فرنجمشک یا پلنگمشک یکی از گیاهان تیره نعناعیان است. این گیاه بیشتر به دلیل خواص داروییاش شهرت دارد و معمولاً بهصورت دمنوش استفاده میشود
فرنجمشک
یا پلنگمشک یکی از
گیاهان تیره نعناعیان است که از 30 سانتی متر تا 80 سانتی متر رشد میکند. این
گیاه بهصورت خودرو در مناطق مختلف جهان، از جمله در ایران یافت میشود. از آن جا
که این گیاه حشرات مفید را به خود جذب میکند، پورش آن در باغچه و باغ میتواند
مزایای زیادی داشته باشد. البته این گیاه بیشتر به دلیل
خواص داروییاش
شهرت دارد.
معمولاً فرنجمشک یا پلنگ مشک بهصورت دمنوش استفاده میشود و طعم آن کمی به لیمو
شباهت دارد.
فرنجمشک هم مانند دیگر
گیاهان تیره نعناعیان برگهای بیضی شکل و دالبر شکل دارد. الگوی رویش برگها بر
روی سابقه از یک مربع پیروی میکند که برگها دو به دو در ضلعهای مقابل هم قرار
دارند. برگها به رنگ سبز روشن و زیر آنها سفید رنگ است. برگها تا حدی طعم و عطر
لیمو دارند و در صورتی که آن را لمس کنید، میتوانید رایحه لیمو را استشمام کنید.
از آن جا که گلهای فرنجمشک کوچک و ظریف است، معمولاً توجه کسی به آن جلب نمیشود.
اگر از نزدیک نگاه کنید، گلهای صورتی کم رنگ را میبینید که در کنار برگها جای گرفتهاند.
معمولاً استفاده از این
گیاه برای ما به تهیه دمنوش خلاصه میشود، هر چند که در طبیعت این گیاه هم برای
سلامت حیوانات و هم برای سلامت گیاهان دیگر مفید است. در ادامه به طریقه پرورش این
گیاه خوش عطر و مفید خواهیم پرداخت.
چطور فرنجمشک پرورش دهیم؟
بسته به نوع خاکی و آفتابی که گیاهان میتوانند دریافت کنند، این گیاه میتوان از 30 تا 80 سانتی تر رشد کند. فرنجمشک هم مانند دیگر اعضای خانواده نعناعیان در مقابل سرما و گرما سرسخت است و میتواند تا دمای 30 درجه زیر صفر را تاب آورد. برای حفاظت بهتر از این گیاه میتوان از مالچ استفاده کرد که باعث میشود گیاه در زمستان گرمتر باقی بماند. این کار همچنین مانع از شسته شدن خاک اطراف گیاه در یخ بستن و آب شدنهای مکرر میشود.
فرنجمشک تقریباً در هر خاکی میتواند رشد کند و در مورد جنس خاک چندان سخت گیر نیست. البته در مناطقی گرم سیر که دمای هوا در تابستان بالا میرود، بهتر است برای آن سرپناهی قرار داده شود تا بیش از حد گرم نشود. همین طور بهتر است در چنین شرایطی، خاک کمی مرطوب باشد.
از آن جا که پلنگ مشک بهراحتی تکثیر میشود، در صورت مناسب بودن شرایط خاک و وجود مواد مغذی کافی، این گیاه در مدت کوتاهی تمام فضا را از آن خود کرده و همه جا را پر میکند. خاک ایدئال برای فرنجمشک، خاک مرطوب و غنی از مواد غذایی است، هر چند پلنگمشک بالغ بهراحتی میتواند دورههای گرما و کم آبی را تحمل کند.
برای پرورش پلنگمشک، بهترین کار استفاده از بذر این گیاه است. پلنگمشک هم مانند دیگر گیاهان تیره نعناعیان بهراحتی از طریق بذر تکثیر میشود. برای کاشت این گیاه در فضای خارج از خانه، بهتر است بذرها در اواسط بهار، یعنی زمانی که خطر یخ زدگی و سرمای شدید وجود ندارد، دست به کار شوید. اگر این زمان را از دست دادید، میتوانید کاشت بذرها را برای اوایل پاییز برنامه ریزی کنید.
معمولاً بذرهایی که در فضای باز کاشته میشوند، قدرت و استقامت بیشتری نسبت به گیاهانی که داخل خانه رشد کردهاند دارند. مزیت مهم دیگر کاشت فرنجمشک در محیط خارج از خانه، نیاز به رسیدگی کمتر و البته اشغال نشدن فضای خانه است. با این حال برای کاشت بذر و پرورش فرنجمشک در داخل خانه میتوانید 6 تا 8 هفته پیش از شروع سرمای زمستانی کار را شروع کنید. بذرها را در گلدان بریزید و آنها را با کمی خاک بپوشانید. میتوانید خاک را در گلدان ریخته، سپس بذرها را بر روی سطح خاک بپاشید و قبل از آبیاری کمی آنها را خاک مخلوط کنید. رشد گیاه در دمای 21 درجه سانتیگراد، 7 تا 14 روز زمان میبرد. اگر دمای هوا کمتر باشد، این مدت زمان ممکن است بیشتر شود.
زمانی که دومین سری از برگهای گیاه ایجاد شد، وقت آن است که گیاه به ظرف بزرگتر منتقل شود. در نهایت زمانی هوا گرمتر شد و خطر یخ زدگی وجود نداشت، میتوانید گیاهان را بافاصله 30 تا 45 سانتی متری از هم در باغچه بکارید.
پرورش پلنگمشک از بذر تنها یک مشکل دارد. اینکه هر کدام از این گیاهان کمی با دیگری متفاوت خواهد بود. شکل و ظاهر گیاهها بهطور کلی مشابه هم، ولی طعم و عطر آنها ممکن است باهم تفاوت داشته باشد. این مسئله برای کسانی که جهت فروش محصول این گیاه را پرورش دادهاند، مهم است. به همین دلیل توصیه میشود که این افراد از روشهای دیگر مثل قلمه زنی و تقسیم ریشه استفاده کرده یا بذرها را از منابع معتبر و باکیفیت مشابه تهیه کنند.
برای آن که فاصله میان گیاهها باهم حفظ شود، بهطور مرتب و در فصلهای رشد گیاه، باید آنها را هرس کرد. هم چنین هر 3 تا 5 سال یک بار بهتر است گیاههای بالغ تقسیم کرده تا کند شدن روند رشد آنها بهمرور زمان را جبران کرد.