رودبکیا / سوسن چشم سیاه

دانستنی های علمی:

گیاه رودبکیا یا کوکب کوهی یا سوسن چشم سیاه، یکی از گل های زینتی از خانواده کاسنی یا گل ستاره ای ها است که بومی شرق و مرکز ایالات متحده می باشد.

این گیاه همچنین در نواحی بومی خود در آمریکا، به عنوان یک گیاه دارویی در طب سنتی نیز کاربرد دارد و در درمان سرماخوردگی، گلودرد، آماس، عفونت ها و نیز درمان مارگزیدگی استفاده می شد.

برخی بخش های این گیاه ارزش خوراکی داشته و برخی دیگر قابل خوردن و مصرف داخلی نمی باشند.

خصوصیات گیاهشناسی:

"سوسن چشم سیاه" یا رودبکیا، گیاهی یکساله (در برخی موارد دوساله یا چندساله) با عادت رشد مستقیم است که تا ارتفاع 30 تا 100 سانتیمتر و تراکم 30 تا 45 سانتیمتر رشد می کند.

برگ های این گیاه متناوب، به طول 10 تا 18 سانتیمتر، پوشیده از کرک های زبر، با شاخه های قوی و گل های ستاره ای شکل می باشند. این گل ها در اواخر تابتان و اوایل پاییز ظاهر می شوند. در این گونه ها، گل ها بیش از 10 سانتیمتر قطر داشته و دارای رنگ زرد درخشان هستند. مرکز گل گنبدی شکل و برجسته و به رنگ سیاه یا قهوه ای است.

به هر حال پرورش دهندگان این گل، یک گستره ی وسیعی از رنگ را در این گل تولید می کنند که شامل نارنجی، قرمز و قهوه ای است.

حدود چهار واریته از این گیاه وجود دارد که شامل:

1- واریته Rudbeckia hirta var. angustifolia که در نواحی جنوب شرق ایالات متحده (از جنوب کارولینا تا تگزاس) یافت می شود.

2- واریته Rudbeckia hirta var. floridana که بومی فلوریدا است.

3- واریته Rudbeckia hirta var. hirta که در نواحی شمال شرقی ایالات متحده دیده می شود.

4- واریته Rudbeckia hirta var. pulcherrima که پراکنش وسیعی در اکثر نواحی شمال آمریکا دارد.

شرایط محیط رشد:

این گیاه برای رشد به آفتاب کامل و آبیاری متوسط و منظم نیاز دارد. اما می تواند خاک های سنگین و نیز خشکی را تحمل کند.

کاربردها:

این گیاه بیشتر به عنوان گیاهی زینتی در باغ ها و پارک ها مورد استفاده قرار می گیرد.

پروانه ها نیز به سمت گل های خوشرنگ این گیاه جذب شده و منظره زیبایی به آن می بخشند.

در طب سنتی نیز از ریشه هاای این گیاه همانند گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea) برای افزایش سیستم ایمنی بدن و نیز درمان سرماخوردگی ها استفاده می شود.

همچنین وقتی این گیاه را در آب گرم دم کنید برای درمان جراحت و آماس مورد استفاده قرار می گیرد.

مردم سرزمین Ojibwa از این گیاه مرهمی برای درمان مارگزیدگی می سازند و همچنین برای درمان سرماخوردگی و مارگزیدگی در کودکان از آن استفاده می کنند.

این گیاه همچنین خاصیت مدر (ادرارآور) نیز دارد.

از عصاره ی ریشه های این گیاه قطره ای برای درمان گوش درد ساخته شده است.

ترکیبات شیمیایی:

بخش های مخالف این گیاه دارای آنتوسیانین است که خواص آنتی اکسیدانی و مهار رادیکال های آزاد را به آن می دهد.

آفات و بیماری ها:

از آفات این گیاه می توان به حلزون ها و از بیماری هایی که به آن حمله می کنند می توان به بیماری سفیدک پودری و زنگ اشاره کرد.

تکثیر:

تکثیر انواع یکساله و دوساله توسط کشت بذر در فصل بهار صورت می گیرد. واریته های چندساله را نیز توسط کشت بذر در اوایل بهار در خزانه و یا از طریق تقسیم بوته در فصل بهار یا پاییز می توان تکثیر نمود.