گل کوکب که به آن در زبان انگلیسی دالیا یا داهلیا Dahlia ودر عامیانه به آن گل سرده گفته میشود، گیاهی متعلق به خانواده کاسنیان است. نام گل کوکب از یک گیاهشناس سوئدی به نام آندریاس دال گرفته شده است. خاستگاه این گل، کشورهای آمریکای مرکزی، مکزیک و کلمبیا میباشد.
خصوصیت بارز گل کوکب، تنوع بسیار بالای اشکال مختلف آن و فراوانی رنگها است به طوری که تا کنون 2000 نمونه آن در طبیعت شناسایی شده است. ارتفاع گل کوکب در گونههای مختلف بین 60 تا 180 سانتیمتر متغیر است. اندازه قطری این گل نیز بین 2.5 تا 20 سانتیمتر وجود دارد. گل کوکب در رنگهای سفید، قرمز، بنفش، نارنجی و رنگهای چندگانه و ترکیبی پرورش یافته است.
یکی از تفاوتهای دیگر گل کوکب با بقیه گلها آن است که این گیاه، گلهای خود را از اواخر تابستان تا اوایل پاییز نمایان میکند و میتواند جهت زیباسازی فضاهای آپارتمانی و باغچهها در شرایطی که گل دیگری وجود ندارد، به خودنمایی بپردازد.
گل کوکب هم به صورت شاخهای، هم آپارتمانی و هم گیاه مخصوص باغچه کاشته میشود. شهد گل کوکب بسیار فراوان است و حشرات و زنبورها علاقه فراوانی به جذب شیرینی شهد آن و انجام گردهافشانی دارند.
گونههایی از گل کوکب وجود دارد که مصرف خوراکی دارند. در طب سنتی از جوشانده گل کوکب جهت ضدعفونی زخمها استفاده میگردد. همچنین میتوان ترکیب گل کوکب و بادام تلخ را به صورت یک ضماد مالشی جهت رفع ترکهای پوست مانند لب و پاشنه پا به کار گرفت. خواص خوراکی گل کوکب شامل رفع کم اشتهایی، درمان ورم روده و معده و سیستم گوارشی میباشد.
از خصوصیات جالب گل کوکب، سازگاری زیاد با شرایط محیطی متفاوت است و به همین دلیل در اقصی نقاط دنیا انواع مختلف آن پرورش مییابد.
بهترین دما برای رشد گل کوکب بین 13 تا 25 درجه سانتیگراد است و این گل میتواند سرمای 5 درجه و گرمای 30 درجه را نیز تا حدودی تحمل نماید.
گل کوکب به سه روش مختلف تکثیر میگردد که میتوان بذر آن را کاشت و یا از طریق قلمه زدن آن را پرورش داد یا از راه کاشت غدد ریشه به تکثیر آن اقدام نمود. مناسبترین زمان کاشت گل کوکب در اواخر اسفند ماه و پایان فصل سرما میباشد که جهت کاشت در باغچه، باید گودالی به عمق چهل سانتیمتر ایجاد کرده و پیاز گل را همراه با مقداری ماسه و کود در عمق خاک کشت کنیم.
گل کوکب جهت رشد مناسب به 6 تا 8 ساعت تابش آفتاب نیاز دارد ولی به علت آن که تحمل زیاد گرما را ندارد، در فصول گرم و اواسط روز نباید در برابر تابش مستقیم آفتاب قرار گیرد.
خاک مورد نیاز گل کوکب باید زهکشی مناسب داشته باشد و بهترین اسیدیته برای آن مقدار 6 تا 7 است. مناسبترین نوع خاک، خاکهای نرم شنی با نفوذپذیری زیاد و حاصلخیزی خوب است که میتوان مقداری کمپوست نیز به آن اضافه نمود.
گل کوکب را باید ماهیانه یک مرتبه با کودهای دارای ازت کم کوددهی نمود تا در اطراف آن از رشد علفهای هرز و پوسیدگی ریشه جلوگیری شود. بهترین زمان کوددهی از اواسط بهار تا اوایل فصل پاییز میباشد و در فصول سرد باید از کوددهی خودداری نمود چون گیاه وارد دوره استراحت شده و به خواب زمستانی میرود.
