درخت انجیر در جهان به نام فیکوس مشهور است و گیاهی از خانواده موراسه میباشد. انجیر گونههای متعددی دارد و به سه دسته کلی تقسیم بندی میگردد که شامل انجیر وحشی، انجیر زینتی و انجیر خوراکی میباشند. از انواع مشهور انجیر وحشی میتوان به فیکوس جوانیس، وارجنیونا، بنگالنسیس و انجیر معابد اشاره نمود. مهمترین گونههای انجیر زینتی یا تزئینی فیکوس برگ درشت، فیکوس برگ ریز و انجیر چسب میباشند. معروفترین نمونههای انجیر خوراکی نیز گونههای انجیر ازمیر، انجیر سانپدرو و انجیر معمولی هستند. کلیه میوههای انجیر با نامهای دیگر همگی از زیرگروههای یکی از موارد ذکر شده میباشند، به عنوان مثال انجیر سیاه، در زیرگروه انجیر ازمیر قرار میگیرد.
در مجموع حدود 600 گونه انجیر تا به حال شناسایی شده است. بیشترین مراکز پرورش و رشد این میوه در کشورهای فرانسه، یونان، مراکش، پرتغال و اسپانیا میباشد. در کشور ما مناطق لرستان از مراکز اصلی پرورش و برداشت انجیر بخصوص گونه انجیر سیاه میباشد. نهالهای انجیر سیاه پس از کاشت، عمری حدود صد سال خواهند داشت و از نظر اقتصادی تا 50 سال قابلیت محصولدهی مناسب بدون کاهش کیفیت را ارائه مینمایند.
انجیر سیاه خسروی از بهترین انواع انجیر سیاه است که دارای پوستی سیاه رنگ و گوشت قرمز رنگ در وسط آن است و طعم بسیار شیرین و مطبوعی دارد. نهال این نوع انجیر سازگاری خوبی با آب و هوای بیشتر مناطق ایران دارد و با توجه به این که ارتفاع آن به حدود 4 متر و بیشتر میرسد، انتخابی مناسب جهت کاشت در حیاط منازل مسکونی میباشد که علاوه بر میوه میتوان از سایه و زیبایی آن در فضاهای مسکونی بهرهمند گردید.
انجیر سیاه خواص تغذیهای و درمانی فراوانی دارد و این خواص نسبت به انجیر زرد بیشتر میباشد. به طور مختصر میتوان از مواردی مثل تقویت کبد، تقویت قوای جنسی، رفع سرفه، استحکام استخوانها، درمان یبوست، پاکسازی روده، کاهش تهوع بارداری و درمان ورم طحال نام برد.
مناسبترین نوع آب و هوا برای انجیر سیاه خسروی، آب و هوایی گرم و نیمه گرم است که میتواند باعث رشد مناسب این گونه از انجیر بشود. دمای ایدهال برای رشد انجیر سیاه، مقادیر بین 25 تا 35 درجه سانتیگراد است و چنانچه گرمای هوا به بالای 42 درجه و یا سرمای هوا در مناطق معتدل به منفی 3 درجه زیر صفر برسد، رشد و پرورش انجیر سیاه خسروی با آسیب فراوانی روبرو میگردد. سرمای حدود 9 درجه زیر صفر نیز به از بین رفتن و سرمازدگی کامل درخت انجیر منجر خواهد گردید و قدرت میوهدهی درخت برای همیشه از بین میرود.
انجیر سیاه خسروی نسبت به شوری خاک مقاومت خوبی دارد و به علت آن که گیاهی کممصرف از نظر آبی است، میتواند در برابر شوری آب مقاومت نماید.
رطوبتهای گوناگون در محیط باعث بوجود آمدن گونههای مختلفی از انجیر میگردد. چنانچه آب و هوای محیط رطوبت کم داشته و خشک و گرمتر باشد، میوه انجیر شیرینتر و کوچکتر شده و دم آن کوتاه میگردد و برعکس اگر رطوبت محیط زیاد باشد، میوه درخت انجیر کمی درشت و با دُمی طولانیتر و شیرینی کمتری به بار مینشیند که از این نوع انجیر بیشتر برای تهیه کنسروها و شیرینیپزی استفاده میشود.
