۱۳۹۸ بیست و هشتم مرداد

پرورش گیاهان زینتی: چه زمانی و چگونه به باغچه کود بدهیم؟

کودهای عمومی یا همه منظوره تا کودهای خاص مثل کود کاکتوس، با غلظتهای متفاوت، اشکال متفاوت (پودرهای محلول در آب یا محلول) ، سرعت رها سازی متفاوت و غیره همگی در دسترس هستند و هنگامی که میخواهید کود بخرید، ممکن است با خرید کود نامناسب برای باغچه خود، گلها و گیاهان خود را از بین ببرید یا خاک را ضعیف کنید و حاصلخیزی آن را از بین ببرید.

کود دهی بخش مهمی از حفظ فضای سبز و باغچه است به خصوص در مناطق شهری که معمولا بخش زیادی از روی خاک بومی در ساخت و ساز برداشته میشود و خاک زیر که مواد مغذی چندانی ندارد بخش رویی خاک را تشکیل میدهد که بخش اعظم ریشه گیاهان در آن قرار است رشد کنند.

متاسفانه کود دهی با توجه به انواع کودهایی که امروزه در بازار وجود دارد کار پیچیده ای است و نیاز به آگاهی دارد. کودهای عمومی یا همه منظوره تا کودهای خاص مثل کود کاکتوس، با غلظتهای متفاوت، اشکال متفاوت (پودرهای محلول در آب یا محلول) ، سرعت رها سازی متفاوت و غیره همگی در دسترس هستند و هنگامی که میخواهید کود بخرید، ممکن است با خرید کود نامناسب برای باغچه خود، گلها و گیاهان خود را از بین ببرید یا خاک را ضعیف کنید و حاصلخیزی آن را از بین ببرید.

به طور کلی برای گیاهان فرقی نمیکند کود گرانوله (دانه های جامد که در آب باید حل شوند) استفاده میکنید یا محلولی یا کپسولی یا پلت، تنها چیزی که مهم است این است که به هر طریقی، مواد مغذی مورد نیاز گیاه تامین شود.

کودهای مختلف از نظر میزان مواد مغذی و انواع آن و سرعت رها سازی مواد، متفاوتند. نوع کودی که انتخاب میکنید نباید تنها بر اساس قیمت آن باشد بلکه نوع گیاه، نوع خاک و میزان مواد مغذی آن و نوع رشدی که به دنبال آن هستید را هم باید در نظر بگیرید. مثلا کودهای مایع یا محلول در آب اغلب برای گیاهان یک ساله و چند ساله دارویی استفاده میشوند و بلافاصله پس از کاشت گیاه باید داده شوند چون مواد مغذی آنها به سرعت جذب شده و به کار گیاه می آید. اما گیاهان زینتی چوبی (درختی و درختچه ای) مواد غذایی را در ریشه های خود ذخیره میکنند و پس از کاشت نیاز فوری به مواد مغذی ندارند چون فرصت کافی دارند. برای این گیاهان کودهای آهسته رهش بهتر است چون مواد مغذی را به تدریج در اختیار گیاه قرار میدهد. برای این که بدانید کود گرانوله ای که میخورید آهسته رهش است یا نه، باید برچسب روی محصول را بخوانید. نیتروژن که به شکل نیتروژن آمونیاکی در فهرست نوشته میشود نشان میدهد محصول تا حدی خاصیت آهسته رهش دارد. اگر نیتروژن نوشته شده به صورت اوره، فرمالدهید اوره ( urea-formaldehyde )، ایزوبوتیلن دی اوره ( IBDU مخفف isobutylenediurea ) یا اوره با پوشش گوگرد ( sulfur-coated urea ) باشد، طول مدت رها سازی مواد مغذی آن افزایش می یابد. برخی کودهای آهسته رهش گرانوله تا شش الی هشت ماه پس از ریختن کود، دوام دارند.

کودهای ارگانیک مانند پودر استخوان، کنجاله پنبه دانه و کودهای حیوانی را نیز میتوان استفاده کرد. جدول زیر مقدار متوسط مواد مغذی کودهای ارگانیک مختلف آمده است. کمپوست نیز یکی دیگر از منابع کود آهسته رهش خوب است.

 

برای بیشتر گیاهان زینتی، کود حاوی مواد مغذی اصلی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) با نسبت 2-1-3 یا 2-1-4 مناسب است (توجه داشته باشید مثلا کود 8-4-12 نسبت 2-1-3 را دارد) . تحقیقات نشان میدهند فسفر (عدد میانی که در شاخص کود استفاده میشود) در خاک می ماند و با بارندگی یا آبیاری از خاک شسته نمیشود در حالی که نیتروژن و پتاسیم شسته میشوند. از این رو معمولا فسفر به مقدار کمتری لازم است. در مکانهایی که کاشت گیاه تازه شروع شده است و تا به حال فسفر به خاک افزوده نشده است، کود عمومی یا متعادل (که نسبت نیتروژن، فسفر و پتاسیم در آن یکی است) توصیه میشود.

کود دهی چه زمانی باید انجام شود؟

تحقیقات نشان میدهند گیاهان چوبی در فصل رشد به صورت فعال مواد مغذی را از خاک جذب میکنند. بنابراین دادن کود به محض این که گیاه از خواب زمستانی بیرون آمد، باید انجام شود. از دادن کود پس از اولین سرما زدگی پاییز، که به گیاه سیگنال میدهد وارد خواب زمستانی شود، خودداری کنید.

چند بار در سال باید باغچه را کود بدهیم؟

دفعات کود دهی بستگی به نوع گیاه و نوع کود دارد. اگر کود آهسته رهش استفاده میکنید، پس از این که کود دادید نیازی به کود دهی مجدد ندارد و کود برای تمامی فصل رشد کفایت میکند. اگر کود گرانوله متعادل عمومی مصرف میکنید، دو یا سه بار (بسته به این که آهسته رهش است یا نه) باید کود بدهید.

هنگامی که کود گرانوله متعادل مانند 10-10-10 یا 8-4-12 را برای گیاهان پوششی، یک ساله، چند ساله دارویی و رزهایی که تازه کاشته اید استفاده میکنید، با فواصل چهار تا شش هفته یک بار و مقدار کم، کود دهی را انجام بدهید.

در دوره های خشکی و کم آبی، مقدار کود دهی و دفعات آن را در نواحی که آبیاری نمیشوند را کاهش دهید چرا که ممکن است کود باعث صدمه دیدن گیاهان زینتی که تحت تنش آبی قرار دارند، شود.

برای درختچه ها و درختان زینتی تازه کاشته شده، چند مرتبه کود دهی سبک در اولین فصل رشد پس از کاشت مناسب است. دقت کنید کود را به صورت یکنواخت در گودال کاشت، پراکنده کنید. مقدار دقیق کود بستگی به نوع کود و مساحتی که کود میدهید و همچنین رشدی که انتظار دارید، دارد. در کود دهی افراط نکنید چون باعث صدمه دیدن گیاه و خاک میشود.

  زینب رهامی