گل کوکب باید هنگامی که به ارتفاع حدود 10 سانتیمتر میرسد، هرس شود و جوانه انتهایی آن جدا گردد تا به تقسیم و پرپشت شدن بهتر گیاه و رشد گلهای جدید منجر شود.
آبیاری گیاه کوکب مانند بسیاری از گلها باید به صورتی باشد که همواره خاک محل رشد چه در باغچه یا گلدان از رطوبت حداقلی جهت رشد گیاه برخوردار باشد و از غرقابی کردن خاک باید در آبیاری امتناع نمود.
گل کوکب به آفات یا بیماریهای خاص خود مبتلا میگردد که مهمترین آنها شته، عنکبوت، سوسک، کپک پودری، سفیدک و حلزون است و باید جهت مبارزه با این مسائل از انواع سموم و آفتکشها مثل بردوفیکس یا اکسیکلرور مس در زمان مناسب خود استفاده نمود.
گل کوکب به علت تنوع فراوان به طرق گوناگونی طبقه بندی شده است. از نظر اندازه این گل را در 6 گروه عظیم با قطر بیش از 25 سانتیمتر، بزرگ با قطر 25-20 سانتیمتر، متوسط با قطر 20-15 سانتیمتر، کوچک با قطر 10-15 سانتیمتر، مینیاتوری با قطر 10-5 سانتیمتر و میگنون با قطر زیر 5 سانتمیتر تقسیم بندی کردهاند.
از نظر شکل گل، کوکب در مدلهای نیمه کاکتوسی، کاملاً کاکتوسی، رسمی دکوری، غیر رسمی دکوری، دندانهدار، شبیه نیلوفر آبی، گریبانی، ارکیدهای، توپی یا پومپون، شقایقی، کوکب تک، کوکب کوهی، پرگلبرگ و کوهی نارنجی گروهبندی شده است.
لازم به توضیح است که اکثر گونههای گل کوکب، سمی هستند و تماس با گل و پیاز آنها یا خوردن شهدشان برای حیوانات خانگی باعث ایجاد التهابات گوارشی و حساسیتهای آلرژیک خواهد شد.
گل کوکب نماد پاکی، معنویت، سادگی و عشق است. در مناسبتهای عاشقانه از آن استفاده میشود و عدهای آن را نماد صبر میدانند.
از ترکیب انواع گل کوکب، دسته گلهای زیبایی برای عروس تهیه میگردد. گل کوکب از انتخابهای اول طراحان زینتی مراسم ازدواج و عروسی در سراسر دنیا میباشد.
بسیاری از گلهای مصنوعی نیز در نمونههای سبدی و دستهای، از نماد گل کوکب جهت ساخت استفاده مینمایند.
شاخه گلهای کوکب به علت تنوع در رنگ و اندازه میتواند جهت تهیه انواع سبد گل، دسته گل، تاج گل و حلقه گل مورد استفاده قرار گیرد. از ترکیب گل کوکب با گل رز یا ارکیده میتوان یک مجموعه زیبا را طراحی نمود.
جهت نگهداری شاخه گل کوکب درون ظرف آب، باید از آب تمیز استفاده نموده و آن را به طور روزانه جهت جلوگیری از رشد قارچ درون آب تعویض نمائیم. همچنین باید توسط یک وسیله تیز، یک روز در میان انتهای ساقه گل را به طور مورب ببریم تا از خراب شدن آوندهای گل جلوگیری کرده و سطح تماسی آنها را با آب افزایش دهیم تا گیاه به جذب راحتتر آب بپردازد. مواد مصنوعی و ضد باکتری خاصی نیز در بازار موجود است که میتوان به آب اضافه کرده تا عمر شاخه گلهای کوکب را افزایش دهیم. آب مورد استفاده باید همدمای محیط بوده و آب یخ یا داغ نباشد.
چنانچه از فروشگاههای اینترنتی خرید گل را انجام میدهیم، همواره باید به تخصص و اعتبار این مؤسسات توجه داشته و مطمئن شویم که محصولات باکیفیت و تازه و دارای برگها و شاخههای محکم و سالم به ما ارائه مینمایند.