نهال انجیر خسروی و اکثر نهالهای انجیر دیگر، نیاز سرمایی بین 100 تا 300 ساعت در سال را دارند و با قرار گیری این نهال به مدت 100 تا 300 ساعت در دمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد، نیاز سرمایی آن بر طرف خواهد شد و محصول مناسبی به عمل خواهد آمد.
از نظر ارتفاع محل کاشت از سطح دریا، میزان مناسب برای کاشت نهال انجیر سیاه حدود 1800 متر بالاتر از سطح دریا میباشد.
تمامی نهالهای درخت انجیر معمولاً بین 3 تا 4 سال پس از کاشت به زمان میوهدهی میرسند که ممکن است با توجه به شرایط خاک و مسائل آب و هوایی و محیطی کمی متفاوت باشد. حداکثر باردهی انجیر سیاه نیز در سال پنجم تا هفتم اتفاق میافتد.
جهت کاشت نهال انجیر سیاه خسروی، فاصله حدود 4 متر بین ردیفها باید رعایت گردد تا نهال بتواند به راحتی عمل گردهافشانی، رشد مناسب و نورگیری خود را انجام دهد. زمان مناسب کاشت نهال انجیر سیاه، از اوایل اسفند تا نیمه فروردین است که هم رطوبت مناسب و هم بارندگی به کاشت بهتر نهال کمک مینمایند.
برای کاشت نهال انجیر سیاه باید گودالی به عمق دو متر و دهانه هشتاد سانتیمتر را حفر کنیم و داخل آن را با خاک غنی و دارای مواد آلی پر نماییم. درون گودال باید کمی آبیاری شده و پس از کاشت نهال و پر کردن گودال تا ارتفاع هفت سانتیمتر روی خاک اطراف نهال مالچپاشی کنیم تا رطوبت نهال حفظ شده و علفهای هرز کنترل شوند.
انجیر سیاه نیاز به کوددهی زیادی ندارد و بیشتر مواد مورد نیاز را از خاک دریافت مینماید ولی در ابتدای کاشت نهال باید از کودهای فسفر، نیتروژن، پتاسیم برای تقویت آن استفاده نمود. کود حیوانی نیز میتواند به تنظیم اسیدیته خاک کمک نماید.
در ابتدای کاشت نهال باید بلافاصله پس از خشک شدن خاک اطراف ریشه، نسبت به آبیاری آن اقدام گردد و به تدریج با قوی شدن نهال و ریشه آن باید مقدار آبیاری را کاهش داد.
خاک مناسب نهال انجیر سیاه خسروی
نهال انجیر سیاه در بیشتر انواع خاک قابل پرورش است ولی بهترین نوع خاک برای آن خاک لیمونی با زهکشی مناسب است که سرعت ثمردهی آن در این نوع خاک به حداکثر میرسد. خاکهای سبک شنی و خاک رسی سخت نیز میتواند به محل پرورش نهال انجیر تبدیل شود ولی در خاکهای شنی سبک، درخت انجیر سیاه در معرض آفات بیشتری از سمت خاک قرار خواهد گرفت.
برای خرید نهال انجیر سیاه خسروی به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟
با توجه به مطالب ارائه شده مشخص گردید که میوه انجیر گونههای بسیار متنوع و مختلفی دارد و هنگام خرید نهال انجیر سیاه خسروی باید به نوع نهال خریداری شده کاملاً دقت نمود. یک نهال خوب باید از نظر ظاهری از آفات، بیماری، انگل و علف هرز به دور بوده و دارای ریشه پر و تعدادی شاخه باشد. نهال خوب باید به صورت عمودی و مستقیم رشد کرده باشد و دارای گره و تابخوردگی نباشد.