاهان دارویی براحتی از طریق بذر، قلمه، پیوند، خوابانیدن، ریزوم، غده و مانند آن تکثیر می شوند و در مجموع نسبت به دیگر گیاهان، آفات و بیماری های کمتری نیز دارند.

انتخاب گونه های جدید گیاهی

در انتخاب و بررسی انواع گونه های گیاهی جدید موارد ذیل، بایستی مد نظر باشد.

سازگاری گونه گیاهی معرفی شده با خصوصیات آب و هوایی منطقه : این امر باعث بالا رفتن قدرت رشد، تکثیر و در نهایت بقای گونه می گردد.

زیبایی و ظاهر آراسته:   گونه جدید گیاه به نحوی که شکل و ظاهر گیاه مناسب محل مورد نظر باشد: که در این رابطه دیدگاه و نظر کارشناس فضای سبز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. عدم استفاده مناسب از یک گونه گیاه در محل مورد نظر، باعث کاهش زیبایی محوطه گردیده ضمن آنکه گاهی ممکن است باعث بروز مشکلاتی گردد. به عنوان نمونه چنانچه از گیاهان انبوه در حواشی معابر و پیاده رو استفاده گردد، باعث کاهش دید رانندگان و ممانعت از توجه آنها به عابرین پیاده که در انتظار عبور از خیابان هستند، می گردد و همین امر باعث بروز حوادثی می شود.

خصوصیات فیزیولوژیک و مرفولوژیک گیاه:   گاهی صمغ تانن و سایر اسانس های موجود در بخش های مختلف انواع گیاهان باعث وارد گردیدن لطماتی به اقشار مختلف بخصوص کودکان می گردد، زیرا کودکان از روی کنجکاوی و یا بازی های کودکانه در تماس با این پیکره های گیاهی بوده و حتی بخشی از برگ و غیره را در طی بازی های کودکانه تناول می نمایند که در آنها ایجاد مسمومیت می کند. لذا توجه به ایمنی اقشار مختلف دارای اهمیت بسزائی است.

ایجاد آرامش خیال بیننده و جلب متخصص : ایجاد تنوع در فضای سبز به نحوی که هم باعث آرامش بازدیدکنندگان و هم باعث جلب متخصصین و علاقمندان شود و به طورکلی خواسته های همه اقشار را تأمین نماید؛ چه افرادی که جهت فرار از ناملایمات زندگی به دامن طبیعت پناه آوردند و چه آنهایی که در پی یافتن طرح های نوین، الگوبرداری تحقیق و غیره هستند، بسیار حائز اهمیت است.

پرهیز از یکنواختی و روی آوردن به استفاده ترکیبی از گونه ها:   سالها است که فضای سبز شهری سطح مالامال از درختان صنعتی، جنگلی مانند چنار، نارون، زبان گنجشک گردیده است و سالها است که مهمترین پوشش سطح زمین درپارک ها، میادین و بلوارها، چمن است. حال آنکه مشخص گردیده است که بیشترین آلرژی از طرف گیاهان فوق حادث می گردد و چمن نیز با توجه به وضعیت خشکسالی ها و کمبود آب و همچنین هزینه های بالای نگهداری، حداقل در پاره ای ازمناطق که امکانات و بودجه وسیع و کلان در دسترس نیست، کاملا از چرخه کشت و فضای سبز خارج گردیده است. گرچه اهمیت گیاهان داروئی در بخش پزشکی و داروسازی بر همگان واضح و مشخص است ولی استفاده از آنها به عنوان گیاهان جدید در فضای سبز دیر زمانی که اهمیت یافته است. اکثر گیاهان مورد نظر جهت کشت در فضای سبز، گیاهان همیشه سبز هستند که ظاهر سبز آنها در تمام فصول سال جلوه می نماید. این گیاهان دارای سطح برگ سبز دائمی هستند. برخی ازآنها را می توان به طور ترکیبی با سایر گیاهان استفاده نمود و پاره ای ازآنها حتی می توانند جایگزین گیاهان پوششی چون چمن گردند.